Fala un cooperativista que perdeu case todo: “Choramos e choraremos, pero temos que seguir...”

Alejandro Martínez é un dos promotores da Sociedad Cooperativa Agraria Condado-Paradanta, unha cooperativa moi coñecida en toda esa comarca, e tamén en Galicia, polos famosos requeixos das Neves. Pero o negocio non só é de requeixos. Tamén cultiva produtos ecolóxicos, principalmente, froitos do bosque como amoras, amorodos arandos ou arandos vermellos, e mel, moito mel. Iso era ata antes do 15 de outubro. O domingo negro dos lumes.

Ese día unha língua de lume que subíu como se fora unha cheminea polo río Termes acabou co esforzo de anos. O incendio arrasoulles un colmear con 45 colmeas. Case 1.200 quilos dun mel co selo Mel de Galicia e que xa levara medallas de prata e de bronce. Tamén lle queimou unha veiga na que había sementados froitos do bosque e as lapas mesmo chegaron ás dependencias da actual cooperativa, afectando seriamente unha das súas partes.

Pero o que máis lle doeu a Alejandro foi ver como as lapas tamén arrasaban un vello aserradeiro hidráulico do século XIX que adquiriu hai un tempo para tentar facer del o centro de toda a súa cooperativa. “Foi unha gran perda material, pero tamén sentimental porque hai lembranzas de familia, de moita xente que traballou ahí”, apunta a GC. “Meu avó no 27 traballou aí con 12 anos, e aí colleu o alcume familiar por parte de nai, os Pichóns”, di. “E iso?”, “porque estaba nun castelo de madeira e derrubouse e el, que lle gustaban moito os pichóns, dixo que voou como un pichón para salvarse. Desde entón quedoulle o alcume”. Dentro de tanta tristura dá tempo para uns sorrisos.

O sitio, ata a chegada do lume, era fermoso. Un remanso de paz no medio dun paraíso verde que agora mudou a negro, gris e triste. Ese proxecto que tiña para crear un gran centro de degustación dos seus produtos; o requeixo das Neves, marmeladas artesáns e mel, é hoxe un espellismo. Un total de 400.000 euros de investimento que, agora, terán que agardar, ata non saber cando. Tamén eses moteiros que fan a ruta Vigo-Ourense pola antiga estrada terán que agardar a ver ese proxecto rematado. Un centro que pretendía asociar turismo, gastronomía, paisaxe e produtos naturais e artesanais. 

"Mirar para adiante"

Pero Alejandro, a pesar de todo o perdido, da tristeza e das centos de bágoas que fuxiron polo seu rostro estes días, aínda ten esperanzas. “Sempre na cooperativa tentamos mirar para adiante e fronte á maldade, resistencia”, asegura. Por iso, di, o máis importante é continuar para adiante. Agora están tentando facer un reconto de danos, pero, afortunadamente, tiñan almacenado aínda mel, requeixo e froitos para tentar continuar coa súa actividade, cando menos, unha tempada. “Paramos a semana pasada pero esta xa volvemos surtir de produtos a negocios de Vigo, Santiago e mesmo de Inglaterra”, di mentres conduce a súa furgoneta para cumplir, precisamente, algún destes encargos. 

Tampouco descarta pedir as axudas da Xunta. “Nós vamos pedilas. Eu son de familia labrega e, como dicían na casa; quen non chora, non mama.... Pero mentres veñen non podemos agardar. Temos que seguir tirando para adiante”, suliña. “Choramos o que tiñamos que chorar. Abrimos o negocio e seguimos e choramos pero temos que tirar para adiante”, repite.

Os lumes

Sobre o que pasou o domingo negro é contundente. “Eu teño 51 anos pero nunca coñecín un lume deste xeito... e xa temos pasados lumes fortes. E neste ensináronme dispositivos moi sofisticados que estaban postos no monte. Querían que a N-120, á altura de Covelo, quedara cortada. Querían cortar as vías de comunicación, e a autopista tamén, e deixarnos sós ante o lume”, sinala.

Tamén recoñece que os lumes superaron os dispositivos previstos. “Non pode haber medios para todos. Houbo maldade, e fronte a iso, hai que volver erguerse”, di. O incendio cruzou de Portugal. Nun primeiro momento faltaban efectivos. “A UME chegou tarde pero salvou casas en Liñares e en cando chegaron tiraronse ao lume e esforzáronse”, apunta. “Que non houbera medios ao final de outubro na Xunta igual é entendible pero por moitos medios que houbera non había xeito de coller os lumes”, afirma.

E como rematar con esta situación que se repite ano tras ano?. “Que haxa unha normativa para que eses terreos que están abandonados se limpen. E senón, que se embarguen”, di. Non quere escoitar a palabra expropiar porque di, el é liberal e de dereitas. “E todo hai que facelo con moito xeito para que todo isto non se converta nun monocultivo do viño. Non digo que non haxa que plantar viño... Benvido sexa o noso viño, que é un dos mellores, pero hai que evitar os monocultivos ou plantar con cabeciña. Os monocultivos non axudan á terra", avisa.