O berro, de Man

No décimo aniversario do Prestige, recordo dúas sentencias ben certas. A primeira delas é unha máxima da mareira filosofía popular: “onde hai mar hai afogados”. Os mortos son recordados en cada recanto da costa onde sobrancean cruceiros e cruces, verdadeiros esteos da memoria. Anxo Angueira, na súa fenomenal novela “Iria” lembra en cada páxina esta realidade mariña. Nunha pasaxe do romance, o autor recorda o naufraxio do balandro arousán que levaba un fato de traballadores dunha conserveira dende O Bodión a Taragoña. A embarcación foise a pique a rentes dos castros de Neixón, onde morreron afogados Vicente e Afonso Triñáns. Unha modesta cruz sobrancea unhas rochas de pegmatita entre o Castro Pequeno e o Castro Grande, a  xeito de miradoiro natural sobre a ría de Beluso coroada pola vila de Rianxo. Durante anos esta cruz serviunos para explicar a xestión da memoria por parte da Galicia mariñeira a rapaces de todo o mundo que acodían como voluntarios ao campo de traballo arqueolóxico internacional do Neixón, na pasada década. Onde hai mortos hai afogados, e onde hai afogados hai vontade de lembranza. A costa galega  é un escenario natural apropiado simbolicamente polas comunidades locais para recordar. Mesmo os balandros fóra de servizo remanecían no mar, reutilizados como bateas. Sentimento da paisaxe, de pertenza, de identidade colectiva. A día de hoxe, a saga dos Triñáns de Boiro foi quen de recuperar a agónica carpintería de ribeira, por exemplo.

Pola contra, o Poder do Estado, tan culto, ilustrado e xacobino, decidiu esquencer. Na lingua swahili, “serkali” significa Estado. A verbal “serkali” abrangue a sílaba “ser” que en árabe significa segredo. Serkali significa “fato de malfeitores que enredan cos segredos”. Cuspidiño ao que fixeron Rajoy, Aznar, Fraga, Cascos, etc...

 

O mesmo protagonista desmemoriado da infame xestión do Prestige é hoxe o amnésico presidente do Reino de España. As catástrofes naturais, paradoxicamente, poden coadxudar á mellora dun país. Velaí está o caso do tremor de Lisboa que mudou a cidade. Xa dicía Cunqueiro que en Galicia tivemos a traxedia de non contar cun ilustrado Marqués de Pombal que fomentase a Companhia Real do Vinho do Sil. Novamente, coa catástrofe do Prestige desapareceu o Estado, en maos de políticos ineptos. Quizabes por iso non lle convén ao Estado lembrar. Como afirmara Herminio Barreiro, recordar doe.

 

Por iso á desmemoria promocionada pola Xunta e o Estado lle acae tan ben a segunda máxima que quería traer aquí: “onde hai poder, hai resistencia”. Por iso en Galicia, malia todo, seguen a existir cidadáns críticos que non esquencen a Burla Negra, que loitan contra o esquencemento promovido polos supostos tecnócratas que non saben facer (techné: saber facer en grego).

Hai dez anos unha instantánea condensou o sentir enteiro dun país malpocado, afogado pola mala sombra: Man de Camelle, nu, tolo de dor, coma un Ecce Homo barroco, tapando os ouvidos ollando cara o mar mouro. Morreu aos poucos días.

 

Dez anos despois do Prestige vemos nos xornais unha patética nova: “as cinsas de Man de Camelle son depositadas na súa chabola”. Temos un goberno que concibe a memoria histórica e a dignidade dun país como o combustible empregado na novela “1984” para dar lume ao fogón da memoria, onde se queimaban os recordos dos individuos. Temos un goberno que pratica o chabolismo da memoria, que potencia a chabola dos galegos ilustres. A chamada chabola de Man mexa por riba de toda a Cidade da Cultura.

 

Onde hai mar hai afogados. Onde hai poder hai resistencia.