'Tradwives', cando a ultradereita converte ás mulleres en iconas de "perfectas amas de casa"

Panos de mesa, receitas caseiras e consellos maternais e conxugais son algúns dos ingredientes do éxito das tradwives, as esposas tradicionais nas redes sociais. En España fíxose moi coñecido o caso de Roro, unha influencer con 2,5 millóns de seguidores que resolve todas as necesidades culinarias e diarias do seu noivo: desde facerlle os espaguetis caseiros con pesto á genovesa até encadernarlle un libro coas súas propias mans.

En Estados Unidos e Inglaterra, este movemento de mulleres tradicionais, que se expandiu ao mundo dixital en pouco tempo, ten por referentes a Ayla Stewart ou Estee Williams. "Os contidos das tradwives enmárcanse nun fenómeno global de mulleres que enaltecen os roles de xénero tradicionais, aqueles relacionados coas tarefas de coidados e o traballo reprodutivo e que reivindican o regreso das mulleres á esfera doméstica, mentres que se enaltece aos homes como os provedores económicos", explica Sònia Herrera, profesora dos Estudos de Ciencias da Información e da Comunicación da Universitat Oberta de Catalunya (UOC).

Nas redes sociais, e en concreto en Instagram, YouTube e TikTok, é onde atoparon o espazo no que proxectarse e mostrar un estilo de vida máis próximo á década dos anos cincuenta que ao século xxi. "Atoparon resonancia, patrocinio e aprobación no ecosistema dixital, e utilizan esas plataformas para difundir unha visión do matrimonio, da feminidade e da familia nuclear heteronormativa que criamos, se non abolida, polo menos si posta en crise", afirma Herrera. Segundo a experta, na súa narrativa, ademais de receitas caseiras elaboradas, ofrecen consellos sobre como ser unha boa esposa e nai, e exhortan ás seguidoras a atopar satisfacción e realización no feito de servir ás súas parellas e no coidado do fogar. 

FENÓMENO ASOCIADO A POPULISMO E ULTRADEREITA

Phyllis Schlafly foi unha das predecesoras das tradwives, baseado en movementos antifeministas na década de 1970 en Estados Unidos. Precisamente, Schlafly foi unha figura destacada da oposición á Emenda de igualdade de dereitos (equal rights amendment, ERA), ao considerar que esa lei faría desaparecer as proteccións especiais para as mulleres e derrubaría a estrutura familiar tradicional. Schlafly defendía que as mulleres non necesitaban igualdade de dereitos, xa que estaban "amparadas" e "protexidas" dentro da estrutura familiar patriarcal.

"Hoxe en día, o rexurdimento da ultradereita global serviu, ademais, de paraugas para que estas visións retrógradas e idealizadas da estrutura social patriarcal tradicional empecen a ter calado en países como Francia, Alemaña, Polonia, Hungría, Brasil, México, Xapón ou Corea do Sur", comenta Herrera. "Na súa dimensión ideolóxica, a dereita política sempre defendeu os valores tradicionais e conservadores. O que agora cambia é que coa aparición dos partidos de extrema dereita, os temas culturais e identitarios alcanzan moita visibilidade. Estes novos partidos viron unha oportunidade de crecer defendendo unha volta aos valores tradicionais fronte ao crecemento dos valores libertarios e a autoafirmación do movemento feminista. De feito, co auxe dos partidos de extrema dereita asistimos a un backlash, un movemento péndulo, de resposta, que defende todo o contrario", afirma Ana Sofía Cardeal, profesora dos Estudos de Dereito e Ciencia Política da UOC. Algúns contidos virales, como no caso de Ayla Stewart, unha famosa tradwife, fan chamamentos á reprodución aria e á dependencia económica do home.

VALORES TRADICIONAIS E ODIO

"Tras un supostamente inocuo regreso aos coidados baseado nunha 'elección libre', o que atopamos nos contidos virtuais das tradwives son discursos de odio que xustifican o sometemento das mulleres aos homes; vídeos supremacistas e antiinmigración, de fundamentalismo relixioso, de negacionismo ante a violencia machista; ou ben arengas contra os dereitos da comunidade LGTBIQ+", advirte Herrera. Todo iso, nun ecosistema dixital que axuda a difundir e chegar aos usuarios, a maioría novas. "Os partidos de extrema dereita expanden a súa mensaxe a través das redes, concretamente de influencers que os mozos consomen", explica a politóloga. Segundo o Instituto Reuters (2023), o consumo de noticias nos sitios web dos medios de comunicación diminuíu en todo o mundo (pasou do 32% en 2018 ao 22% en 2023), en beneficio das redes sociais (sobre todo entre os menores de 24 anos). "É un gran retroceso. Parece que esta mensaxe chega moito máis facilmente aos homes novos, pero está a chegar tamén ás mulleres novas", comenta Cardeal, tamén investigadora do grupo GADE.

En España, o dereito a votar por parte das mulleres logrouse en 1932 e o acceso á universidade, en 1910. Son dereitos que, aos poucos, foronse conquistando, e as tradwives aproveitáronse desas conquistas sociais e políticas. "O paradoxo destes movementos das tradwives radica precisamente na súa proxección pública, posto que, para reivindicar a regresión a un pasado heteropatriarcal, teñen unha liberdade de expresión e de movemento que o feminismo lles proporcionou", afirma Herrera. "Se a súa voz escóitase como altofalante nas redes sociais é porque, antes, o feminismo conseguiu que as mulleres puidesen falar en público e cobrar por iso. Porque non debemos esquecer que, detrás das tradwives máis famosas, hai un lucrativo negocio con marcas e patrocinadores que sosteñen o seu relato de pasteis e cueiros 24/7", conclúe Herrera.