As nacións sen estado en Europa

As nacións sen estado diluídas dentro dalgúns estados-nación de Europa aspiran a formar o seu propio estado debido á súa vontade colectiva de vivir xuntas e ter un proxecto común diferenciado. Este desexo xorde dunha procura de preservar a súa identidade, así como de alcanzar maior autonomía política e económica.

Por Óscar Lomba | VIGO | 29/12/2023

* Que é unha nación?

Ernest Renan, un filósofo e escritor francés do século XIX, tiña unha visión particular sobre o concepto de nación. Segundo Renan, unha nación non se define unicamente por elementos étnicos, raciais ou lingüísticos, senón que se basea nun “desexo colectivo de vivir xuntos”, así como na vontade de colaborar e compartir un proxecto común.

Renan argumentaba que unha nación non era simplemente o resultado da converxencia de factores históricos, xeográficos ou culturais, senón que debía ser sostida e renovada constantemente polos cidadáns. Para el, o patriotismo era esencial na construción dunha nación, xa que implicaba un sentido de pertenza, lealdade e compromiso cara á comunidade.

No seu famoso ensaio “Que é unha nación?”, Renan consideraba que os lazos emocionais e os valores compartidos eran fundamentais para afianzar a unidade nacional. Sostiña que a nación era un produto da vontade colectiva e, por tanto, os cidadáns tiñan a responsabilidade de mantela viva e preservala a través da educación, a participación cívica e o respecto mutuo.

Renan tamén argumentaba que unha nación non era un ente estático, senón que podía cambiar co tempo. Segundo el, as nacións estaban suxeitas a transformacións e evolucións, e era necesario adaptarse aos novos desafíos e realidades sociais.

Para Ernest Renan, unha nación era moito máis que unha simple agrupación xeográfica, étnica ou lingüística. Era un concepto dinámico que requiría o compromiso e a participación activa dos seus cidadáns, baseado nunha vontade colectiva de vivir xuntos e compartir un proxecto común.

E fago referencia á obra e ao pensamento de E. Renán, porque opino que actualmente hai moitas nacións sen estado, diluídas dentro dalgúns estados-nación de Europa, que aspiran a dotarse do seu propio estado. Isto débese a que estas comunidades posúen unha vontade colectiva de vivir xuntas e compartir un proxecto común, que é diferente ao proxecto da estado-nación no que se atopan encaixadas.

* A actualidade do pensamento de Ernest Renan en relación ás nacións sen estado en Europa

As súas ideas teñen unha especial vixencia en Europa, onde existen varias nacións sen estado que loitan por obter o recoñecemento, a súa autonomía política e, nalgúns casos, reclaman tamén poder exercer o seu dereito de autodeterminación. En moitos casos, estas nacións teñen unha identidade cultural, histórica e lingüística arraigada, que se mantivo ao longo dos séculos.

Renan avogaba pola idea de que a formación dunha nación non debería basearse na violencia ou a imposición, senón no libre consentimento dos individuos que a compoñen. Acreditaba no poder da educación e a cultura para fomentar o sentimento de pertenza e solidariedade dentro dunha comunidade política.

Neste sentido, o seu pensamento pode resultar útil para comprender e abordar os desafíos que enfrontan as nacións sen estado en Europa na actualidade. Renan convídanos a considerar a importancia da democracia, o diálogo e a inclusión na construción de identidades nacionais, así como o respecto á diversidade cultural e a preservación das tradicións e linguas propias destes grupos.

O pensamento de Ernest Renan segue tendo relevancia en relación ás nacións sen estado en Europa. As súas ideas sobre a formación dunha nación baseada na vontade e o consentimento dos seus membros, así como no respecto á diversidade cultural, proporcionan unha base sólida para abordar os desafíos e conflitos que xorden neste contexto.

Estas comunidades nacionais procuran preservar a súa identidade cultural e lingüística única, así como protexer a súa idiosincrasia, as súas tradicións e costumes ancestrais. Con frecuencia, estes grupos enfrontáronse a desafíos históricos que afectaron á súa autonomía e os seus dereitos, o que provoca un desexo de independencia e autodeterminación.

O desexo destas nacións sen estado de exercer o seu dereito de autodeterminación tamén pode estar motivado pola procura dunha maior capacidade de manobra política e económica. Ao dotarse do seu propio estado, estas comunidades poderían ter a capacidade de tomar decisións que se aliñen mellor cos seus intereses, valores e necesidades específicas. Ademais, poderían ter o control sobre os recursos e a xestión da súa propia economía, o que podería impulsar o seu desenvolvemento e benestar como sociedade.

Porén, o proceso de lograr a independencia pode ser complexo e enfrontar desafíos significativos. Isto implica navegar por asuntos legais, políticos e diplomáticos co estado-nación ao que pertencen actualmente, así como obter o recoñecemento internacional e establecer relacións con outros países.

As nacións sen estado diluídas dentro dalgúns estados-nación de Europa aspiran a formar o seu propio estado debido á súa vontade colectiva de vivir xuntas e ter un proxecto común diferenciado. Este desexo xorde dunha procura de preservar a súa identidade, así como de alcanzar maior autonomía política e económica.

* Conclusión

As institucións europeas deberían garantir o dereito de autodeterminación das nacións sen estado do Continente. Este é un tema de gran importancia que se relaciona coa soberanía e a identidade dos pobos. A autodeterminación é un principio fundamental na comunidade internacional e o seu recoñecemento e respecto fortalecerían a democracia e a estabilidade en Europa.

Óscar Lomba Álvarez (Vigo 1966). Coordinador de Diem25 en Galicia e candidato ás eleccións europeas por Podemos. Licenciado en Dereito-Económico pola Universidade de Vigo e Diplomado en Maxisterio pola Universidade de Santiago de Compostela. Foi colaborador de Radio Piratona. Ex-vicepresidente da Cooperativa Árbore. Ten colaborado cos seguintes medios: Coiote, Diario 16 de Galicia, A Nosa Terra, A Peneira, Kalaikia, Galicia Hoxe, Xornal de Galicia, A Trabe de Ouro, La Voz de Galicia, Atlántico Diario, El Foro Metropolitano, Pensamiento Crítico e Tribuna Socialista.