Dolors Sabater: “A solución pasa por aceptar o dereito de autodeterminacion do pobo catalán”

Considerada unha das alcaldesas “do cambio”, hai dous anos que Dolors Sabater (Guanyem Badalona en Comú) goberna a terceira cidade de Cataluña, Badalona, cun proxecto político “transversal e rupturista” que conta co apoio doutras forzas políticas e unha forte oposición do PP, encabezado por Xavier García Albiol. A alcaldesa fálanos da súa visión sobre a independencia de Cataluña e o panorama actual, co papel dos concellos como centro da política.

Guanyem Badalona en Comú defínese como “transversal, alternativo, rupturista e soberanista”. Que pasa cos cidadáns que non son soberanistas ou que son doutras autonomías?

Badalona é un exemplo de convivencia moi interesante porque é unha cidade moi plural. En Badalona hai moitísima xente de pobos de Galicia, Estremadura, Andalucía, Murcia, Canarias, País Vasco... Hai xente de todas as partes e hai moita fraternidade.

Hai un sentido fraternal cos pobos de España e moito respecto, con expresións culturais moi diversas.

Eu asistín esta semana a actividades nas que hai mostras de folklore propio catalán, e esta fin de semana estou tamén coas irmandades rocieiras ou coas comunidades galegas como “Agarimos”, que están a defender a súa cultura para que as persoas galegas de aquí coñezan as súas tradicións e as súas raíces.

"Non hai conflito directo nas rúas. O tema da independencia de Cataluña e o dereito a decidir fálase con total normalidade. Quen puxo a violencia foron os intolerantes".

Coincide logo a visión que podemos ter desde fóra dese conflito de cataláns enfrontados?

Non, para nada, e isto é moi importante. Eu trato de ver as televisións de ámbito estatal e catalás, e indígname moito a manipulación coa que se transmiten moitas mensaxes. Aquí, realmente, a xente é moi respectuosa e non hai ese conflito do que se fala.Non hai conflito directo na rúa, e o dígo con todo o convencemento.

Aquí a primeira violencia que se ve polo tema do referendo catalán, é a que a que achega a Policía o día 1 de outubro, e que é brutal, e a segunda é a dos fascistas. Nas manifestacións que defenden a unidade do territorio do Estado español sempre se unen a eles algunha xente que defende as ideas con violencia, aínda que son casos aillados.

Eu estiven o 20 de setembro, cando houbo a manifestación diante da Consellería de Economia, e alí había xente cantando cancións, tranquila, con esa actitude pacífica. Tamén había xente con bandeiras españolas dentro da manifestación e non houbo provocacións nin pasou nada.

A convivencia é normal. O tema da independencia de Cataluña e o dereito a decidir fálase con total normalidade nas asociacións de veciños, en faladoiros, entre toda a xente. Hai diferentes opinións sobre se cres que o mellor é a independencia ou se cres nun Estado federal ou pensas que o mellor é seguir coma sempre.

Si que é certo que ás veces se polariza coas mensaxes que se están dando a nivel político. Cando dirixentes como o señor Albiol chegan a dicir cousas tan graves como que hai uns cataláns de ben e uns cataláns de mal, e que a Policía debe ir a por eles, que debe ir perseguir aos cataláns que non son “os de ben”, que son os que pensan coma él, sempre haberá algúns seguidores seus que se polarizan.

Pero nas rúas vívese con normalidade. Quen puxo a violencia foron os intolerantes, e por desgraza, nestes tempos os intolerantes e violentos levan a bandeira de España, facendo flaco favor ós que realmente, dende a democracia e con todo o dereito, defenden a unidade territorial do Estado.

"Estiven no Parlament o día da declaración de independencia dando unha mensaxe moi importante: que as cidades somos as que xestionamos a política de proximidade". 

Vostede estaba cos alcaldes o 27 de outubro no Parlament, cando de declarou a Independencia de Cataluña. Como viviron ese momento?

Eu estiven no Parlament ese día dando unha mensaxe que é moi importante: dicir que as cidades somos as que xestionamos a política de proximidade e, por tanto, temos que respectar a pluralidade e a diversidade, temos que vixiar a cohesión social, e inflúenos moito o que din dende arriba.

En Guanyem somos claramente republicanos, é dicir, tanto a xente que vén das contornas de Podemos ou das CUP,  os Comunistes  e os que vimos dende o activismo social, estamos convencidos de que o réxime do 78 está caducado, que a Monarquía non é útil e de que non nos serve este sistema corrupto no que non serven os dereitos da cidadanía. Pensamos que hai que defender unha república catalá, un proceso constituínte que veña de abaixo, transformador e transversal.

Por exemplo, no referendo do 1 de outubro defendendo as escolas para que non viñese a Policía estiveron xente de Podemos ou de Comunistes, estivo toda a transversalidade en Badalona. Non se vira nunca, por exemplo, unha manifestación como a que houbo o 3 de outubro.

Por suposto que logo, xa no concreto da xestión do momento político, hai diversidade de interpretacións de toda a xente que hai en Badalona. Hai moita pluralidade, e eu como alcaldesa respecto esa pluralidade, pero tamén dentro desta diversidade están os 45.000 badaloneses que votaron que queren a República catalá independente, por tanto hai que darlles voz e teñen que sentirse escoitados.

Cal sería a mellor  solución deste conflicto? Estamos a tempo? Como se pode solucionar o problema catalán?

Eu penso que a principal solución pasa por aceptar o dereito de autodeterminacion do pobo catalán, que se lle deixe democraticamente decidir nun referendo pactado ou nunhas eleccións plebiscitarias, no que decidan dende arriba, pero que sexa algo que non se criminalice.

É importante que non se censure o dereito a decidir do pobo catalán, este dereito de autodeterminacion é un dereito humano recoñecido universalmente.Tamén que non haxa violencia e, no mesmo nivel, que se destape definitivamente o que está a significar o réxime do 78 en mans do Partido Popular —e agora desgraciadamente co apoio do Partido Socialista e Ciudadanos—.

Hai que acabar con iso xa. O Estado español merécese uns gobernantes que crean na democracia de verdade e, por tanto, hai que acabar co réxime do 78 e empezar un proceso constituínte en todo o Estado que permita outra maneira de gobernar aos pobos de España.

"O réxime do 78 está de volta coa non independencia do sistema xudicial, estanse a perseguir ideas e non podemos permitilo".

Este xoves, a Audiencia Nacional decretou prisión para oito membros, xa cesados, do Govern catalán. Que opina da actuación xudicial? Que lectura fai vostede do que está a suceder?

Non podemos permitir que nos separen. Badalona é unha cidade plural e diversa, onde moitas persoas queren unha República catalá independente, pero hai moitas outras que non a queren; somos un exemplo de cooperación e respecto. O diálogo constrúe unha sociedade cohesionada.

Isto vai de democracia, de defender o Estado de dereito. O réxime do 78 está de volta coa non independencia do sistema xudicial, estanse a perseguir ideas e non podemos permitilo. Trátase de defender os dereitos básicos dos cidadáns, como o dereito a decidir ou a liberdade de expresión.

Algúns pensan que os alcaldes non deberiamos opinar en temas estatais, pero somos precisamente nós, os alcaldes, os que temos que dar a cara polos cidadáns, para recuperar os seus dereitos e crear unha sociedade máis xusta.

Vostede é considerada unha das “alcaldesas do cambio”. Vén do movemento asociativo e deu o paso á política. Como foi ese cambio?

Si. Penso que o punto de inflexión é o 15M por unha banda e, en Cataluña, esta protesta intersecciona co movemento soberanista. Dalgún xeito, a cidadanía, o movemento asociativo, o de loitas sociais e as mobilizacións toman a dianteira, toman partido e marcan o pulso da política.

Eu sempre estiven situada neste movemento asociativo e social. Rexeitaba a idea de formar parte dun partido político, porque o partidismo é algo no que non creo. Eu cría que os gobernos municipais, sobre todo nas eleccións, tiñan que ser con listas abertas. Na política municipal evidentemente importan o proxecto político e as ideas, pero na proximidade importan tamén, moito, as persoas.

Ocorreu que, por unha banda, había está crecente sensibilidade de que para mudar as institucións había que entrar nelas, e tamén que en Badalona tiñamos un obxectivo moi concreto, que era a vergoña de que estabamos gobernados polo neoliberalismo máis feroz representado por Albiol, do PP, sendo unha cidade basicamente de clases populares.

Entón si me sentín interpelada por este proxecto e, ademais, conseguía un consenso moi amplo. Non era un partido político, senón un movemento asembleario que suma apoios de moitos partidos, pero non se artella como unha coalición de partidos. Sentín que aquí si que podía aportar, cun compromiso de apoio desde posicións independentistas e federalistas como Podemos, CUP, EUiA, Procés Constituent ou Revolta Global.

"O soberanismo en Cataluña é un movemento que non reclama impoñer a independencia, senón poder facer un referendo. É un movemento que cre na democracia".

Falaba vostede do soberanismo como movemento. Como é este movemento en Cataluña?

É un movemento que non reclama impoñer a independencia, senón poder facer un referendo. É un movemento que cre na democracia, e que se manifesta civicamente e pacíficamente, sempre dende os cánones da non violencia, e que vai gañando empoderamento tamén pola negativa dos políticos a xestionalo como deberían.

Cando o PP se carga o Estatut de Catalunya, que foi votado e refrendado, que era legal en termos constitucionais, hai malestar na sociedade. Isto xa provoca primeiro a indignación, cos recortes, e logo tradúcese en manifestacións nas rúas.

O partido de Albiol, do PP, obtivo 10 concelleiros pero non logrou gobernar en Badalona. Como se mantén o apoio ó goberno municipal con esa oposición?

Badalona estaba a ser gobernada polo neoliberalismo máis feroz, representado por Albiol, o “lepenismo” puro e duro. Necesitabamos 14 concelleiros para facer o cambio. Albiol tivo 10 concelleiros e non conseguiu ningún apoio, ningún nin sequera da dereita. Non o conseguiu porque as súas políticas foron terribles para a cidadanía.

A estratexia do Partido Popular en Cataluña foi a de situar a Albiol para ter poder na terceira cidade catalá. Investiron, e invisten, moitísimo na campaña, mesmo usando a inmigración e tamén o anticatalanismo no seu programa.

Entre os partidos que votaron a prol da investidura de Guanyem, tanto ICV-EUiA como ERC ou o PSC, un dos puntos que tiñamos no programa era que non puidese revalidarse Albiol como alcalde. Sinxelamente isto cumpriuse pasadas as eleccións, e ese acordo de partidos permitiu que eu fose alcaldesa.

"Compartimos a defensa do dereito a decidir, pero tampouco estamos todos de acordo en concreto en dar como válido o referendo do 1 de outubro".

Pero a ese acordo de Goberno municipal non se sumou o PSC polo tema soberanista, Como se mantén o equilibrio na alcaldía?

Os socialistas non se sumaron e quedaron cun acordo de gobernabilidade porque estamos de acordo en moitas das políticas sociais. 

Estamos de acordo en moitas políticas sociais. O Partido Socialista, malia que anteriormente estivera a prol do dereito a decidir, agora non o está. Este goberno, que é plural, é claramente favorable ao dereito a decidir, defende o dereito de autodeterminación de Cataluña e facer un referendo, en cambio os socialistas non.

Non puidemos acordar este punto, polo que quedaron fóra, pero hai ese apoio en que eu sexa a alcaldesa e en que poidamos gobernar en políticas sociais.  

Co resto de partidos que apoiaron este goberno, si que hai un consenso en canto ao dereito a decidir e un apoio ás institucións catalás.

Comparten o resto dos grupos a visión do soberanismo?

Compartimos a defensa do dereito a decidir, pero tampouco estamos todos de acordo en concreto en dar como válido o referendo do 1 de outubro. Iniciativa per Catalunya ou Esquerra Unida teñen unha visión distinta do resto do goberno municipal..

Como se leva a etiqueta de “alcaldes do cambio”? E as críticas?

Hai moita presión. Hai como unha mirada moi crítica, de poñer moi contra as cordas a estes concellos e dicir: “¿non eran estes os do cambio?”

Eu pregunto: onde está a variña máxica que o cambia todo nun intre? Digamos que se nos esixe moita máis coherencia e moita máis rapidez que quizais co status quo, cos poderes que hai tantos anos están aí.

Pero ao mesmo tempo, penso que é unha etiqueta que tamén ilusiona. Tamén hai moita xente que puxo as súas esperanzas en que estas novas caras que entramos en política, desde a loita social, desde o compromiso non partidista, teñamos capacidade de facer cambios profundos, de defender o que xa ninguén defendía, de sacar máscaras.

Penso que está un pouco esta dobre mirada.

"A verdade é que eu teño moi boa relación cos alcaldes 'do cambio' galegos, vímonos en moitas ocasións e compartimos cousas". 

Que semellanzas hai cos “alcaldes do cambio”, por exemplo, na Coruña ou Santiago de Compostela? Salvando as distancias, pensa que se enfrontan a situacións similares?

Tivemos moito contacto desde o principio. Sempre digo que os partidos tradicionais normalmente compiten, pero desde a sociedade civil estamos afeitos a cooperar desde o transversal. O que fixemos é aplicar á política institucional este modelo, o mesmo que levamos de aprendizaxe das loitas sociais, polo tanto, cooperamos.

Fixemos moitos encontros para compartir e para crear xuntos alternativas. Por exemplo, como faceren fronte ás leis de Montoro que están afogando os concellos, ou en temas de seguridade. Queremos innovar.  

A verdade é que eu teño moi boa relación cos alcaldes “do cambio” galegos, vímonos en moitas ocasións e compartimos cousas que nos ocorreron. Por exemplo, as críticas que recibimos do Partido Popular, basicamente son por cuestións moi parecidas que só buscan desprestixiar. Acompañámonos e compartimos esas políticas para axudarnos mutuamente.

En máis de dous anos de goberno municipal cales son os cambios que se levaron a cabo?

Eu creo que unha das cousas foi o recuperar a participación cidadá, que se deixou bastante e xa co Partido Popular foi finiquitada. Sobre todo o dar procesos reais de participación para tomar decisións, darlle á cidadanía esa voz para votar orzamentos e un lugar en todos os consellos municipais.

Tivemos un traballo moi forte de recuperación de políticas que estiveran devastadas, por exemplo, con todo o tema dos dereitos da muller. Tamén en dereitos para a poboación migrante, xa que estivero totalmente perseguida polo goberno anterior do PP, ou nos temas de seguridade, totalmente politizada no periodo anterior.

Diría que, en xeral, nós puxemos as necesidades básicas das persoas no centro da política. Investimos en políticas sociais para reverter os recortes. É outra maneira de facer política.

"Tentamos crear unha política xusta, que non sexa nin discriminatoria nin privilexiada, e iso é xa unha revolución que se está a facer en Galicia e en Cataluña".

Cal diría vostede que foi o cambio máis salientable? Que é o que máis custou?

Sobre todo, e isto é algo que comentei con Xulio Ferreiro, o alcalde da Coruña, é o tema das políticas clientelares. Cando nós chegamos ó goberno municipal tentamos crear unha política xusta, que non sexa nin discriminatoria nin privilexiada, e iso é xa unha revolución que se está a facer en Galicia, en Cataluña e noutros concellos.  

A xente está acostumada a ter privilexios e non é consciente de que é así. Hai que dar voz a todos, voten o que voten. Nós non podemos solucionar os problemas duns poucos porque sexan os que máis berran ou os que máis amigos teñen no goberno. Isto trae moitas dificultades, porque non sempre é entendido. Non temos unha variña máxica que permite eses cambios dun día para outro, todo ten un proceso.

O que vivimos é a resistencia ó cambio, e aí estamos librando unha batalla dura, porque somos incomprendidos e moi xulgados. Temos unha labor moi forte para convencer aos que nos deron a súa confianza. Pero tamén aos que non, para que vexan en nós a sincera oportunidade de cambiar as cousas.

A política local é a que, ao fin ao cabo, de verdade se dá conta dos problemas reais das persoas e ao mesmo tempo a que manexa as decisións que toman arriba, xa que as consecuencias as recibimos os cidadáns.

Porén, non todos están contentos e con esta nova forma de facer política chegaron máis manifestacións e moitas críticas.

Estamos a ter manifestacións que non sucederon en moitos anos. Hai que recoñecer que aquí hai un fenómeno moi interesante, aquí e noutros concellos: cando unha institución non só di que vai ser aberta e que vai escoitar, senón que vai e faino, é unha institución crible. É coma se nun muro que estaba pechado e no que non había nin unha fenda se abrise unha porta.  

Cando ás veces a dereita me recrimina que mesmo os “nosos” están a queixarse —seguro que en Galicia, pasa o mesmo—, penso que isto é un síntoma de que estamos a facelo ben, porque a cidadanía dáse conta de que, connosco, si que ten un aliado na institución que lles vai escoitar. Alguén que vai tentar resolver este problema de verdade, non demagóxicamente, nin saltándose as normas para privilexiar a uns ou a outros. A xente vén, e nós escoitámolos e dicímoslles: benvida sexa a reivindicación.