(Vídeo) Seres mitolóxicos de Galicia: é o Nubeiro o causante dos temporais?

Galicia é terra de néboas, bosques centenarios e costas batidas polo océano Atlántico. Unha paisaxe que alimentou dende tempos inmemoriais un rico universo mitolóxico. Nas súas aldeas, montañas e rías, sobreviven historias de seres que habitan no límite entre o real e o fantástico, transmitidas de xeración en xeración ao calor do lume ou entre murmurios en noites de treboada. Dende o ouveo espectral do Urco, que anuncia a morte ao saír do mar, ata as luces misteriosas das Lavandeiras da noite, que lavan as súas mortallas nos ríos, a mitoloxía galega está chea de figuras fascinantes que reflexan os medos, as crenzas e as esperanzas dun pobo. Criaturas como a Santa Compaña, coa súa procesión de ánimas errantes, ou o Nubeiro, que desata tempestades dende o alto do ceo, son só algunhas das moitas que poboan este imaxinario máxico. A través desta serie de reportaxes, Galicia Confidencial continúa explorando a orixe, as historias e o significado destes seres na cultura galega. Porque, en Galicia, a fronteira entre o mundo visible e o invisible é máis delgada do que parece. Hoxe, e ante a chegada nos últimos días de fortes treboadas e ventos que causaron estragos na nosa terra, facemos oco nas nosas liñas ao Nubeiro. Sabías da súa existencia?

O Nubeiro é unha das figuras máis temidas e fascinantes da rica tradición mitolóxica galega. Este ser é o encargado de desatar treboadas, ventos e choivas torrenciais, causando estragos en campos e camiños. Polo xeral, aparece representado como un home vello, cunha gran capa escura, e montado nunha nube, dende a que dirixe os temporais cun látego ou unha vara de abeleira. A súa presenza no folclore resposta á necesidade de explicar os fenómenos meteorolóxicos nunha época na que a ciencia aínda non lles podía dar resposta. Así, segundo conta a tradición, o Nubeiro é un ser errante que viaxa polos ceos levando as nubes dun lugar a outro. Nalgúns relatos dise que pertence a un grupo de espíritos errantes que non atopan descanso e que deben cumprir coa súa tarefa de sementar as treboadas. Noutros, considéraselle un ser demoniaco ou mesmo unha ánima en pena, castigada polos seus pecados a vagar eternamente polos ceos. Esta dualidade entre o mitolóxico e o relixioso é común en moitas lendas galegas.

Agora ben, o Nubeiro, como acontece con moitos outros seres, non é unha entidade exclusiva da mitoloxía galega, pois existen figuras semellantes noutras rexións da Península Ibérica, como os 'Nuberos' asturianos ou os 'Aguaneiros' portugueses. Sen embargo, en Galicia a súa figura está moi arraigada no imaxinario popular, especialmente nas zonas rurais, onde os campesiños dependían tradicionalmente do clima para as súas colleitas. A súa aparición adoitaba estar así relacionada coa chegada de grandes temporais que danaban os seus cultivos e causaban perdas económicas ás comunidades agrícolas. Pero, a pesar dos seus efectos temibles, algunhas lendas tamén mencionan o seu caracter máis benigno, pois o Nubeiro tamén sería quen de controlar as treboadas con precisión e dirixilas lonxe dos cultivos. Nestas versións, véselle como intermediario entre os elementos naturais e os humanos, en lugar de como a un simple destrutor. Esta visión máis neutral podería estar relacionada coa forma na que as sociedades agrarias da Galicia doutro tempo aprenderon a aceptar o clima como unha forma tanto destrutiva como precisa para a vida. 

Existen múltiples maneiras, segundo conta a traidición, de recoñecer a chegada do Nubeiro. Dise que antes dunha treboada sonan tronos profundos e que o vento cambia de dirección de súpeto. Algúns pastores e campesiños afirmaban telo visto cruzando os ceos en noites de treboada, especialmente en zonas altas de montaña ou en frondosos montes. Nalgunhas versións da lenda, mesmo se aseguraba que, se alguén lograba atrapar a un Nubeiro e facelo confesar a súa orixe, este perdería o seu poder e veríase obrigado a descender á terra. Por outra banda, para protexerse das súas treboadas, a tradición popular galega recomendaba distintos métodos. Un dos máis coñecidos era facer soar campás ou tocar obxectos metálicos para escorrentar ao Nubeiro, unha práctica que lembra a antigas supersticións relacionadas coa protección contra os espíritos malignos. Tamén se dicía que certas oracións ou conxuros podían evitar que as nubes descargaran a súa furia sobre unha vila ou unha leira.

A día de hoxe, o Nubeiro segue moi presente na cultura popular galega, aínda que xa non se lle tema coma no pasado. A súa figura foi recuperada tanto na literatura como na música ou no arte, onde aparece como un símbolo de poder da natureza e das antigas crenzas. Nun mundo no que a meteoroloxía xa non é un misterio, pero si unha incerteza cada vez maior con motivo do acelerado cambio climático, o Nubeiro pasou de ser unha entidade temida a converterse nunha curiosidade histórica e cultural. As lendas sobre o Nubeiro reflexan, unha vez máis, o fondo vínculo dos galegos coa súa contorna e a súa necesidade por explicar os fenómenos naturais a través do mito. Aínda que hoxe en día os avances científicos reemprazaron estas explicacións, o Nubeiro segue sobrevivindo na memoria colectiva como un dos moitos seres que habitan o imaxinario colectivo de Galicia, especialmente arraigado nas zonas rurais e montañosas, nas que o clima caprichoso fai máis críbles as súas lendas. Por exemplo, nalgunhas rexións da provincia da Coruña ou nas áreas costeiras das Rías Baixas con fama de ser especialmente tormentosas, os relatos sobre este ser perduraron con máis forza.

 

 

 

 

Ver esta publicación en Instagram

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Una publicación compartida de Galicia Confidencial (@galicia_confidencial)