A galega Yolanda Castaño, Premio Nacional de Poesía 2023 pola súa obra 'Materia'

Yolanda Castaño foi galardoada co Premio Nacional de Poesía, correspondente ao ano 2023, pola súa obra 'Materia', a proposta do xurado reunido este 27 de setembro. O premio, concedido polo Ministerio de Cultura e Deporte, está dotado con 30.000 euros. O xurado destacou a súa obra "pola poderosa proposta poética na que cada estado da materia exprésase nun ton propio, con poemas dunha metafísica doente e orixinal, que apunta tanto á vangarda como á orixe cunha extraordinaria forza evocativa e sensorial".

Así mesmo, o xurado destacou que "en 'Materia', Yolanda Castaño móstranos unha poesía metafórica que dialoga coa memoria persoal e colectiva e, á vez, directa, radical e feminista. Explora, de forma non compracente, temas como a maternidade, a familia e os costumes e logra sacar a realidade da súa nebulosa habitual para concretala en materia lingüística, destacando o xogo verbal e rítmico que cuestiona o establecido".

O xurado estivo presidido pola directora xeral do Libro, do Cómic e da Lectura do Ministerio de Cultura e Deporte María José Gálvez Salvador; mentres que como vicepresidente actuou o subdirector xeral de Promoción do Libro, a Lectura e as Letras Españolas, Jesús González González. Como vogais actuaron Ana Romaní Blanco, proposta pola Real Academia Galega; José Manuel López Gaseni, pola Real Academia da Lingua Vasca/Euskaltzaindia; Víctor Obiols Llandric, polo Instituto de Estudos Cataláns/Institut d'Estudis Catalans; e Àngel Vicent Calpe Climent, pola Academia Valenciana da Lingua/Acadèmia Valenciana da Llengua.

Tamén figuran José Francisco Asís Montero Reguera, pola Conferencia de Reitores das Universidades Españolas (CRUE); Rosa Romojaro Montero, pola Asociación Española de Críticos Literarios; Cristina de Alzaga Fraguas, pola Federación de Asociacións de Xornalistas de España (FAPE); Alicia Aza Campos, pola Asociación Colexial de Escritores de España (ACE); Rosa María García Rayego, polo Instituto de Investigacións Feministas da Universidade Complutense de Madrid; Ernesto Peréz Zúñiga, polo Ministerio de Cultura e Deporte e Aurora Luque Ortiz, galardoada na convocatoria de 2022.

'Materia' tardou oito anos en xestarse, segundo relata Castaño; un tempo no que a poetisa galega estivo entregada a outro "ambicioso proxecto" como era crear unha Residencia Literaria. Con todo, durante ese tempo, "algo se foi compondo dentro de min e fun facendo anotacións, aos poucos", explica. Desta forma, viu a luz unha obra coa que a escritora pretendía contribuír á conversación sobre a familia, "un tema sobre o que pivotan moitas obras galegas ultimamente", pero desde unha perspectiva "cuestionadora".

"Como o impulso, as ás, que pode representar a familia, e tamén como todo o contrario, como ese lugar de represión, de frustración, de medos e complexos, de expectativas demasiado pesadas (...). Quería ser crítica, quería cuestionar o concepto, pero sempre desde todo o amor ao que representa a familia", detalla.

CONTEXTO "MÁIS PROCLIVE" A RECOÑECER ÁS LINGUAS MINORIZADAS

O Premio Nacional de Yolanda Castaño súmase ao conseguido por Paula Carballeira hai unhas semanas en Literatura Dramática, e en 2022 ao de Marilar Aleixandre en Narrativa ou a Xesús Fraga na mesma categoría en 2021. Preguntada pola saúde da produción literaria en galego e o seu recoñecemento a nivel estatal, Yolanda Castaño reivindica a "alta calidade" que presenta a literatura galega desde hai varias décadas. "Creo que (o maior recoñecemento) débese máis a un devir histórico desde un contexto máis hostil a un máis proclive a recoñecer os valores creativos e culturais de linguas minorizadas", defendeu.

PARABÉNS DESDE A POLÍTICA E A LITERATURA

O mundo da política e a literatura, así como numerosas institucións da sociedade civil, mostraron o seu apoio e recoñecemento a Yolanda Castaño, galardoada este mércores co Premio Nacional de Poesía 2023.

O presidente da Xunta de Galicia, Alfonso Rueda, felicitou a Castaño, "unha das voces poéticas en galego máis premiadas e distinguidas". "Unha vez máis, e xa son moitas, a literatura galega ve recoñecido o seu bo facer cun premio nacional. E non podemos facer máis que celebralo", compartía Roda nas súas redes sociais.

Tamén ha tuiteado a vicepresidenta en funcións e líder de Sumar, Yolanda Díaz, que mostrou ademais "toda a súa admiración" pola poetisa. "A poesía de Yolanda Castaño sempre é quen de conectarnos co mundo e connosco mesmos. Desde a beleza e o compromiso. Desde a xenerosidade e a vontade transformadora", comentou.

O delegado do Goberno en Galicia, Pedro Blanco, foi outro dos políticos que a felicitou, así como os Concellos da Coruña, onde a poetisa dirixe o ciclo 'Dei(n)versos, e Santiago, de onde é natural Castaño. Así mesmo, aos parabéns sumáronse institucións como a Real Academia Galega ou a Universidade da Coruña. Tamén compañeiros como María Solar, Ledicia Costas ou Manolo Rivas, que reivindicou Galicia como "centro dunha revolución poética feminista", compartiron en redes sociais a súa alegría polo premio ao poeta galega.