Alta tecnoloxía para xestionar a información do patrimonio cultural galego

O Instituto de Ciencias do Patrimonio, do Consejo Superior de Investigaciones Científicas (CSIC), está a traballar desde Galicia no deseño de novas e innovadoras ferramentas software para o patrimonio cultural baseadas en modelos abstractos de referencia e en ferramentas conceptuais, metodolóxicas e tecnolóxicas dirixidas a organizacións xeradoras desa información, coas que se reduce o custo habitual da súa difusión ao público xeral e contribúese á recepción das súas contribucións. Polo momento, xa hai listos dous produtos: CHARM, un modelo conceptual de patrimonio cultural, e ConML, unha linguaxe de modelado conceptual especialmente deseñado para as Humanidades e Ciencias Sociais.

"Os cidadáns teñen que ser os protagonistas da creación e transformación do patrimonio cultural. Con todo, a información patrimonial xerada polas organizacións é, en xeral, invisible para o público xeneral debido, entre outras razóns, a que as entidades carecen das ferramentas conceptuais e tecnolóxicas necesarias para visualizala. É, polo tanto, fundamental avanzar nas tecnoloxías que permitan xestionar a información patrimonial de forma integral e flexible. Neste contexto, no Incipit iniciamos en 2008 a liña de investigación 'Tecnoloxías Semánticas e Patrimonio Cultural'. O que se busca é crear, seleccionar, desenvolver, analizar, validar, demostrar e diseminar as tecnoloxías necesarias para a construción de significado arredor da información que se xera e manexa no contexto do patrimonio cultural. Esta é unha liña fortemente transdisciplinar, e nela traballan informáticos, arquitectos, arqueólogos e outros especialistas", explica César González Pérez, científico do CSIC no Incipit e responsable da liña de investigación.

AS FERRAMENTAS

CHARM e ConML son produtos de investigación concibidos como ferramentas conceptuais e metodolóxicas para o ámbito do patrimonio cultural que permiten xestionar a información patrimonial dunha forma científica, organizativa e economicamente pouco custosa para as organizacións. A finais deste ano prevese lanzar un conxunto de ferramentas software baseadas neles para que calquera programador poida desenvolver produtos software compatibles con ambos.

CHARM é un conxunto de conceptos e relacións formalmente definidos e expresados que captura todo aquilo que poida ser obxecto de recibir valor cultural por parte de calquera individuo, así como as valoracións asociadas. Lanzouse en 2012 cunha licencia CC BY, polo que é de libre uso.

"Trátase, polo tanto, dun conxunto de termos, conceptos, definicións e relacións que describen coa mínima ambigüidade e con gran flexibilidade que aspectos son relevantes no patrimonio cultural", explica César González Pérez.

ConML é unha linguaxe de modelado conceptual especialmente construído para que as persoas non expertas en tecnoloxías da información poidan crear e desenvolver as súas propios modelos conceptuais. Lanzouse en 2010 tamén cunha licencia CC BY.

"Trátase dunha linguaxe artificialmente construída para que o público xeral poida expresar con máximo rigor e escasa ambigüidade aspectos da realidade tales como que obxectos, estruturas, actos sociais ou outros elementos son recoñecidos por que axentes, a través de que procesos valorativos, e como esta situación cambia ao longo do tempo", sinala González Pérez.

Ambas as dúas ferramentas empregáronse xa en proxectos e traballos de investigación e o Incipit está a levar a cabo actividades formativas sobre o seu uso. "Polo momento, constatamos que estas infraestruturas cambian radicalmente a xestión de información patrimonial por parte das organizacións que a xeran e úsana e serven, á vez, de plataforma para o establecemento dun diálogo cos cidadáns", destaca o científico do Incipit.

OS PROXECTOS DE INVESTIGACIÓN

Os traballos para o desenvolvemento destas novas ferramentas realizáronse no marco do proxecto de investigación 'Metodoloxía Integral para a Representación Formal do Patrimonio Cultural', financiado pola Xunta de Galicia (2009 e 2012), e continúan cos proxectos 'Patrimonio 2.0: Modelos abstractos de referencia para información en patrimonio cultural', financiado polo Plan Estatal de Investigación-Retos' (2014-2017) e 'Advanced Research Infrastructure for Archaeological Dataset Networking in Europe' (ARIADNE), financiado polo VII Programa Marco da Unión Europea  (2013-2017).