Tres anos do naufraxio do Villa de Pitanxo con moitas incógnitas aínda por resolver

Tres anos pasaron xa desde que o pesqueiro galego Villa de Pitanxo naufragou en augas de Terranova (Canadá) na madrugada do 15 de febreiro de 2022, acabando coa vida de 21 dos 24 mariñeiros a bordo. Tres anos nos que as familias dos falecidos non pararon de pedir que se coñeza toda a verdade sobre o ocorrido. A escasos días de que o vindeiro sábado se conmemore o terceiro aniversario desta traxedia, os familiares esperan agora que sexa este por fin o ano no que se termine a instrución do caso, que está a levar a cabo o xuíz Ismael Moreno da Audiencia Nacional, e se abra o xuízo oral.

Teñen todas as esperanzas postas niso, debido a que o pasado verán, Moreno decidiu prorrogar seis meses máis a instrución, estendéndose así ata o próximo mes de marzo, debido a que estaba pendente a práctica de "dilixencias esenciais para un maior esclarecemento dos feitos". Entre elas, un informe da Comisión Permanente de Investigación de Accidentes e Incidentes Marítimos (CIAIM), que depende do Ministerio de Transportes e Mobilidade Sustentable. A día de hoxe, aínda non saíu a luz devandito informe. Precisamente a este estudo referiuse a portavoz dos familiares das vítimas, María José de Pazo.

En declaracións a Europa Press, subliñou que confía en que sexa "congruente" con todos os informes que se coñecen ata a data, apuntando cara ao realizado polos peritos xudiciais (precisamente dous investigadores da Ciaim) tras a baixada ao pecio. E é que cabe lembrar que ese documento apuntaba cara a un "erro humano" do capitán, Juan Padín, como "causa máis probable" do afundimento do barco. Ademais, daba por "verosímil" a versión do mariñeiro sobrevivente Samuel Kwesi e vía "incongruencias" na de Padín e o seu sobriño, Eduardo Rial (os outros dous sobreviventes), indicando que "a causa máis probable" de que se parase o motor sería a escora do barco, ao contrario do que defendía Padín. Estas contradicións foron un dos motivos principais polos que se iniciou a investigación xudicial.

AFUNDIMENTO

Aquel martes, pasaban uns minutos das 05.00 horas da madrugada en España cando saltaron as alarmas, informando de que o buque estaba a sufrir problemas nas xélidas augas do Atlántico Norte, unha zona próxima ao lugar onde se afundiu tamén o mítico Titanic no ano 1912. Segundo relataron as únicas tres persoas que salvaron as súas vidas, todo ocorreu moi rápido e en cuestión de 20 minutos o barco xa se mergullou por completo, quedándose menos de dez mariñeiros nun bote á deriva durante cinco horas, ata que foron atopados por outro pesqueiro galego, a Praia Menduiña 2. Con todo, moitos dos que estaban na balsa, que tiña unha fuga e estaba alagada, non soportaron as baixas temperaturas e faleceron antes de ser rescatados.

Só o capitán do buque, Juan Padín; o seu sobriño, Eduardo Rial, e un mariñeiro ganés, Samuel Kwesi, lograron sobrevivir á traxedia. Padín e Rial contaron que o motor do Pitanxo parou de forma repentina, quedando o barco á deriva no medio dunha forte treboada, polo que o mar acabou engulíndoo e con pouca marxe para que os 24 tripulantes puidesen facer algo para salvar as súas vidas. Con todo, Kwesi asegurou que o Villa de Pitanxo embarrara (enganchado as redes ao fondo do mar), polo que o capitán tratou de facer varias manobras para solucionar este problema. Así, o barco comezaría a escorarse ao non ser capaz de soltarse, entrando auga ata que o motor se parou, sen escoitar aos mariñeiros que pedían que soltase as redes.

INDICIOS DE 21 HOMICIDIOS POR IMPRUDENCIA

Desta maneira, o xuíz Ismael Moreno viu indicios de 21 delitos de homicidio por imprudencia, imputando a Padín polos mesmos. Tras declarar ante o maxistrado fai xa máis de dous anos, impúxoselle a retirada do pasaporte e unha medida cautelar que o obriga a comparecer cada quince días en sede xudicial e permanecer localizado. A partir de aí, os familiares das vítimas insistiron en coñecer "toda a verdade" do naufraxio. Despois da declaración ante a Audiencia Nacional de Padín, outro gran fito da investigación produciuse cando finalmente foi aprobada a inspección ocular do pecio, polo que en 2023 o buque Ártabro viaxou a Terranova para, cun robot, levar a cabo unha gravación exhaustiva dos restos do buque baixo o mar e as súas inmediacións.

Nas súas conclusións tras baixar ao pecio, os peritos apuntan cara a un "erro humano" do capitán como "causa máis probable" do afundimento do barco. Os expertos tamén dubidan de como se soltou a segunda balsa salvavidas do Pitanxo. Padín sempre defendeu que, cando deu a orde de abandonar o barco, foi el a axudar a inchar e arribar este bote, deixando encargado do mesmo ao primeiro oficial, para despois ir soltar a outra balsa, na que se montou. Non entanto, os expertos dubidan de se este salvavidas foi desenganchado de forma manual ou se se soltou por si só do Pitanxo cando o barco se afundiu. Cabe lembrar que ese bote foi achado baleiro e, segundo a investigación, confírmase que "non embarcou ningún tripulante" nel.

Na actualidade, a investigación tamén apunta cara á armadora do barco, o Grupo Nores de Marín, debido ás condicións que terían os mariñeiros a bordo. En concreto, dous homes que formaron parte da tripulación do Pitanxo en mareas anteriores aseguraron ante o xuíz que nunca realizaron simulacros de incendios nin de evacuación e que apenas tiñan descansos. Palabras similares dixo Kwesi no seu día. Ademais, mensaxes de WhatsApp dos falecidos revelaban as malas condicións nas que vivían, con varias persoas contaxiadas de covid traballando no barco. Isto puido corroborarse debido a que sete dos nove cadáveres atopados (12 corpos nunca apareceron) tiñan restos deste virus.

HOMENAXE

Agora, tres anos despois da traxedia, o vindeiro sábado, día 15, o municipio de Marín acollerá unha homenaxe aos 21 falecidos do Villa de Pitanxo. Será ás 12.00 horas xunto á placa colocada en recordo aos mariñeiros, mentres que ás 13.00 horas habería unha misa solemne na igrexa de Santa María do Porto. Ao acto acudirán familiares de Ghana e de Perú, segundo dixo María José de Pazo, asegurando que será "moi emotivo" e indicando que tamén terán unhas palabras para outros falecidos no mar, como os mariñeiros do Argos Georgia, que se afundiu o verán pasado.