O Tribunal Supremo permite ás autonomías restrinxir dereitos fundamentais só se son "indispensables" para a saúde

As comunidades autónomas poden restrinxir dereitos fundamentais sen que exista unha declaración de estado de alarma sempre que acrediten debidamente que esa medida é "indispensable" para a saúde. Así o establece o Tribunal Supremo na sentenza na que anula o toque de queda e a limitación das reunións sociais en Baleares por considerar que non son proporcionais tendo en conta a situación epidemiolóxica no territorio.

Na sentenza, o Supremo considerou que non procede autorizar estas medidas baseándose unicamente en principios de prudencia, entendendo que non quedan suficientemente xustificadas as restricións acordadas polo Consell de Govern

A resolución do TS é de aplicación inmediata unha vez notificada, o que implica que a partir desta noite xa non rexa o toque de queda na Comunidade, segundo os expertos xuristas consultados

En Galicia, polo momento, as medidas excepcionais ditadas pola Xunta para os concellos en nivel máximo de restricións contaron co aval do TSXG, que nas súas resolucións acreditou a correción de determinadas limitacións como o peche perimetral ou o toque de queda con base nos riscos para saúde da poboación.

En detalle, o TS tomba a limitación á circulación en horario nocturno entre as 00.00 e as 6.00 horas e a limitación a un máximo de seis persoas en reunións familiares en espazos interiores e de oito en espazos abertos. Ratifica o resto de medidas: a limitación de capacidade en lugares de culto ou os controis de entrada na Comunidade.

NON BASTAN "MERAS CONSIDERACIÓNS" DE PRUDENCIA OU PRECAUCIÓN

"Cando se está en presenza de restricións tan severas e xeneralizadas como a prohibición de saír do propio domicilio durante determinadas horas do día ou de reunirse con máis de seis persoas, a xustificación pasa por acreditar que tales medidas son indispensables para salvagardar a saúde pública. Non bastan meras consideracións de conveniencia, prudencia ou precaución", advirten os maxistrados.

A Sala conclúe que as medidas aprobadas polo Govern "non superan o xuízo de proporcionalidade", xa que nin este nin o auto do TSJIB xustificaron que resultasen "indispensables á luz da epidemiolóxica existente entón no territorio autonómico".

Así, a Sala tomba parcialmente o auto do 20 de maio de 2021 do TSJIB, que ratificaba as medidas aprobadas polo Govern o 17 de maio.

TOQUE DE QUEDA

O Tribunal Supremo avisa na sentenza que ditou este xoves e, que levanta o toque de queda en Baleares, que este tipo de medidas restritivas de dereitos adoptadas polas comunidades autónomas unha vez levantado o estado de alarma, por ser tan severas e extensivas, requirirían dunha lei específica que lles dea cobertura e preste a suficiente seguridade xurídica.

Esta suxestión aparece en dúas das resolucións ditadas polo Supremo en relación coas restricións por covid 19 unha vez levantouse o estado de alarma, a pesar de que ambas coinciden en validar, en termos xerais, que a Lei de 1986 de Medidas Especiais en Materia de Saúde Pública pode servir para limitar algúns dereitos fundamentais en relación coa situación sanitaria. No entanto, os maxistrados esixen unha xustificación por parte dos gobernos autonómicos que "estea á altura da intensidade e a extensión" das restricións que se acorden.

Estas premisas xa se incluían na resolución do pasado 11 de maio que rexeitou o recurso do Goberno Canarias contra a decisión do Tribunal Superior de Xustiza (TSJ) de non validar o peche perimetral das illas, e incídese nelas na sentenza coñecida este xoves que levanta o toque de queda en Canarias. En ambas alúdese ademais á conveniencia de contar cunha lei específica para afrontar a pandemia que logra "a máxima seguridade xurídica".

Na última destas sentenzas vaise algo mais aló sobre este punto e afírmase que medidas como o toque de queda "precisamente pola súa severidade e por afectar a toda a poboación autonómica" e tamén porque "inciden restrictivamente en elementos básicos da liberdade de circulación e do dereito á intimidade familiar, así como do dereito de reunión", requirirían dunha lei orgánica que lles proporcione "a cobertura constitucionalmente esixible".

GOBERNO CENTRAL

O Goberno, e en especial a vicepresidenta Primeira, Carmen Calvo, insiste en afirmar que o Tribunal Supremo xa sentenciou que o Consello Interritorial do Sistema Nacional de Saúde (CISNS) pode obrigar ás comunidades autónomas a aplicar determinadas restricións fronte á covid a través das chamadas accións coordinadas e as ordes ministeriais. Con todo, xuristas cuestionan esta interpretación que Calvo fai dunha resolución concreta que só versou sobre medidas cautelares fronte a un peche perimetral e non entrou no fondo deste asunto.

As mesmas fontes rexeitan que o Supremo se pronunciase literalmente sobre a esa obrigatoriedade, xa que o auto referenciado, ditado o pasado 23 de marzo, limítase a rexeitar unha medida cautelar defendida por Vox no recurso que presentou contra o decreto asinado antes de Semana Santa pola presidenta da Comunidade de Madrid, Isabel Díaz Ayuso.

A interpretación que fai a vicepresidenta do auto xa foi cuestionada cando se levantou o estado de alarma e o debate político acolleu a mesma polémica en relación coas disposicións que puidesen acordarse ou non no Consello Interterritorial.

Este xoves, Calvo lembrou á presidenta da Comunidade de Madrid, Isabel Díaz Ayuso, que debe cumprir as novas restricións propostas polo Ministerio de Sanidade para afrontar a recta final da pandemia e insistiu en que as decisións do Consello son de obrigado cumprimento porque así o avala o Tribunal Supremo.

O auto citado por Calvo rexeitou un recurso contra o decreto no que se traspuña a decisión do Consello Territorial para pechar perimetralmente o territorio madrileño, e dáse a circunstancia de que o Goberno rexional non estaba tampouco de acordo con ela, polo que a pesar de cumprimentar a decisión á súa vez recorreuna ante a Audiencia Nacional.

A decisión do Supremo ante a petición de Vox, aínda que mantiña a orde do Consello Interterritorial, non resolvía sobre o fondo da obrigatoriedade ou non de que se cumpran ditas medidas, ao non ser esta unha cuestión exposta na peza de medidas cautelares instada por Vox.

O Supremo limitouse a rexeitar o levantamento da medida ao non advertir a aparencia de bo dereito alegada por Vox, e ao non acreditarse que de manterse as restricións producísense situacións irreversibles .

En canto aos intereses en xogo, o Supremo respondeu á formación utradereitista liderada en Madrid por Rocío Monasterio que, á hora de ponderar os intereses afectados debía prevalecer a protección dos dereitos á vida e á saúde, que son os obxectivos aducidos polo Consello Interterritorial do Sistema Nacional de Saúde á hora de adoptar as medidas.

"É razoable optar agora pola solución que expresa maior prudencia, tal como nos pide a Letrada da Comunidade Autónoma de Madrid", engadía o Supremo na súa resolución, unha posición que quizá foi interpretada de forma extensiva polo Executivo de Sánchez á hora de sinalar que o Supremo avala o cumprimento obrigatorio das decisións do Consello Interterritorial, engaden as fontes consultadas. A literalidade da obriga non se inclúe en todo caso no auto ditado polo Supremo.

A iso engádese que a decisión do alto tribunal se enmarca nun Estado de Alarma que deixou de estar vixente o 9 de maio, polo que o marco xurídico ao que se refire Calvo nas súas afirmacións é en todo caso diferente ao analizado someramente polo Supremo ao resolver sobre a medida cautelar.