O Calote do Cunqueiro

A xestión do Hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo foi desastrosa. Feijóo e Rueda en Galicia converteron a colaboración público-privada nun engano que só favorece ás empresas privadas a expensas de recursos públicos.

 

A xestión da sanidade pública en Galicia baixo o liderado de Alberto Núñez Feijóo demostrou ser un exemplo claro de como a chamada colaboración público-privada pode resultar ser un completo desastre. O caso do Hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo é emblemático desta mala praxe. O recente informe do Consello de Contas de Galicia lanza luz sobre o alarmante sobrecusto de 470 millóns de euros na construción deste hospital, revelando unha serie de decisións cuestionábeis que xeraron un importante prexuízo económico para as galegas e galegos.

 

 

O modelo de colaboración público-privada (CPP) vendeuse en moitos casos como unha solución eficiente e moderna para a xestión de infraestruturas e servizos públicos. Porén, a realidade mostrou repetidamente que este modelo pode ser altamente custoso e desfavorábel para o erario público. No caso do Álvaro Cunqueiro, a decisión de Feijóo de privatizar o proceso de construción, en lugar de seguir o plan inicial de financialo con fondos públicos, resultou nun incremento significativo do custo total do proxecto.

 

 

Feijóo optou por un modelo de concesión a 20 anos, no que as empresas construtoras (UTE - Unión Temporal de Empresas) financiaron o proxecto e a Xunta empezou a pagar unha vez finalizadas as instalacións. Esta decisión non só difería do modelo proposto inicialmente polo bipartito do PSOE e o BNG, senón que tamén implicaba un pagamento anual de 56,7 millóns de euros, cifra que aumentou a 86 millóns por mor do IPC e os impostos, unha carga que as galegas e galegos terán que soportar até mediados da próxima década.

 

 

Esta forma de xestión non é exclusiva de Galicia. En Cataluña, o modelo de concesión para a construción e xestión de hospitais, como o Hospital de Sant Joan Despí Moisès Broggi, xerou tamén fortes críticas pola súa ineficiencia e os elevados sobrecustos asociados. O informe da Sindicatura de Comptes en 2014 revelou irregularidades nos contratos e un sobrecusto que superaba o 20% do orzamento inicial. En Madrid, a concesión do Hospital de Collado Villalba a Capio Sanidade (agora Quirónsalud) tamén foi obxecto de controversia, con custos adicionais e unha calidade de servizo cuestionada por usuarios e expertos.

 

 

Existen numerosas criticas á CPP en sanidade e moitas desas criticas proveñen de economistas e expertos en xestión sanitaria, quen salientan que a colaboración público-privada pode ser un eufemismo para a privatización de beneficios e a socialización de perdas. Este modelo fomenta unha contorna onde as empresas privadas aseguran beneficios a expensas do gasto público, mentres que os riscos e as ineficiencias son absorbidos polas Administracións Públicas.

 

 

O informe do Consello de Contas de Galicia non só cuantifica o sobrecusto en 470 millóns de euros, senón que tamén salienta a falta dunha análise comparativa previa que xustificase a elección do modelo de concesión sobre unha adxudicación pública tradicional. Esta falta de planificación e control é unha constante en moitos proxectos de CPP. No caso do Hospital Álvaro Cunqueiro, a concesionaria non só recibiu o contrato para a construción, senón tamén para a prestación de servizos non médicos (limpeza, lavandería, restauración, etc.), o cal incrementou aínda máis o custo para a Xunta e, polo tanto, para os contribuíntes galegos.

 

 

A situación agrávase cando se considera que a Xunta, baixo a administración de Feijóo, permitiu reducións na superficie útil do hospital orixinalmente pactada, o que beneficiou ás empresas construtoras sen que isto se traducise nunha redución proporcional do contrato. Esta decisión, segundo o Consello de Contas, evidencia unha planificación insuficiente e contravén os principios de igualdade de trato e transparencia que deben rexer a contratación pública.

 

 

Outro aspecto preocupante é a supervisión da obra, que en teoría debía estar a cargo dunha oficina técnica independente. Porén, na práctica, foi a propia concesionaria quen contratou aos integrantes desta oficina, o que claramente expón un conflito de intereses. Este tipo de prácticas  esmagan a confianza na xestión pública e salientan a necesidade de mecanismos de control máis eficientes e transparentes.

 

 

É evidente que a falta de transparencia e a carencia de mecanismos regulatorios axeitados son problemas endémicos nos proxectos de colaboración público-privada. Nese tipo de modelos, as empresas privadas exercen unha influencia indebida sobre as decisións das administracións públicas, o que resulta en contratos e concesións que favorecen os seus intereses á custa do interese e ben público.

 

 

O Hospital Álvaro Cunqueiro non só é un exemplo de mala xestión financeira, senón tamén de como as promesas de eficiencia e aforro da CPP resultaron falsas. En lugar dun modelo de xestión pública que priorice a eficiencia e a transparencia, optouse por un esquema que beneficiou desproporcionadamente a unhas poucas empresas á conta do contribuínte.

 

 

A lección que deixa o caso de Vigo é clara: a sanidade pública non debe ser un eido de experimentación para modelos de xestión que favorecen intereses privados. A saúde e o benestar da poboación deben estar por riba dos beneficios económicos duns poucos. As administracións públicas teñen a responsabilidade de xestionar os recursos con rigor, transparencia e en beneficio da cidadanía. A experiencia do Hospital Álvaro Cunqueiro de Vigo demostra que a privatización e a concesión de servizos públicos esenciais adoita resultar sempre en sobrecustos innecesarios e unha xestión deficiente.

 

 

A chamada colaboración público-privada na sanidade, lonxe de ser unha panacea, demostrou ser un modelo absolutamente ineficiente, gravoso e pernicioso. Os casos de Galicia, Cataluña e Madrid son testemuño dos perigos inherentes a este enfoque e deben servir como advertencia para futuras decisións en políticas públicas. Feijóo e a súa administración deben render contas polas decisións que levaron a un malgasto de recursos públicos en prexuízo da calidade do servizo sanitario. A sanidade é un dereito fundamental e a súa xestión debe reflectir un compromiso inquebrantábel coa eficiencia, a equidade e a transparencia.