Europa acorda as novas normas para evitar verteduras de pélets de plástico, con Galicia como representante española

Os ministros de Medio Ambiente da UE acordaron este martes as novas normas para previr verteduras de pélets de plástico como o que afectou as costas galegas o pasado mes de xaneiro, do que España se valeu para forzar a inclusión do sector marítimo no alcance da normativa, algo que non estaba previsto na proposta inicial da Comisión Europea. Este acordo servirá aos Vinte e sete como mandato para as negociacións co Parlamento Europeo (que xa adoptou a súa posición en abril) sobre a forma final da lei, unhas conversacións que arrincarán xa baixo a presidencia polaca do Consello, no primeiro semestre de 2025.

As novas normas aplicaranse a todos os operadores económicos que manipulasen pélets de plástico en cantidades superiores a cinco toneladas na UE, incluídos os transportistas de terceiros países que transporten este material. Así mesmo, inclúense no alcance da normativa as empresas encargadas da limpeza de colectores e cisternas de pélets de plástico e tamén os expedidores, operadores, axentes e capitáns de buques internacionais que partan dun porto dun Estado membro ou fagan escala nel. Deste xeito, establécense obrigacións para todos aqueles buques que transporten pélets de plástico na UE en consonancia coas recomendacións da Organización Marítima Internacional (OMI).

Unha vez aprobada a norma, tanto os transportistas da UE como os de terceiros países estarían obrigados a evitar perdas de granza de plástico, así como a limpalas no caso de que se produzan e tamén a informar as autoridades sobre o seu establecemento e a súa participación no transporte de pélets plásticos. Para garantir o cumprimento destas obrigacións e unhas condicións de competencia equitativa, o Consello introduciu a obrigación de que os transportistas de fóra da UE designen a un representante autorizado na UE, unha modificación que non convenceu á nova comisaria europea de Medio Ambiente, Jessika Roswall, que o ve inviable debido á carga administrativa que supón.

Outra das obrigacións específicas en relación co transporte marítimo de pélets plásticos que engadiu o Consello é a obrigación de garantir información sobre o transporte, envasado de calidade e sistemas de carga segura destes materiais, o que se engade ás normas relacionadas co transporte por estrada, ferrocarril e vías navegables interiores, tal como establécese na proposta da Comisión. Ademais, para facilitar o cumprimento das normas aplicables ao transporte marítimo, o Consello acordou aprazar a súa aplicación 36 meses desde a entrada en vigor do regulamento, o que dá un ano máis de marxe en comparación co resto de disposicións, que deberán aplicarse 24 meses despois da súa entrada en vigor.

INSPECCIÓNS E CERTIFICADOS

Segundo as novas normas, as autoridades nacionais deberán levar a cabo inspecciones ambientais e adoptar outras medidas de verificación como parte dun enfoque baseado no risco e será necesario que os operadores de maior tamaño obteñan un certificado de conformidade expedido por terceiros independentes. Todas as empresas, coa única excepción das microempresas, estarán suxeitas a esta obrigación se manipulan máis de 1.000 toneladas ao ano de pélets de plástico, mentres que os Vinte e sete concederon un período transitorio de catro anos ás pequenas e medianas empresas (pemes), para cumprir estas normas. Polo seu lado, aquelas empresas que manipulen menos de 1.000 toneladas ao ano, terán que expedir unha declaración responsable, aínda que, como alternativa, o Consello quere permitir aos Estados membro garantir o cumprimento destas normas a través dos sistemas nacionais de permisos xa establecidos.

A XUNTA DEFENDE A NECESIDADE DA NORMATIVA: "MELLOR PREVIR QUE CURAR"

A conselleira de Medio Ambiente e Cambio Climático, Ángeles Vázquez, defendeu este martes ante a Unión Europea a necesidade dunha norma comunitaria que regule o transporte marítimo de microplásticos en colectores, "postura común" das 17 comunidades españolas. A responsable autonómica remarcou que para esta defensa contou non só co respaldo das 16 comunidades autónoma restantes, senón tamén co do Ministerio de Transición Económica.

"Entendemos que hai que seguir pola senda da descontaminación. Temos 2.500 quilómetros de costas en Galicia. Segue habendo moitos microplásticos e un dos grandes problemas é o transporte de péllets, que nun principio non estaban incluídos dentro da regulación dese transporte. Escoitamos aos diferentes países e comunidades e ao final isto vai ser factible", avanzou.

Segundo detallou, isto dará seguridade na diminución polo menos dun 6 % dese tipo de microplásticos. Sobre isto, Ángeles Vázquez lembrou que se cumpre un ano da caída ao mar de 26 toneladas de péllets nas costas portuguesas que as correntes acabaron arrastrando ás costas galegas. "Tivemos que facer un despregamento tramendo por terra, mar e aire, cun orzamento moi grande sobre a mesa. Así que máis vale previr que curar", comentou.

GALICIA, REPRESENTANTE ESPAÑOLA

Ángeles Vázquez viaxou a Bruxelas para exercer a representación das comunidades españolas durante as dúas reunións dos ministros de Medio Ambiente da UE programadas para o segundo semestre de 2024. A intervención de Ángeles Vázquez produciuse durante o debate que mantido polos ministros europeos do ramo sobre, entre outras cuestións, a proposta de regulamento para reducir a contaminación por microplásticos provocada por verteduras non intencionadas. A futura norma regulará a cadea de subministración dos microplásticos.

Así, entre as medidas pactadas polas 17 autonomías, que contan co respaldo do sector portuario e dos produtores de plástico, inclúense os deberes que deberían aplicarse aos operadores económicos europeos, así como aos transportistas comunitarios e extracomunitarios. A este respecto, lembran que a norma proposta pola Comisión Europea o 16 de outubro de 2023 ten como obxectivo "diminuír nun 6 % a cantidade total de verteduras non intencionadas de microplásticos para evitar o seu impacto no clima, a biodiversidade, a economía e a saúde".