A resposta da ría de Vigo ao afloramento costeiro é máis rápida do que se pensaba

O Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC), a través do Instituto de Investigacións Mariñas (IIM), realizou un estudo da resposta da ría de Vigo ao afloramento costeiro, proceso que se dá en determinadas áreas mariñas expostas a ventos cunha compoñente predominante cara ao Ecuador terrestre, ventos do norte na costa das Rías Baixas. Estes ventos son capaces de xerar movementos verticais ascendentes de masas de auga frías e ricas en nutrientes desde o fondo mariño á superficie, coa consecuente repercusión na mellora da produción biolóxica.

"Os resultados revelan que a resposta da ría de Vigo ao afloramento costeiro é moi rápida e que presenta eventos máis curtos do que se determinou en estudos científicos previos. Así, cuantificouse que a duración dos eventos típicos de afloramento era duns sete días, cando agora se constatou, a través da análise de datos solicitados, que a súa duración media rolda os dous ou tres días. Por outra banda, a resposta das correntes na ría aos ventos prodúcese nunhas seis ou oito horas desde o establecemento dos mesmos", explica Miguel Gil Coto, científico do CSIC no IIM.

O estudo, cuxos detalles se publicaron en Geophysical Research Letters, enmárcase no proxecto STRAMIX, financiado polo Plan Estatal de Investigación Científica e Técnica e de Innovación (2013-2016) e liderado polo IIM a través do Grupo de Oceanoloxía. O seu obxectivo é estudar a circulación residual na ría de Vigo e a súa relación cos ciclos de estratificación e mestura. Conta coa colaboración da Universidade de Vigo, o Adega Marine Laboratory da Universidade de California (Estados Unidos.) e co Plymouth Marine Laboratory (Gran Bretraña), ademais de co apoio da Autoridade Portuaria de Vigo.

"A pesar de ser un dos mellores exemplos a nivel mundial de esteiro forzado por afloramento costeiro, a ría de Vigo non foi estudada baixo a perspectiva dos ciclos de estratificación e mestura. Neste contexto, o proxecto pretende obter observacións a escalas temporais estacionais, supramareais e intramareais dos ciclos de estratificación e mestura a través de medicións simultáneas (perfís verticais) de velocidade e densidade", detalla Miguel Gil.

Tras obter estes resultados, as seguintes fases na investigación pasan por avaliar que forzamentos (vento, marea, irradiación solar, achegas fluviais...) e en que medida controlan os ciclos de estratificación e mestura na ría tanto a escalas estacionales como a escalas temporais máis curtas.

"As baías e os esteiros expostos a ventos fortes mostran un intercambio bidireccional vertical, auga que flúe por superficie nun sentido e por fondo no contrario. Esta estrutura das correntes inducida por vento local pódese axustar ao esquema de correntes, máis potente e tamén bidireccional, do afloramento costeiro xerado polos ventos remotos que sopran na plataforma costeira, aumentando así a intensidade dos intercambios baía-océano. É o caso, por exemplo, da ría de Vigo, sobre a que se realizaron estudos previos en relación ao afloramento que revelaron, por exemplo, como as correntes inducidas polo afloramento controlan a produción primaria e, por tanto, as pesqueiras e a acuicultura da ría", comenta Miguel Gil Coto.

TRABALLO DE CAMPO

Neste contexto, un dos obxectivos do estudo era determinar cal é a resposta das correntes da ría aos ventos locais, dentro da ría, e remotos, na palataforma costeira. Para iso usaron observacións de datos solicitados durante un ano cun Perfilador Acústico por Efecto Doppler de Correntes (ADCP) fondeado a 45 metros de profundidade no medio da ría de Vigo, servido de electricidade e comunicacións cun cable submarino de 1 quilómetro, e de dúas estacións meteorolóxicas dentro (dique da terminal de Bouzas) e fóra da ría (boia de Cabo Silleiro de Portos do Estado).

"Estimouse que a duración media dos eventos relacionados co afloramento, é dicir, das surxencias positivas e cos afundimentos foi de 3,3, e 2,6 días, respectivamente. As técnicas estatísticas de correlacións vectoriais aplicadas ás series de datos de correntes e ventos rexistrados revelaron unha rápida resposta ao afloramento, con desfasamentos entre correntes e ventos locais de menos de 6 horas e cos ventos remotos entre 6 e 12 horas", apuntan os científicos, quen considera que "esta rápida resposta débese, entre outros factores, á estreiteza da ría, a súa orientación e estratificación vertical. Unha resposta similar ao afloramento pódese dar noutras baías e esteiros que compartan as mesmas características que a Ría de Vigo", apuntan.

"As zonas afectadas por fenómenos de afloramento costeiro son as áreas máis produtivas do planeta, por tanto estes resultados hai que interpretalos á súa vez incidindo na repercusión que ten na produtividade dunha ría e en como está afectada polos eventos curtos de afloramento", conclúen.

Os científicos avogan agora por "realizar máis estudos para aumentar o noso coñecemento sobre forzaientos secundarios que poidan modular a circulación residual das Rías Baixas ou forzamientos primarios que predominan noutros tipos de eventos".