Un novo estudo confirma que o gas radon pode provocar cancro de pulmón en persoas non fumadoras

A exposición ao gas radon interior pode provocar cancro de pulmón en persoas non fumadoras, segundo un novo estudo multicéntrico realizado por un grupo de investigadores de dez hospitais españois de Galicia, Asturias, Madrid e Castela e León e que foi publicado en 'Environmental Research'.

O estudo evidenciou que as persoas expostas a concentracións de radon residencial superiores a 200 becquerel por metro cúbico (Bq/m3) practicamente teñen o dobre de risco de desenvolver cancro de pulmón fronte a aquelas expostas a concentracións inferiores a 100 Bq/m3.

Todos os participantes no estudo, que contou coa participación de numerosos neumólogos da Sociedade Española de Pneumoloxía e Cirurxía Torácica (SEPAR) e co financiamento da Xunta de Galicia e o Fondo de Investigacións Sanitarias (FIS), viviran unha media de 30 anos no domicilio no que se mediu o radon. O traballo comezou co recrutamento de pacientes en 2011 e é a culminación do estudo 'LCRINS' (Lung Cancer Risk Factors in Never Smokers), que deu lugar a numerosas publicacións en coñecidas revistas científicas.

O radon é un gas natural radioactivo que se acumula no interior das vivendas debido a certas condicións. "A exposición ao radon foi clasificada como o factor de risco máis importante para o cancro de pulmón en nunca fumadores e o segundo en fumadores pola Organización Mundial da Saúde. De feito, é un dos varios factores de risco do cancro de pulmón a evitar, como o tabaco, a ocupación e a exposición ao fume ambiental de tabaco, segundo o Código Europeo Contra o Cancro e pode ser reducida de diferentes maneiras de forma efectiva", lembrou o director do traballo, Alberto Ruano Raviña.

DOBRE RISCO DE CANCRO DE PULMÓN

Concretamente, o estudo español incluíu un total de 1.415 individuos que nunca fumaran (523 casos e 892 controis). O obxectivo foi avaliar a asociación entre a exposición ao radon ambiental coa posterior aparición de cancro de pulmón e investigar se o radon residencial entraña algún risco diferente e específico para o adenocarcinoma, o tipo de cancro pulmonar máis frecuente na actualidade.

Os casos de cancro de pulmón debían ter unha biopsia confirmada de cancro de pulmón primario, mentres que os controis foron seleccionados de unidades prequirúrgicas, onde se presentan para procedementos non complexos. Todos eles foron entrevistados mediante un instrumento estandarizado e tamén se mediu o radon residencial da zona onde vivían, mediante o uso de detectores de tipo 'alfa-track', os recomendados polo Consello de Seguridade Nuclear, no Laboratorio de Radon de Galicia, da Facultade de Medicina da Universidade de Santiago de Compostela (USC).

Tras esta análise, observouse que aqueles suxeitos expostos a máis de 200 Bq/m3 teñen 1,73 veces máis probabilidade de desenvolver cancro de pulmón que aqueles con menos de 100 Bq/m3 no seu domicilio, e este efecto nocivo mantense ao analizar por separado a homes e mulleres. O risco de cancro de pulmón para o adenocarcinoma foi de 1.52 para os individuos expostos, utilizando os mesmos niveis de referencia de exposición ao radon.

Así mesmo, cando os resultados se analizan de forma continua obsérvase que a relación dose resposta entre radon e cancro de pulmón é lineal. Tanto casos como controles viviran unha mediana de 30 anos no domicilio no que se mediu a concentración de radon, o que é unha vantaxe fronte a outros estudos anglosaxóns.

O estudo concluíu que o radon residencial é un claro factor de risco para o cancro de pulmón en nunca fumadores, que o radon asóciase a todos os tipos histolóxicos de cancro de pulmón, incluído o adenocarcinoma, que actualmente é o tipo histolóxico máis frecuente para esta enfermidade.

RELEVANCIA INTERNACIONAL

"Estes resultados confirman que o radon é o principal factor de risco de cancro de pulmón en nunca fumadores, tal e como indica a OMS e a Axencia de Protección Ambiental Norteamericana e que, por tanto, deben tomarse medidas para previlo. As implicacións desta investigación son importantes, pois reflicte a urxente necesidade de aplicar a Directiva Europea sobre Radiacións ionizantes que debería ser trasposta xa en febreiro de 2018 e que aplica un límite de 300 Bq/m3 para vivendas e lugares de traballo", dixo o investigador.

Por outra banda, prosegue, pon de manifesto a necesidade de revisar as concentracións consideradas de risco, pois xa hai países da nosa contorna que consideran os 200 Bq/m3 como nivel límite, como é o caso de Reino Unido, Canadá ou Irlanda, mentres que os Estados Unidos consideran 150 Bq/m3 desde 1988, tal e como xa destacamos nun editorial publicado en European Respiratory Journal en 2017.