Máis de 30.000 "normandos" volveron invadir as torres do Oeste de Catoira

A Romaría Vikinga de Catoira acolle cada ano a milleiros de persoas, entre veciños e turistas, que se desprazan de todas as partes do mundo para ver un dos espectáculos máis apaixoantes para os amantes da historia e da cultura nórdica: o desembarco das tropas vikingas en Catoira. Aproximadamente 30.000 persoas asistiron este ano á invasión que rememora os séculos IX e X.

Cun completo programa de festas, a romaría non deixou indiferente a ninguén. Dende primeira hora da mañá do domingo, o día grande desta festividade –malia que as celebracións xa comezaran tres días antes—o campo das Torres de Oeste converteuse nun fervedoiro de xente, nunca mellor dito, pois a partir das 10,00 da mañá a temperatura comezou a dispararse até alcanzar os 36 grados do mediodía, dentro desta onda de calor africano abafante que estivo a sufrir Galicia nestes días. Nesas horas celebrouse o desfile dos grupos folclóricos dende a praza do concello até o recindo das torres, onde ás 11,00 se organizou a actuacion do grupo de música medieval Los Gascones, seguido do espectáculo de clown para os máis pequenos Amontonados por Azar.

Miles de cascos con cornos cubrían a vista aérea daqueles os máis curiosos que, para acadar unhas mellores vistas do desembarco, se agolpaban sobre a ponte da estrada que cruza as torres por enriba, a EP-8001. A música folk medieval invadiu o ambiente, nunha localización tan única e aillada que non é difícil que o visitante se traslade aos tempos dos normandos. As gaitas comezaron a facer as delicias dos máis madrugadores, que entre cervexa e pizza almorzaban na festividade.

Precisamente, entre os postos, abundaban os de comida e, sobre todo, bebidas, co viño tinto como o protagonista por excelencia da celebración. As cuncas para algúns e os cornos para outros, os máis fieis á tradición, enchíanse e desenchíanse de viño nun abrir e cerrar de ollos. As altas temperaturas derivaron na ganancia indiscutible dos pequenos comercios de bebidas e comidas, é dicir, pulperías, xeaderías e barras de bar, que na ampla chaira de trigais do espazo onde se localizan as Torres do Oeste eran necesarios para aplacar algo o sol do mediodía.

GRUPOS DE ANIMACIÓN E MOITOS VIKINGOS

A eso das 12,15 horas, como preparativo para o gran desembarco, o grupo de animación Troula Animación foi quen de meter en ambiente a todos os achegados. Dous verdadeiros vikingos, ataviados con roupaxes de coiro e peles, tatuaxes por todo o seu corpo, pintura na cara e unha expresión seria e desafiante que asustou a máis de un –xa non só pequenos, senón tamén a algún maiores--, sairon a percorrer o recinto das torres co berro de guerra de: "Catoira!!!". 

Ían perseguidos por unha auténtica tribo nórdica portando tambores que facían sonar coma se dunha verdadeira invasión se tratase. A música puxo ao público a bailar e os tambores marcaban o ritmo dos pasos. Ademais,a xente entregada berraba cando llo mandaban os líderes zancudos, abaixábanse cando así llo ordenaban e aplaudían efusivamente con cada carreira dos mesmos.

O desembarco chegou ás 13,15 da tarde, tres barcos polo lado das torres e outros tres no lado oposto, para que ninguén se quedase sen disfrutar do espectáculo. A embarcación máis aclamada polos espectadores foi a que levaba por nome ‘Úrsula’, na que ían os vikingos mellor disfrazados da historia e, xa non só iso, senón tamén os que máis estaban metidos no papel. Así saltaron á auga un a un cando o barco se aproximou á costa e discurriron entre o público saqueando –sombreiros, pero saquear é-, amenazando, facendo bromas e, sobre todo, levantando o ambiente dunha das festas históricas máis agardadas do ano.

Xa no centro do recinto das Torres do Oeste, con gradas a un e a outro lado onde se amontonaban os visitantes con comida, viño e abanos para sopesar o ardente calor de agosto, os vikingos fóronse enfrontando entre si no medio dun círculo de persoas que os alentaban como se dunha verdadeira batalla se tratase. Escudos e son de espadas por un lado, caídas e golpetazos polo outro, berros de dor e de victoria, así durante case media hora de espectáculo de loita.

TRADICIÓN VIKINGA EN CATOIRA

A Romaría Vikinga de Catoira, nomeada festa de Interese Turístico Nacional no ano 1988 e de Interese Turístico Internacional no 2002, celébrase no entorno das Torres do Oeste --antigamente espazo coñecido como 'castellum honesti'-- cada primeiro domingo de agosto dende o ano 1961, en lembranza do papel que tivo esta poboación na defensa de Galicia fronte aos vikingos e aos ataques normandos, na procura do tesouro da igrexa compostelana, e onde se escenifican as invacións ocurridas no lugar fai case mil anos.

Así, os veciños de Catoira disfrázanse de guerreiros vikingos e de campesiños galegos da época para representar a loita. A festa sempre comeza ás 10,00 horas da mañá con música popular galega polas rúas da vila. A festa en sí faise ao redor dos restos das torres e da Capilla do Oeste, na Ría de Arousa, xunto ao río Ulla, onde se instala a feira medieval e se ofrecen mexillóns e viño aos asistentes. 

O cénit do evento ocorre co desembarco. Os veciños que fan de normandos arriban pola ría cunha réplica dun bote vikingo do século XI para tomar as torres. O resto dos veciños fan de habitantes da vila que intentarán loitar contra o invasor. Os festexos seguen cun almorzo popular --sardiñada, pulpo, empanada--, co son de fondo das gaitas. E, finalmente, a festa remata nunha gran verbena.

VIKINGOS EN GALICIA

Catoira foi dende a antigüidade un lugar estratéxico, como xa se sinalou, era a entrada polo mar até Compostela, polo que xa dende a Idade Media se estableceu un importante complexo militar para a defensa do sepulcro do Apóstolo dos ataques, principalmente, normandos e sarracenos. Por iso, remataron por construirse diversas torres en defensa no fondo da ría, onde desembocaba o río Ulla, nas chamadas Torres do Oeste.

En concreto, foi o rei de Asturias, Afonso III, o que mandou erguer no século IX, ademais da Catedral de Santiago, a reconstrucción do 'Castellum Honesti' en Catoira. O castelo converteuse nun dos máis importantes de Europa e, na actualidade, del só se conservan parte de dúas das grandes torres. O edificio seguiu crecendo cos traballos do rei de León, Afonso V, que venceu aos normandos de Olaf Haraldson. Despois de que no século XII a monarquía donara o castelo á mitra compostelá, os obispos Cresconio e Diego Peláez continuaron na fortificación da ciudadela para a defensa de Santiago.

Ademais, polo que conta a historia, no castelo naceu Diego Xelmírez, o que tempo despois se convertiría no primeiro arcebispo de Santiago, xa que seu pai, o cabaleiro Xelmirio, fora alcaide da fortaleza no século XI. As torres impediron durante séculos o ascenso polo Ulla dos exércitos normandos e sarracenos; o deseño final do século XIII era un recinto elíptico con sete torres --das que na actualidade tan só se manteñen dúas en pe e as ruinas das outras dúas--.

No medio existía unha gran torre central. Na Alta Idade Media chegan a 'Jakobsland' --nome que os normandos lle daban a Galicia-- os primeiros grupos de piratas normandos atraídos polas novas sobre as riquezas capitalinas compostelanas. Os vikingos saquean e queiman vilas por toda a costa, e entran pola ría de Arousa conseguindo en 850 tomar Iria Flavia, provocando a fuxida do obispo e do cabildo cara Compostela. En 859 e 968 fíxose, sen embargo, unha boa defense galega desde as Torres do Oeste de Catoira, conseguindo deter o ataque escandinavo e impedindo que os vikingos tomasen Compostela.

Así, despois de que o Reino de Galicia perdese o seu poder lexislativo, pasando a depender da Coroa de Castela e, especialmente, a partir do reinado dos Reis Católicos, Catoira entra nun periodo de progresiva decadencia. Nese momento, as torres só servirán de canteira para as vilas da zona.