O Goberno español resístese a indemnizar a familia de José Couso polo seu asasinato en Iraq e recorre a sentenza

A Avogacía do Estado recorreu a decisión da Audiencia Nacional de condenar ao Estado a indemnizar á familia de José Couso por non defender os seus intereses fronte a EEUU. O Estado fora condenado a pagar 100.000 á muller e 41.000 a cada un dos dous fillos do cámara de Telecinco morto por disparos estadounidenses en Iraq.

Os servizos xurídicos do Estado presentaron ante a Sala do Contencioso-Administrativo da Audiencia Nacional un anuncio de interposición de recurso da condena que obrigaba a indemnizar a familia do cámara asasinado hai 16 anos —-o 8 de abril de 2003— en Bagdad cando tropas estadounidenses abriron fogo contra o Hotel Palestina. Nese hotel aloxábanse os xornalistas por indicación do Pentágono.

A sentenza, da que foi relatora o maxistrado Ignacio de la Cueva, establecía que o Estado debería indemnizar con 100.000 euros á viúva de Couso e con 41.000 euros a cada un dos seus dous fillos, aínda menores de idade cando ocorreron os feitos, por non emprender "accións ante outro Estado que incorreu nun ilícito internacional" a fin de conseguir reparación do dano causado por esa conduta.

Agora co anuncio do recurso, a Avogacía do Estado inicia o proceso xurídico do recurso de casación polo que primeiro se anuncia ante o tribunal sentenciador e a partir de aí disponse dun mes para formalizalo ante a Sala do Contencioso-Administrativo do Tribunal Supremo.

A ministra portavoz e de Facenda, María Jesús Montero, sinalou respecto diso este martes  que a decisión da Avogacía do Estado terá que ver con "cuestións técnicas que apreciarían".

Ademais, resaltou que tanto o Goberno como as formacións políticas que o conforman "sempre mostraron a súa solidariedade e apoio á familia de José Couso" e incidiu en que, sen ter o detalle do escrito, non hai razón política detrás do recurso presentado.

O ESTADO DEBEU DESENVOLVER A ACTIVIDADE DIPLOMÁTICA

Na sentenza que condenaba o Estado español a indemnizar aos familiares do cámara, sinalábase que non se fixo "xestión algunha tendente non xa ao recoñecemento da ilicitude do ataque, senón á reparación das súas consecuencias patrimoniais dun modo razoable". "E iso a pesar das moi numerosas peticións que respecto diso formularon diversos grupos parlamentarios", di a sentenza.

A sentenza recorrida indicaba que se daban os requisitos para que "o Estado desenvolvese a súa actividade diplomática en favor dos prexudicados" e con todo, "limitouse a recibir e aceptar as explicacións ofrecidas pola Administración de EEUU no sentido de que o ataque ao Hotel Palestina estaba xustificado e o falecemento de Couso, un lamentable accidente".

Incide en que o ilícito internacional afectou neste caso ao dereito á vida e "se un dos labores esenciais do Estado é a protección dos seus nacionais, a obriga do Estado de dispensar dita protección alcanzaría grao superlativo de acordo á relevancia constitucional" deste ben xurídico de primeira orde.

Pero ademais, a Sala entendía que a actividade que desenvolvía Couso en Iraq "supuña o exercicio da liberdade de información", tal e como recolle a propia Constitución: "Esta dimensión obxectiva da liberdade de información militaba en favor da dispensa da protección diplomática como forma de protección da indicada liberdade garantindo a indemnidad do seu exercicio".

UN RECURSO, 15 ANOS

Deste xeito, a Sala estimaba en xaneiro de 2020 o recurso que presentou a familia de Couso hai 15 anos, cando recibiu un silencio por resposta tras reclamar responsabilidade patrimonial a España por non pelexar no seu nome con Estados Unidos para buscar xustiza e reparación. Reclamaba naquel momento 317.130,37 euros e a Avogacía do Estado opúxose.

Con todo, o procedemento quedou en suspenso no ano 2008 para esperar a que recaese resolución definitiva á causa penal que en paralelo, abriuse e que levou en primeiro lugar definir se España era ou non competente para coñecer os feitos e despois, manter as pescudas reformándose a Lei de Enjuiciamiento Criminal recortando o alcance da xurisdición universal.

Superados os atrancos, en 2016 o Tribunal Supremo arquivou finalmente o asunto, cousa que confirmaría o Constitucional o pasado mes de xuño, aínda que na sentenza definiu o sucedido como un ataque non xustificado que constituía un "ilícito internacional" fronte ao que a familia de Couso tiña nulas posibilidades efectivas de obter unha reparación razoable directamente dos tribunais estadounidenses.

Con estas premisas, a Audiencia Nacional alzou a suspensión do procedemento contencioso administrativo o pasado mes de xullo e en decembro votou esta resolución que condenaba o Estado a indemnizar a familia porque entendía que a morte de Couso "presenta a aparencia dun ilícito internacional imputable aos Estados Unidos" fronte ao que tiña que brindar protección diplomática.

Sobre este asunto, a sentenza da Audiencia Nacional explicaba que era "estéril" que a familia reclamase na xustiza estadounidense pola súa conta, pois como xa advertiu o Consello de Estado en 1992, os seus tribunais federais non teñen xurisdición para coñecer deste tipo de reclamacións por danos causados en accións bélicas. Por iso, este organismo consultivo consideraba "fundado o exercicio por España da protección diplomática ante os EEUU" en casos como o de Couso.

"INCAPACITADOS PARA BUSCAR XUSTIZA"

A sentenza da Audiencia Nacional supuña un éxito xudicial para a familia do cámara, despois de 16 anos litigando para tratar de traer ante a xustiza aos responsables do ataque ao Hotel Palestina de Bagdad. Paralelamente, os familiares xa presentaron un recurso ante o Tribunal Europeo de Dereitos Humanos (TEDH) para tratar de reactivar o caso, despois de esgotar todas as vías ante os tribunais españois, o último o Constitucional o pasado mes de xuño.

O obxectivo da familia é "buscar o apoio ante a violación de Dereitos Humanos e a perda de protección ante as modificacións da lexislación española", que lles deixou, afirma, "incapacitados para buscar xustiza ante o asasinato de José Couso".

Con esta reforma da lei refírense a a restrición da xustiza universal e o que denuncia a familia ante o tribunal con sede en Estrasburgo é que esta circunstancia lles privou " da posibilidade de articular un recurso efectivo que permita a investigación e enjuiciamiento do crime".