Cúmprese un ano dos maiores lumes de Galicia: casas esnaquizadas e reordenación do terreo aínda pendente

A tarde-noite do 14 de xullo de 2022 viviuse unha xornada en Galicia con máis de 6.000 raios (no marco dun fenómeno meteorolóxico chamado sistema convectivo de mesoscala) que provocaron máis de medio centenar de incendios, entre os que se inclúen os dous maiores desde que hai rexistros na comunidade: O Courel (11.800 hectáreas) e Valdeorras (10.500 hectáreas).

Un ano despois destes lumes, alcaldes dos municipios afectados explican a Europa Press algúns dos problemas aos que se enfrontan: camiños esnaquizados, arrastres de terras polas treboadas, turbidez da auga, casas queimadas sen rehabilitar e reordenación do territorio pendente para evitar novos incendios.

A POBRA DE BROLLÓN: PRACTICAMENTE INCOMUNICADA

"Lamentablemente, as consecuencias dos incendios do ano pasado empezamos a velas agora mesmo", quéixase o alcalde da Pobra do Brollón, José Luís Maceda (BNG), quen explica que teñen "as estradas absolutamente esnaquizadas pola saca de madeira", que hai que facer "de forma urxente para que non perda valor". A isto únese que, cando se produce unha treboada, hai un arrastre de terras "porque o chan non está consolidado". "Tradúcese en que estamos practicamente incomunicados", quéixase.

Ademais, hai arrastres de terras que terminan no río Loureiro, no que se realizan captacións, o que dá lugar a "problemas importantes de turbidez da auga" que afectan "á maior parte do municipio".

O BARCO: UNHA QUINCENA DE CASAS ARRASADAS AÍNDA SEN REHABILITAR

A parroquia de Alixo, no municipio ourensán do Barco, foi unha das 'zonas cero' do lume de xullo de 2022, cunha quincena de casas arrasadas. O alcalde, Alfredo García (PSOE), relata que "algúns presentaron proxectos para rehabilitar", pero "outros aínda non". "As axudas que recibiron non lles obrigan a rehabilitar as casas, polo que nos tememos que queden moitas sen rehabilitar", indica.

Tamén se viviron complicacións por numerosos arrastres de terras no Barco pola ausencia de vexetación. Os camiños arranxáronse con motoniveladoras tras os lumes, pero volveron quedar en mal estado polas choivas de decembro e xaneiro, ademais de que as precipitacións torrenciais de xuño volven deixar en "malas condicións" o terreo, o que obriga a novas reparacións.

De cara a accións de futuro coas que evitar que traxedias como estas volvan pasar, o alcalde do Barco censura que "non se fixo nada" por parte do Goberno galego para a reordenación de espazos e plantacións. "A Xunta comprometeuse a facer estudo e a presentalo aos alcaldes, comunidades de montes e propietarios de terreo sobre o que se ía plantar en cada zona do territorio", sobre o cal sabe que "se está facendo", aínda que non se presentou e "non se empezou" coas accións.

Alfredo García valora que "vai ser un proxecto grande" para reordenar o territorio de forma que "a propia produción do terreo evite que os lumes se propaguen", aínda que agrega: "Eu creo que un ano despois estas cousas deberiamos telas axilizadas, saber cara a onde imos tirar".

FOLGOSO DO COUREL: BROTES VERDES

Pola súa banda, a alcaldesa de Folgoso do Courel, Lola Castro (PP), relata que se produciron arrastres polas choivas nos montes, que non chegaron a afectar as aldeas, o que obrigou a "volver arranxar pistas que xa estaban arranxadas por ese motivo". Non entanto, pon o foco en que "se vai recuperando aos poucos o verde" un ano despois. "Ver esta paisaxe despois dun ano é totalmente diferente, menos mal", subliña.

Recoñece que "queda moito por facer", pero "vanse dando pasiños para ir recuperando a normalidade por completo". Lola Castro pon en valor varios proxectos previstos para a recuperación de soutos, o primeiro que se vai a facer en Vilar (impulsado por Medio Rural), "que foi a aldea máis afectada que se queimou por completo todo". "Esperemos que despois veñan outros como Froxán ou Sobredo, que quedaron bastante afectados", agrega.

A rexedora lembra que os técnicos xa contaron nun primeiro momento que os chans non estaban "superafectados" a pesar "do negro que quedou". "En tan pouco tempo vese verde, volveron nacer 'xestas' e uces", máis aló do panorama de piñeiros queimados.

A POBRA DO BROLLÓN: ANOS PARA VOLVER Á NORMALIDADE

Sobre eses brotes verdes, o alcalde da Pobra do Brollón observa que "a recuperación do monte é rápida". "O incendio foi unha barbaridade e imos tardar moitos anos en volver á normalidade", aclara.

Maceda reflexiona acerca de que o "incendio é o máis importante de Galicia" e "non é fácil volver reverter a situación en dous días". Cre que é necesario "axilizar a reforestación, planificando adecuadamente para que non se volva a producir con especies menos pirófitas". "Lamentablemente, xa case non queda nada que arder", apostila.

Nesta liña, o rexedor do Barco lembra que "xa no mes de agosto había zonas de moito fieito que brotara, sobre todo a matogueira", "aínda que a paisaxe xa non é como hai un ano, aínda se seguen notando os efectos do chan".

PIROCÚMULOS

Nun ano 2022 no que arderon 51.643 hectáreas, destacan as 35.000 que sumaron os cinco grandes lumes desatados entre o 14 e 18 de xullo dese ano. Foron días marcados polas treboadas secas con 140 lumes, 52 deles orixinados nun intervalo de catro horas: entre as 20.00 horas e a medianoite do 14 de xullo (alcanzáronse os 44 graos en Ourense).

A simultaneidade de lumes e a súa virulencia provocou unha situación que "tensionou extraordinariamente ao dispositivo", con gran cantidade de biomasa e unha dispersión de aldeas con afectación en interface urbano-forestal, tal e como recoñeceu o conselleiro do Medio Rural, José González, na súa comparecencia no Parlamento para dar conta da campaña.

E é que eses lumes provocaron ata 10 situacións de nivel dous (por ameazas a casas) entre o 15 e o 19 de xullo en cinco municipios: Folgoso, A Pobra do Brollón, Palas de Rei, Carballeda e Oímbra.

Os desaloxos chegaron principalmente na tarde do domingo 17 de xullo debido aos fortes ventos e unha situación de pirocúmulos, o que o investigador Juan Picos define como os incendios creando a súa propia meteoroloxía, xa que se producen nubes convectivas de raios e treboadas, así como focos secundarios de incendios cun sentido errático.

O LUME DO COUREL EN CIFRAS

O macroincendio de Courel chegou a xuntar cinco lumes: dous de Vilamor, un en Seceda (municipio de Folgoso) e dous máis en Saa (Pobra do Brollón). O lume chegou a ter 330 quilómetros de perímetro que se tardarían máis de dúas horas en percorrer.

Case de forma simultánea ao Courel comezaba un incendio en Valdeorras que afectaría a tres municipios (Carballeda, O Barco e Rubiá) e que arrasou 10.500 hectáreas. Nesta comarca ourensá desaloxáronse a unhas 500 persoas nunha vintena de aldeas.

O lume do Courel rexistrou as maiores taxas de avance de incendios na historia de Galicia (con 40 metros por minuto) e tamén de consumo (15 hectáreas queimadas por minuto), segundo explicaba recentemente nun encontro cos medios do director técnico da extinción, Xabier Bruña. Resaltaba que se produciron cousas nunca vistas na comunidade como explosións de ladeira en Eiriz.

O incendio do Courel traduciuse nunhas 11.800 hectáreas queimadas, o 80 % delas en Rede Natura. Houbo 73 núcleos evacuados con 1.150 persoas desprazadas. Arderon oito casas. Comezou o 14 de xullo e non se deu por extinguido ata dúas semanas despois, o 28 de xullo. Houbo máis dun milleiro de persoas traballando.

Finalmente, o maior incendio na historia de Galicia supuxo 37 millóns de euros en perdas directas e 2,7 millóns en gastos de extinción.