Manuel Rico, sobre as mortes de anciáns por COVID en residencias: "As competencias eran autonómicas"
O director de investigación de InfoLibre é o gañador na edición deste ano do Premio José Couso e tamén é autor do libro "¡Vergüenza! El escándalo de las residencias".
Por E.P. | MADRID | 27/04/2021 | Actualizada ás 20:27
O director de investigación de infoLibre, Manuel Rico --galardoado este ano co Premio José Couso de Liberdade de Prensa--, autor do libro '¡Vergüenza! El escándalo de las residencias' (Planeta), asegurou que o que ocorreu nestes centros durante a pandemia foi "unha das maiores vergoñas ocorridas en España en democracia". Así, precisou que, aínda que as competencias "sempre" foron autonómicas, tamén o Goberno central "tiña que considerar igual de críticas as residencias que os hospitais".
"As competencias sobre as residencias sempre foron dos Gobernos autonómicos. España é un país serio: cando se transfiren competencias, publícase no BOE. E o BOE xamais publicou dito cambio competencial. O Protocolo do Goberno Ayuso prohibindo trasladar maiores de residencias a hospitais é do Goberno Ayuso e a negativa do Goberno Ayuso a medicalizar residencias incumprindo resolucións do TSJ de Madrid tamén é do Goberno Ayuso", precisou Rico.
Aínda que, engadiu que isto non significa que o Goberno non tivese ningunha culpa. "Iso significa que o Goberno central fixo todo ben durante a primeira onda? En absoluto. O Goberno central tiña que considerar igual de críticas as residencias que os hospitais, e non o fixo", subliñou.
O xornalista lembra que o Goberno central aprobou un decreto en marzo no que ordenaba zonificar as residencias, dividilas en espazos onde puidesen estar contaxiados ou sospeitosos e outras zonas libres do virus, pero critica que "non fixo unha vixilancia" e "ese decreto non se cumpriu moitas veces polas direccións das empresas, por caos organizativo, porque non tiñan test, porque non detectaban aos asintomáticos ou porque non tiñan forma de zonificar".
Ademais, precisa que houbo comunidades autónomas que "pecaron polo que fixeron" como Madrid e Cataluña cos seus protocolos nos que houbo "discriminación por razón de idade e domicilio".
"O protocolo catalán era menos duro nos termos pero na práctica, houbo 5 semanas nas que non se derivou á maioría de enfermos aos hospitais. En Madrid, tiñan tres alternativas e non se utilizou ningunha: o hospital de IFEMA, os hospitais privados e a medicalización das residencias", explica Rico.
Para o xornalista, foron "unha vergoña as condicións en que faleceron moitos avós sen recibir atención médica, desnutridos, llagados" pero advirte de que non todo foi consecuencia das decisións políticas que se adoptaron senón tamén dos "fallos estruturais do sistema de residencias en España", que xa estaban antes da pandemia.
AUTOESTRADA DE IMPUNIDADE
Un destes "fallos", segundo precisa, é que "o sistema de inspeccións en España é moi malo". "Se tivésemos un sistema de residencias como o que temos, cun 90% privatizado pero houbese un sistema de inspección sólido e un réxime sancionador sólido, o sistema funcionaría correctamente, pero as que funcionan de forma defectuosa teñen unha autoestrada de impunidade", puntualiza.
Segundo desvela o libro, en España, 219 inspectores encárganse de controlar ás residencias, o que equivale, de media, a un funcionario por cada 1.686 prazas de residencia. Ademais, Rico precisa que hai territorios onde os servizos de inspección practicamente non existen.
Outra "anomalía" á que Rico se refire no libro é que "fondos de capital privado controlan cada vez máis residencias en España". "Entran no mercado co obxectivo de, nun prazo máximo de 5 anos, revender co máximo beneficio posible", sinala.
Así mesmo, un dos problemas cos que se atoparon as residencias ante a chegada do Covid foi o "axustado" persoal destes centros, ao que se sumaron as baixas polo virus; o tamaño das residencias, as habitacións dobres ou a gran cantidade de espazos compartidos. "As residencias están deseñadas para contaxiar, non para frear o virus", precisa.
Segundo explica no libro, nos 30 principais grupos --aqueles que xestionan máis de 800 camas--, a porcentaxe de falecementos foi "moito maior" que a porcentaxe de prazas, cunha diferenza de 8,96 puntos porcentuais. O contrario ocorreu, segundo explica, nas residencias do resto do sector privado --pequenas compañías e terceiro sector--, onde "a porcentaxe de falecidos foi 8,56 puntos menor que o de camas xestionadas".
Neste sentido, indica que cando falou cos directivos de grupos residenciais dixéronlle que "o maremoto lles pillou desprevidos" e o xornalista responde que "ninguén estaba preparado" pero que "o maremoto pode chegar ás costas de Xapón, a edificios con estruturas sólidas, ou ás costas de Haití, onde arrasa con todo".
Ao seu xuízo, "o sistema residencial español estaba moi mal preparado para afrontar a pandemia" e se volvese ocorrer o mesmo, afirma que "hai cousas que están mellor: máis test, máis EPIs, experiencia". En todo caso, engade que "fai falta moito máis diñeiro" para o sector e, neste sentido, considera que o acordo asinado entre o Ministerio de Dereitos Sociais, patronais do sector da Dependencia e sindicatos, "vai polo bo camiño".
Tamén cre que sería necesario que se crease unha comisión independente que estudase o que ocorreu nas residencias porque "os familiares teñen dereito a que se faga xustiza".
