Galicia enxalza a vida e obra de Victoria Moreno, a estremeña que amou a lingua galega en plena ditadura

Galicia enxalzará e divulgará estas semanas a vida e obra de María Victoria Moreno, homenaxeada este ano polo Día das Letras Galegas, a través de numerosos actos como presentacións musicais, de libros e de pezas audiovisuais, ademais de exposicións e conferencias, que teñen como punto álxido o acto central do 17 de maio organizado en Pontevedra pola Real Academia Galega (RAG).

Os actos polas Letras Galegas comezaron hai semanas e continuarán todo o ano, sendo Pontevedra a localidade que ten maior protagonismo, por ser a cidade na que a escritora e docente se estableceu en 1963, nada máis chegar a Galicia, e onde viviu até o seu falecemento no ano 2005.

Así, o 16 de maio, un día antes do día grande, o alcalde de Pontevedra, Miguel Anxo Fernández Lores, recibirá aos membros da RAG. Posteriormente celebrarase na sede de Afundación de Pontevedra o concerto Día das Letras Galegas, promovido polo Consello dá Cultura Galega, no que se estreará unha peza musical de Miguel Matamoro sobre un texto da homenaxeada.

Xa o día 17, ademais do pleno extraordinario que a Real Academia Galega organiza de mañá no Teatro Principal de Pontevedra, celebrarase o acto central do Día das Letras organizado pola Asociación Sociocultural do Burgo, ás 19,00 horas na Praza de Curros Enríquez. Ese mesmo día, o Centro Dramático Galego fará unha xornada de portas abertas con visitas guiadas gratuítas.

Tras iso, o 18 de maio a Deputación de Pontevedra inaugurará a exposición 'Os Bolechas e as variedades dialectais' na avenida de Montero Ríos; e o 19 ás 20,00 horas na asociación de veciños Santa María de Ponte Sampaio inaugurarase unha exposición e Montse Fajardo impartirá unha conferencia.

Será xa a finais de maio, o día 30, cando se realice no Pazo de Mugartegui, en Pontevedra, a tradicional recepción do alcalde ás asociacións da cidade que colaboran activamente na promoción da lingua; e o 27 e 28 de novembro a RAG celebrará na súa sede un simposio adicado á escritora.

PLENARIO

O evento central, que se celebrará o propio Día das Letras Galegas, será o pleno extraordinario da RAG, que contará coa intervención dos académicos Marilar Aleixandre e Xesús Alonso Montero e a escritora Fina Casalderrey, quen tiveron trato persoal con María Victoria Moreno. Pechará o acto o presidente da RAG, Víctor Fernández Freixanes.

O pleno extraordinario, que comezará ás 12,30 horas, é un encontro aberto ao público (até completar aforamento), e durante a súa celebración realizaranse alocucións sobre distintos aspectos da vida e da obra da escritora homenaxeada.

OUTRAS ACTIVIDADES E INICIATIVAS

No marco do 'Ano de María Victoria Moreno' tamén se creou o proxecto web 'Primavera das Letras', que fornece ao público infantil recursos lúdicos e didácticos ao redor do universo vital e literario da autora.

Coa mesma idea de "axudar a divulgar" a vida da escritora, aínda que neste caso da man da ilustración, a Xunta tamén inaugurou a exposición itinerante 'María Victoria Moreno. Paisaxes e personaxes'. A exhibición, que percorre 11 localidades desde a última semana de abril, está comisariada polo ilustrador e humorista gráfico David Pintor, e conta coa participación de oito ilustradores.

Así mesmo, distintas editoriais reeditarán as obras de María Victoria Moreno ou publicarán edicións especiais e biografías sobre a autora. Ademais, dous dos seus libros, 'Leonardo e os fontaneiros' e 'Anagnórise', así como a súa vida, serán adaptados para teatro por Galaxia coas compañías Ubú Teatro e Limiar Teatro.

A homenaxeada transcenderá fronteiras e a súa vida e obra tamén será enxalzada a través da proposta musical que preparou o gaiteiro e flautista de Poio Óscar Ibáñez baixo o título 'Ao latexo das letras'. A súa xira comezou o pasado día 5 e prolongarase até o 18 en diferentes localidades de Galicia e Portugal, nas que o músico contará con diferentes convidados.

UN PASEO POLA VIDA DA ESCRITORA

Doutra banda, para facer un percorrido pola traxectoria vital da protagonista do Día das Letras Galegas 2018 e pola evolución de Pontevedra nas últimas décadas, a académica Fina Casalderrey e a profesora da Universidade de Vigo Ana Cuña, puxeron en marcha un proxecto que consiste nunha ruta pola cidade de Pontevedra.

Así, deseñaron un itinerario —con versións normal, reducida e ampliada— que está dispoñible en edición dixital e en papel. Partindo desde antes de que María Victoria Moreno chegase a Pontevedra, o percorrido comeza na Avenida de Vigo, onde viviu, e transcorre polos lugares nos que residiu, traballou e paseou.

Esta iniciativa empezou o pasado 6 de abril e os interesados en participar só teñen que comunicalo previamente no correo electrónico normalizacionlingüistica@pontevedra.eu ou no teléfono 986.804.300, extensión 7107.

ACTOS PREVIOS

Os actos polas Letras Galegas continuarán todo o ano, pero xa en días previos ao 17 de maio celebráronse outros eventos, nos que Pontevedra tivo un gran protagonismo.

Entre estes actos atópase o I Premio de Narrativa Xuvenil María Vitoria Moreno, cuxo galardoado foi Antonio Manuel Fraga por 'O bestiario científico de Anxos Nogueirosa'. Ademais, deuse o nome da autora á até agora rúa Fernández Ladreda, en Pontevedra, e levouse a cabo o descubrimento dunha placa no número 15 da Avenida de Vigo, onde viviu.

Tamén se presentou un documental sobre María Victoria Moreno e o libro de Montse Fajardo 'O chanzo de Ulises. Un paseo pola Pontevedra dous afectos de María Victoria Moreno'. Así mesmo, celebráronse as carreiras do Correlingua; e levouse a cabo o programa escolar 'Ben Veñas, Maio', con mostra de teatro, certame de música e unha entrega de premios.

Igualmente, distintos colexios de Galicia realizan estes días diferentes actos, entre os que destaca o IES Torrente Ballester, a cuxa biblioteca a autora legou a súa colección de libros, e que organizou unha conferencia, unha proxección e unha mesa redonda. A maiores, a Xunta celebrou a IV Xornada do Día das Letras Galegas para o profesorado.

A HOMENAXEADA

María Victoria Moreno naceu circunstancialmente en Estremadura en 1939, creceu en terras de Castela, estudou sendo adolescente en Barcelona, fíxose filóloga en Madrid e escolleu ser galega e empregar a súa lingua en todos os contextos pouco tempo despois de establecerse en Galicia, onde chegou para exercer a docencia.

Entre 1965 e 1967 deu clases no Instituto Masculino de Lugo, unha etapa decisiva no espertar do seu activismo a prol da lingua galega en plena ditadura. Neste centro coñeceu o profesor Xesús Alonso Montero, de quen herdou, segundo ela mesma dixo, a súa actitude ante a lingua galega e a ética e o compromiso cos seus falantes.