A soidade das persoas maiores aumenta o seu risco de morte prematura

O número de persoas maiores de 65 anos que viven soas en Galicia non deixou de crecer nos últimos anos, e pasou de 110.800 no ano 2013 a 128.800 no ano 2018 (un incremento do 16,2%), un síntoma máis do envellecemento da poboación e, segundo os expertos, un "problema público moi preocupante", tendo en conta que a soidade é un dos principais factores de risco na morte prematura deste sector da poboación.

Os numerosos casos de anciáns que falecen sós nas súas casas e cuxas mortes non se coñecen ata días, semanas ou mesmo meses despois, confirman o que xa reflicten as estatísticas: cada vez hai máis persoas maiores que viven soas e os servizos de atención e seguimento non chegan a todos.

Segundo apuntou, en declaracións a Europa Press, o doutor Carlos Dosil, experto en Psicogerontología e membro da Sociedade Galega de Xerontoloxía e Xeriatría, no ano 2018 vivían soas en Galicia 278.600 persoas (das que 128.800 eran maiores de 65 anos) e as previsións apuntan a que, en 2031, se alcancen os 330.000 fogares unipersonais.

Neste escenario, que afecta especialmente ás mulleres (supoñen case o 67 por cento dos casos en maiores de 65 anos) é fácil deducir que o número de casos de anciáns que morren na soidade dos seus domicilios pode aumentar se non se toman medidas.

En calquera caso, Dosil precisou que "hai que diferenciar" entre aqueles maiores que viven sós "por elección" (e que poden falecer por un problema de saúde repentino, como un infarto ou un ictus), e os que conviven coa soidade non elixida.

"DETERIORACIÓN PROGRESIVA"

No segundo dos casos, as persoas teñen moitas probabilidades de sufrir unha "deterioración progresiva" nas súas condicións de vida e de saúde, se non dispoñen de adecuadas ferramentas ou de servizos de atención e acompañamento.

"As persoas maiores soas poden facilmente abandonar hábitos de hixiene, adherencia a tratamentos médicos, etc. Este é o problema, que haxa unha deterioración e que estas persoas estean abandonadas pola sociedade", incidiu este experto, quen advertiu de que "hai máis posibilidades de trastornos do estado de ánimo" neses casos.

Nese sentido, recoñeceu a dificultade de facer "seguimento" de todas esas persoas, tendo en conta de que os recursos que a administración pon a disposición son limitados e a propia sociedade "moitas veces dálles as costas".

A iso súmase o problema demográfico, que converte esta situación nun "círculo vicioso" porque hai cada vez máis persoas maiores solteiras e sen fillos, e que non teñen unha rede de apoio familiar.

Nesta análise coincide a coordinadora da área de Persoas Maiores e Discapacidade de Cruz Vermella en Galicia, Loreto Somoza, quen sinalou a Europa Press que, no entanto, "hai que ter presente que ser maior non sempre é sinónimo de estar deteriorado ou ser dependente".

MÁIS RECURSOS E MÁIS OPTIMIZADOS

Por outra banda, de forma paradoxal, os falecementos de persoas maiores en soidade son máis numerosos na contorna urbana, a pesar de ser onde se concentran máis recursos de atención. Iso débese, segundo os expertos, a que as relaciones persoas próximas son menos frecuentes nas cidades que no ámbito rural, e é máis fácil "que se bote de menos" a unha persoa nunha aldea ou pobo pequeno, que nun edificio onde os seus ocupantes apenas se tratan entre eles.

Carlos Dosil afirmou que "a administración galega é consciente" disto pero os recursos "non son suficientes" e "non chegan a todas as persoas vulnerables". En referencia a esta cuestión, Loreto Somoza precisou que, "ás veces, máis que unha cuestión de incremento económico, trátase de optimizar eses recursos".

A responsable da área de Maiores de Cruz Vermella en Galicia engadiu tamén que, en Galicia, os recursos destinados ao sistema de dependencia están influídos polos cambios operados no IRPF desde 2017. Desde ese momento, os fondos recadados na 'casa de fins sociais' da declaración da renda son, nun 80 por cento, xestionados pola Xunta.

"Galicia ten moitas necesidades, e hai que analizalas e pór orde na repartición de fondos públicos", apuntou, á vez que engadiu que, ademais de ser unha das rexións máis envellecidas de Europa, ten outros condicionantes, como a dispersión de poboación e de servizos.

RECURSOS PÚBLICOS

Pola súa banda, a Consellería de Política Social da Xunta de Galicia subliñou que pon a disposición das persoas maiores que viven soas recursos para darlles "a atención que necesitan" e para "dar a voz de alerta ante posibles incidencias", e asegurou que segue "mellorando" os servizos que se prestan a diario a esta parte da poboación.

Entre os programas que levan a cabo desde a administración autonómica están o Servizo de Axuda no Fogar, do que se benefician 24.000 usuarios maiores dependentes e que son atendidos nas súas casas e contorna familiar; o Xantar na Casa, que leva 40.000 menús a domicilios en 175 concellos; ou o servizo de Teleasistencia.

Actualmente, a Xunta de Galicia, en cooperación con Cruz Vermella, ofrece teleasistencia a 5.800 persoas, e o seu obxectivo é chegar a 7.000. Este servizo permite facer un seguimento ás persoas maiores que viven soas durante as 24 horas do día.

Ademais, no pasado mes de xullo, a administración e a ONG asinaron un acordo para ofrecer unha modalidade "avanzada" de teleasistencia, que inclúe un dispositivo móbil, en formato de pulseira, cun botón que o usuario pode pulsar se necesita axuda, incluso estando fóra da súa casa, e que incluirá un geolocalizador.

Segundo explicou Loreto Somoza, hai tamén iniciativas de monitorización que, previo permiso dos beneficiarios, permiten instalar cámaras ou sensores nos seus domicilios. Con todo, constatou que, a pesar dos esforzos, o índice de penetración dun servizo como a teleasistencia en Galicia é do 1,2 por cento, mentres que a media española é do 8,2 por cento.

OUTROS SERVIZOS

As novas tecnoloxías permiten tamén outros servizos como a xestión e recordatorio de citas médicas, información sobre campañas de vacinación, etc. A isto súmase a iniciativa 'Sempre contigo', que consiste na realización de chamadas telefónicas de acompañamento e apoio psico-social.

A Xunta promove tamén un programa de voluntariado, 'Acompaño', que "fomenta a convivencia e a relación intergeneracional", ademais de permitir a detección precoz de problemas de saúde, reducir o risco de depresión ou a sensación de inseguridade dos maiores que viven sós.

Isto compleméntase con outros recursos de proximidade no ámbito rural, como as 30 Casas do Maior repartidas por Galicia, ou o programa RedMay, que facilita servizos de optimetría, podoloxía e estimulación da memoria.

CENSO DE PERSOAS MAIORES

Por outra banda, o pasado xuño o Parlamento de Galicia aprobou por unanimidade unha iniciativa para reclamar á Xunta a elaboración dun informe sobre persoas maiores que viven soas, que inclúa un censo.

A iniciativa, que partiu do grupo socialista, permitiría, segundo a deputada Noela Blanco, ter un "mapa completo" dese "sufrimento obrigatorio" ao que ven sometidos algúns maiores que viven sós (na súa maioría mulleres).

O doutor Carlos Dosil sinalou que dispor desa "ferramenta" sería "un bo comezo" para implementar medidas de prevención de mortes prematuras e outras iniciativas de atención a esas persoas.

Persoa maior escribindo.