Contra as pseudoterapias en Galicia

Médicos e expertos reclaman "terminar coa desinformación" sobre terapias alternativas á mediciña tradicional vinculadas, nalgúns casos, coa pseudociencia, un termo que inclúe prácticas que se presentan "falsamente" como científicas. Así o apunta o coordinador do Observatorio de la Organización Médica Colegial contra las Pseudociencias y las Pseudoterapias, Jerómino Fernández, que asegura que se presentan como "proposta de cura, alivio de síntomas ou mellora da saúde" sen resultados "concluíntes aínda".

"Galicia non se libra da visita periódica de estafadores e charlatanes neste ámbito nin tampouco de ditas prácticas e, por iso, require da información adecuada e da vixilancia e denuncia no seu caso", remarca o doutor Jerónimo Fernández.

Tamén Manuel Herrador, profesor da Escola de Camiños da Universidade dá Coruña (UDC) e membro do Círculo Escéptico —unha asociación cultural que promociona o pensamento crítico racional—, é moi crítico con estas prácticas: "Non sei si hai máis casos ou nos decatamos de máis", di en alusión á maior difusión a día de hoxe a través das redes sociais.

REQUISITOS

Sobre pseudociencia —termo de actualidade en Galicia pola polémica xurdida en torno á presenza na feira de Biocultura na Coruña dunhas conferencias a cargo da Liga para a Liberdade de Vacinacións, finalmente canceladas—, a Consellería de Sanidade afirma que nela se inclúen "terapias alternativas ou naturais cuxa regulación é competencia estatal".

Precisa tamén que en Galicia todos os centros autorizados se inscriben nun rexistro e teñen a obriga de consignar este número de rexistro na súa publicidade."Deste xeito, estas terapias autorízanse de xeito diferenciado se se realizan por un médico nun centro sanitario autorizado".

Na mesma liña, apunta que, no marco desta autorización, estas terapias poden realizarse por aqueles profesionais sanitarios cuxa formación inclúa "a relacionada coas denominadas terapias naturais/alternativas como fisioterapeutas ou podólogos", cita como exemplos.

"Se estas terapias se realizan por profesionais non sanitarios, os seus centros e actividades non están suxeitos a autorización". Nese caso, esíxeselles que sexan "rigorosos coa publicidade" e deben aclarar que a actividade "non trata enfermidades, senón que está dirixida á mellora do benestar".

DENUNCIAS

En caso de posibles "actuacións irregulares", sinala que podería incoarse un expediente sancionador e que se "vixía" a publicidade enganosa. Con todo, confirma que non houbo denuncias individuais ou reclamaciones concretas, aínda que si aumentou o número de denuncias do Colexio de Fisioterapeutas pola práctica de técnicas como quiromasaxe ou quiropraxía.

Sobre algúns tratamentos, Jerónimo Fernández incide en que a captación de clientes se basea na "inmersión" do mesmo nunha "contorna relaxante", un efecto "placebo" que considera perigoso se se fai crer ao cliente que a técnica "funciona". Entón, engade, existe o risco de que se converta "na súa primeira e única elección ante un problema de saúde e abandone aquelas de efectividad e evidencia científica suficientemente contrastada".

EXEMPLOS DE PSEUDOTERAPIAS

Respecto diso, sostén que, "entre as pseudoterapias máis perigosas están todas aquelas que teñen que ver co ámbito da denominada Nova Medicina Xermánica, un método creado por Ryke Geerd Hamer, que engana á xente con falsas esperanzas de curación, desde o cancro á malaria, a sida ou o autismo".

"Hamer, no ano 1994 enganou a uns 3.000 pacientes de cancro en España que deixaron a quimioterapia e moitos deles faleceron", cita como dato. A isto, suma o engano coa venda produtos prohibidos en España como o clorito sódico —lexía de uso industrial diluída ao 28%— "coa falsa mensaxe de curación para o cancro e outros procesos graves".

O profesor Manuel Herrador engloba tamén en pseudociencia prácticas como a astroloxía, a acupuntura ou o reiki. Desta afirma que é "outra estafa". "Promociónase como unha terapia paliativa a través de fluxos enerxéticos para enfermidades como o cancro cando se sabe que o efecto do reiki é o mesmo que se esa persoa está acompañada por un amigo dando paseos polo monte", apunta sobre o efecto "placebo".

Con todo, Elena García, que se denomina "mestra" desta práctica, apela á transmisión de fluxos enerxéticos coas mans. "Ou se curan ou se palian os seus problemas", afirma a que fora presidenta dunha asociación de reiki en Galicia e quen sostén que o paciente debe "seguir co tratamento" que lle dea o médico".

PRODUTOS HOMEOPÁTICOS REGULADOS

Destas terapias, o doutor Fernández exclúe "a práctica con produtos homeopáticos, recoñecidos como efecto placebo no documento do Ministerio de Sanidade sobre Terapias Naturais no ano 2011", explica.

Sobre este tipo de tratamento, a presidenta da Sociedade Galega de Medicina Homeopática, a doutora María Jesús Pita recorda que estes medicamentos están "regulados en España e en Europa", que son "legais" e que a súa venda está permitida en farmacias.

"Para exercer a homeopatía hai que ser médico", subliña na mesma liña, á vez que incide en que "os medicamentos homeopáticos están preparados a partir de substancias que proceden da natureza, non son sustancias químicas".

Mentres, remarca que haxa países "como Suiza ou Francia que incorporaron a homeopatía no seu sistema de saúde". "É unha medicina que trata á persoa de forma integral, desde problemas alérxicos a dixestivos", cita como exemplos.

Sobre a mesma, subliña que é "un recurso terapéutico complementario coa medicina en calquera ámbito" e cita como vantaxes o menor uso doutros fármacos ou no caso de que non sexa posible tomar estes como poden ser embarazadas. "Cando poden deixarse de usar, non falo de patoloxías crónicas", matiza. Tamén rexeita que non existan estudos que confirmen a existencia de beneficios para o paciente e remite á "bibliografía existente" aos que aseguran que non hai "base científica".

"RESPONSABILIDADE" DE TODOS

Para afrontar a "desinformación", o profesor Herrador insiste en que se debe promover "máis cultura científica" de forma que se poida evitar que haxa persoas "que se aproveiten de xente vulnerable como un enfermo terminal".

Pola súa banda, o doutor Jerónimo Fernández cre que tanto as administracións públicas como os colexios de médicos ou outras profesións sanitarias, ademais de asociacións de pacientes ou sociedades científicas teñen "unha gran responsabilidade". "Para terminar co descoñecemento e a desinformación que existe sobre estas prácticas", di. Con todo, destaca a "rápida actuación" cando se advirte de "prácticas fraudulentas ou que atentan contra a seguridade dos pacientes".