“Díxolle o pote ó caldeiro # o cazo á cazola” (=“dijo la sartén al cazo”); e “sempre máis fala quen menos debe” (=“¡mira quién habla!”) [3ª –e derradeira– parte]

E rematamos a xeira de artigos en que abordamos fraseoloxismos ou secuencias expresivas galegas para dar conta de que unha persoa que non é precisamente a máis indicada para criticar ou censurar outra persoa ou un feito, na medida en que ela peca do defecto censurado tanto ou máis cá persoa criticada:

Dijo la sartén al cazo && Dijo la sartén a la caldera

{= Paremias que se utilizan para lle dicir a unha persoa que ela mesma peca –e normalmente en maior grao– do mesmo defecto ou eiva de que está a falar ou que está a censurar.}

Díxolle o pote ó caldeiro

Díxolle o pote á caldeira

Díxolle o cazo á cazola

Díxolle o pote á tixola

Díxolle a tixola á caldeira

Díxolle a tixola ó pote

Díxolle a tixola ó cazo

[E MAIS]:

Díxolle o caldeiro ó pote

Díxolle a caldeira ó pote

Díxolle a pota ó caldeiro

Díxolle o pote ó pucheiro

Díxolle o pote á borralla

Ex.: —¡Todos los santos días va al despacho del profesor! ¡Mira que es pelotillero! —¡Dijo la sartén al cazo!

—¡Todos os santos días vai ó despacho do profesor! ¡Mira que é paraxismeiro! —¡Díxolle o pote ó caldeiro ‡ a pota ó caldeiro ‡ o cazo á cazola ‡ o pote á caldeira ‡ o pote á tixola ‡ a tixola á caldeira ‡ a tixola ó pote ‡ a tixola ó cazo ‡ o caldeiro ó pote ‡ a caldeira ó pote ‡ o pote ó pucheiro ‡ o pote á borralla!

● E mais tamén:

Mira quién habla # quién fue a hablar && Siempre sale a hablar quien tiene por qué callar

Sempre fala [# Sempre vai falar] o máis indicado # quen menos debe # quen menos pode # quen tiña que estar calado # quen debía estar calado # quen máis ten que rañar && Sempre máis fala quen menos debe && Sempre sae a falar quen ten por que calar && Sempre ha (de) falar quen máis ten que calar # quen máis debera calar && Sempre quen máis fala é quen máis ten que rañar && Quen máis ten que rascar é quen máis ha (de) falar && Fala # Falou o roto do descosido && Fala # Falou o roto do esfarrapado && Rise o roto do esfarrapado && Mira quen fala # quen foi falar && Cata quen fala # quen foi falar 

● E inda tamén, asociadas a ámbitos de uso familiares e coloquiais, e a rexistros populares:

Sempre fala [# Sempre vai falar] de merda o máis cagado && Sempre fala [# Sempre vai falar] a merda que máis cheira && Sempre fala [# Sempre vai falar] o máis cagado && Sempre fala [# Sempre vai falar] a cagarría da merda && Sempre fala [# Sempre vai falar] a mesma merda && A ningún cagado lle cheira a súa merda && [E MESMO]: Sempre fala [# Sempre vai falar] a máis porca do cortello # o máis porco do cortello && Sempre fala [# Sempre vai falar] o burro de orellas

● E incluso, naqueles casos en que alguén que é o menos indicado para o facer se pon a dar consellos:

Se metió el diablo a predicador

Meteuse o demo a predicador

NOTAS:

1. Con respecto ás secuencias que principian por Sempre fala # Sempre vai falar (...), é de facer notar que tamén poden adoptar a variante de Foi falar (...): Foi falar o máis indicado # quen menos debe # quen menos pode # etc.

2. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes, ou inspiradas nelas:

- Recolleita propia da oralidade galega.

- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).

- Castro Otero, Salvador et alii: “Botando unhas liñas no mar do Morrazo”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 19, 2017, páxs. 127-150. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Cerviño Ferrín, María Victoria: “Fraseoloxía e paremioloxía de Sebil, 1”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 14, 2012, páxs. 287-308. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Cerviño Ferrín, María Victoria: “Fraseoloxía e paremioloxía en Sebil, 2”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 15, 2013, páxs. 441-462. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Da Cerna: “Ditos, frases feitas e refráns”, no blog “Da Cerna”, accesible no enderezo https://dacerna.blogspot.com/p/ditos-e-frases-feitas.html.

- Garrido Palacios, Manuel: “Los 400 refranes recogidos en la aldea de Fonfría (Lugo)”. Tirado do url http://www.cervantesvirtual.com/obra-visor/los-400-refranes-recogidos-en-la-aldea-de-fonfria-lugo/html/

- Groba Bouza, Fernando: “Nas uñas, nas mans ou nos pés has saír a quen es”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 16, 2014, páxs. 357-437. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Martínez Seixo [agora, Martíns], Ramón Anxo (dir.): Dicionario fraseolóxico galego. Edicións A Nosa Terra, Vigo, 2000.

- Pereda Álvarez, José María: Aportaciones léxicas y folklóricas al estudio de la lengua gallega. Publicado en 1953. Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Real Academia Galega: Dicionario da Real Academia Galega (versión en liña).

- Rodríguez González, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego castellano, vols. I (1958), II (1960) e III (1961). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Saco y Arce, Juan A.: Literatura popular de Galicia. Ano 1881. Ed. de J. L. Saco Cid. Deputación Provincial de Ourense.

- Soto Arias, María do Rosario: Achegas a un dicionario de refráns galego-castelán, castelán-galego. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 3, 2003. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Vázquez Saco, Francisco: Refraneiro galego e outros materiais de tradición oral. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 5, 2003. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Ventín Durán, José Augusto: “Fraseoloxía de Moscoso e outros materiais de tradición oral”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, anexo 1, 2007.

- VV.AA.: Expresións galegas. Escolma. Obra actualmente non dispoñible e á que no seu día se accedeu, a través da internet, no enderezo seguinte:

http://xatevexo.blogspot.com/2007/07/expresions-galegas.html

- Zamora Mosquera, Federico: Refráns e ditos populares galegos. Ed. Galaxia, 1972, Vigo.