Chocolates Carmiña

Era eu pequecho. Corría o ano 1980. Na aira da Ponte deume por xogar coa caiada do Caetano, o irmao do meu avó. Tanto me debeu gustar que acabei metendo o remate do pau na boca, e alí me quedou entrambalicado nos dentes.

Por Xurxo Ayán | Santiago | 06/03/2010

Seica houbo que botar man do obradoiro de carpinteiro do avó para proceder á extración do báculo do Caetano, quen se limitaba a guindar gargalladas pola súa boca, coma un bispo:
_Vaia hom, aió, aió, co rapaz do demo!!!

Era rexo coma un carballo, de fazulas grosas e rubias, e medio tatexo. Facíase o parvo marabillosamente ben, até o punto que librou da guerra, o que abriu o camiño para que o meu avó, O Sobreiras, marchase no seu lugar á fronte. No primeiro permiso que apañou, ao meu avó entráronlle poucas gañas de voltar á guerra. De Ferrol mandáranos en tren de volta a Zaragoza, e ao pasar á altura de Cerasia, o Sobreiras botouse do tren, un pouco antes da estación da Pobra de Brollón. E de alí marchou andando polo Cachón até á casa dos pais. Aos dous días viñeron catro gardas civís e un da Falanxe local a detelo, por deserción. Pasou unha tempada no cárcere en Zaragoza. El sempre se defendía dicindo que só quería ir ver á súa mai, que estaba enferma, encamada. E quizais iso o salvou. Seica cada noite sacaban de lista os gardas, recitaban catro nomes e eses catro fulanos non voltaban xamais. Como non era político, o meu avó ao final mandárono á fronte, á primeira liña, a conquerir cabezas de ponte no Segre, en Balaguer, na ofensiva final contra Cataluña. Do seu paso polo cárcere quedoulle un fondo sentimento antifranquista e unha querencia pola escoita nouturna do parte francés e da Radio Pirenaica. Cando o seu fillo viña da escola cantando o Cara al sol, alporizábase todo:
-Carallo, neno non cantes esa merda na casa, que non sabes o que cantas!!!

O Caetano rexentaba unha pequena cantina no baixo da casa da Ponte; co seu pitelo e a súa boina, despachaba detrás dun mostrador con dúas balanzas. A finais dos setenta un dos produtos estrela da cantina era o chocolate Carmiña, empresa familiar compostelá que daquela encetou unha campaña promocional interesante; se un acadaba completa-la palabra Carmiña coas letras que viñan dentro das tabletas tiña dereito a recibir unha cantidade xeitosa de chocolate extra. Como dicía o Corticelo:
-Houbemos morrer de tanto chocolate que papamos para face-la palabra dos collóns, e ao final sempre quedabas colgado por unha letra, mecagoná!

De parvo non tiña un pelo o Caetano. Como xa dixen, ou non, non recordo, fixérase o mudo no servizo militar a comezos do 36, para que o mandasen de volta, como inútil mental. Seica veu en tren, escoltado dentro dun vagón, e soltárono en Repil, ao carón da casilla da gardesa. Cando ésta viuno baixar comezou a falar con el, baixo a atenta mirada do soldado, que botaba un pitelo na porta do vagón. O Caetano, que coñecía á gardesa de toda a vida, facía coma quen ve chover, andando pola corredoira sen parar a saúdar. A piques estivo de que se decatasen da súa eiva finxida.

Un día o crego de Cerasia preguntoulle se cría no inferno.
_Home, señor cura, eu o único que sei é que os que morren, marchan e non volven.
_Vaia oh, vaia razonamento, Caetano, tamén moitos dos que emigran a América marchan e non volven.
_Si señor cura, pero os que marchan a Venezuela, escriben.