O peregrino que chegou do frío

Título: Un noruego en el camino de Santiago

Autor: Jason

Editorial: Astiberri

Ano: 2017

O historietista noruegués Jason, pseudónimo de John Arne Sæterøy, comezou a publicar os seus traballos nos anos 80, pero foi co cambio de século cando adquiriu notoriedade fóra do seu país grazas fundamentalmente a dous títulos: Chhht!, unha obra sen texto, e Espera..., na que a relevancia das palabras era directamente proporcional á súa escaseza. Traballos posteriores recollerían unha maior presenza de texto nas súas páxinas, mais sempre de acordo cun espírito de contención verbal que se ten consolidado como un dos sinais de identidade do que é un dos creadores máis peculiares da BD europea actual. Outro serían os protagonistas das súas obras, tanto os daqueles dous relatos inaugurais coma os posteriores, un reducido elenco de animais antropomórficos de ollada inescrutable e corpo magro, figuras lánguidas e inexpresivas que sempre semellan agocharlle algo ao lector. Título tras título, Jason foi construíndo un mundo autónomo, de formas planas e cores estridentes, no que un estrafalario bestiario de criaturas icónicas (mosqueteiros, científicos, detectives) se consagraban á alegre subversión dos clixés das ficcións de xénero. Mais este universo está en colisión constante coa nosa realidade, non só pola frecuente apelación a referentes reais (de Scott Fitzgerald a Frida Kahlo) senón tamén pola inequívoca humanidade dos sentimentos que os seus relatos poñen en xogo. Velaí a súa peculiar a alquimia, a capacidade para contemplar o mundo dende unha perspectiva oblicua e devolver unha imaxe de nós mesmos estraña pero sospeitosamente familiar.

Compréndese así o interese que de seu ten o seu novo traballo, Un noruego en el Camino de Santiago (Astiberri, 2017), no que o artista noruegués fai unha paréntese nos lugares comúns da súa produción para abordar por vez primeira un relato que é explicitamente autobiográfico.

O título resulta abondo descritivo, Jason relata a súa experiencia facendo o Camiño de Santiago dende Saint-Jean-Pied-de-Port (Jason reside actualmente en Montpellier) ata Compostela, seguindo despois ata Fisterra, un reto que o debuxante se impuxo ao facer os 50 anos. Se a súa obra máis recente facía normal o extraordinario, Jason asume agora o reto de construír unha narración a partires de sucesos cotiáns, as petit riens que marcan o día a día no Camiño. Os mosqueteiros que viaxan no tempo e os escritores célebres metidos a atracadores de bancos deixan paso a un debullar de vivencias diarias na ruta cara Compostela: as ampolas nos pés, as conversas cos demais peregrinos, os menús, os albergues... Acompáñao neste descenso á realidade unha retícula fixa de catro cadriños por páxina, un recurso que o debuxante emprega habitualmente pero que neste caso acentúa o monótono decorrer do relato. De aí que resulten especialmente agradecidas as pílulas de ironía con que vai sementando o camiño, pequenas excursións humorísticas que identificamos axiña coma características do autor e que engaden ao relato unha chispa necesaria. 

A medida que avanza a narración descubrimos que Jason fixo algúns propósitos ao emprender o Camiño. O seu obxectivo non é só chegar a Santiago senón tamén vencer o seu carácter introvertido, conversar con outros peregrinos, superar as barreiras idiomáticas e as diferenzas persoais e facer da súa angueira unha experiencia compartida. Jason reflexiona sobre a súa personalidade, celebra cada pequena apertura e láiase polas ocasións de socialización que deixa pasar. O noruegués represéntase a si mesmo coa mesma ollada indescifrable que caracteriza aos seus personaxes, mais o que ata aquí interpretabamos coma un recurso estilístico convértese agora nunha confesión acerca do seu propio carácter que deita unha luz interesante sobre o conxunto da súa obra. É posible que a coñecida concisión verbal que caracteriza os seus traballos non responda a unha vocación experimental, nin ao desexo de facilitar a difusión internacional da súa obra, como adoita suxerirse cando os autores proceden da periferia xeográfica ou lingüística. Se cadra esa constante é un reflexo da introversión do autor. Talvez os seus personaxes falan pouco porque el mesmo é así.

É probable que esta compoñente confesional sexa un dos principais argumentos a prol de Un noruego en el Camino de Santiago. A obra ofrécenos ademais aos galegos a oportunidade de recoñecernos na ollada curiosa e desprexuizada de quen apenas sabe nada de nós. No tramo final do libro o autor descobre unha Galicia na que hórreos e parques eólicos forman parte dunha mesma paisaxe. A brétema e a chuvia acompáñano de Compostela a Muxía. Un gracioso cun aerosol converteu Fornos en Pornos. Jason remata a súa viaxe da forma correcta, entrando no mar.