Os tiburóns, en risco de sobrepesca

Decenas de millóns de tiburóns son atrapados por buques pesqueiros cada ano. A pesca dalgunhas especies como a quenlla oceánica (Carcharhinus longimanus) segue sen ser regulada. Agora, unha investigación internacional que recolle a axencia SINC localizou as zonas onde se superpoñen as maiores concentracións de escualos e de buques de pesca. Neste traballo, liderado por David Sims, científico da Asociación de Bioloxía Mariña do Reino Unido, tamén participa o investigador Gonzalo Mucientes Sandoval, coautor do estudo no Centro Tecnolóxico do Mar, en Vigo (CETMAR).

O estudo internacional sinala os puntos quentes onde se atopan a maioría das especies de quenlla no Atlántico norte e os buques con actividade pesqueira. Para facelo, os investigadores rastrexaron máis de 100 quenllas de seis especies diferentes por satélite nesta zona. As súas pescudas indican que dentro do rango preferido de cada especie, as quenllas tenden a concentrarse naqueles lugares caracterizados por fortes gradientes de temperatura. Ademais, os autores rastrexaron 186 palangreiros españois e portugueses a través de GPS e atoparon que os buques pesqueiros e quenllas dirixíanse a lugares similares.

En declaracións á axencia SINC, Gonzalo Mucientes Sandoval explica que "as poboacións de tiburóns peláxicos son pouco resilientes, é dicir, tardan en recuperarse se sofren unha sobreexplotación debido aos seus longos ciclos vitais".

Para as especies de tiburóns máis intensamente explotadas, como o tiburón azul e o marraxo, ao redor do 80% da súa distribución superponse cos buques de pesca. As áreas de maior solapamento inclúen a corrente do Golfo, o Atlántico Norte e á zona ao longo do dorsal suroeste dos Azores no Atlántico medio. Durante o período comprendido entre 2005 e 2009, a superposición entre os tiburóns e os buques pesqueiros tivo unha ampla persistencia nestas zonas de captura.

"A eficiencia dos pescadores queda de manifesto neste estudo, e compróbase unha importante superposición xeográfica entre os puntos quentes para as quenllas e a frota, o que pon de relevo a necesidade deste tipo de medidas de xestión", aporta Mucientes no artigo de SINC.

Segundo os resultados do estudo, os puntos de acceso actuais de actividade de tiburón poderían estar en risco de sobrepesca, e poderían ser necesarias novas cotas de captura para protexer as quenllas oceánicas. Mucientes considera que "establecer cotas, tallas mínimas ou outras medidas de xestión pode garantir a explotación sustentable destas especies a longo prazo". Isto permitiría "asegúrase o mantemento das poboacións de escualos, claves para o equilibrio ecolóxico do sistema mariño, e ao mesmo tempo, o futuro do sector pesqueiro que vive deles", engade nas súas declaracións coa axencia de información.

Especies máis explotadas

As especies de escualos máis fortemente explotadas a nivel comercial, no caso do palangre de superficie, son a tintorera (Prionace glauca), unha das quenllas máis pescadas no mundo, e o marraxo azul (Isurus oxyrinchus), ambas as dúas especies de ampla distribución oceánica.

Outras especies tamén afectadas son aquelas que son liberadas en canto son capturadas, como as quenllas raposo e as quenllas martelo, que se atopan desde hai uns anos protexidas en España. "Se nos fixamos na tintorera e o marraxo, quizais sexa esta segunda especie a máis vulnerable, polo seu menor número de crías, maduración tardía e crecemento máis lento, con respecto á primeira", apunta Mucientes en SINC.

Segundo o científico, a explicación de que coincida a actividade pesqueira máis intensa na zona do Atlántico Norte coa maior concentración destas especies débese a que dita actividade acumula décadas de coñecemento empírico moi completo.

"Estas nocións están baseadas no ensaio e erro, que se transmite de pais a fillos. Ademais, dispoñen actualmente de ferramentas tecnolóxicas apoiadas en datos fornecidos por satélite en tempo real que lles axudan a coñecer puntos ou zonas de alta produtividade (frontes oceánicas) onde se concentran os grandes depredadores como as quenllas, conclúe o experto.

----------------------------

Nuno Queiroz et al. Ocean-wide tracking of pelagic sharks reveals extent of overlap with longline fishing hotspots. PNAS.