Ciberacosadores: os monstros invisibles da Internet
Os datos e as conclusións sobre o ciberacoso a menores son arrepiantes. As maneiras de comezar o acoso son tan diversas como as persoas que están detrás desa acción. A hiperconectividade dos menores á rede aumenta o risco de sufriren ciberacoso mesmo de quen crían seus amigos ou persoas en quen podían confiar. A pesar de levarmos trinta anos conectados, avanzouse pouco na prevención e coidado da xente nova, mais si se avanzou en novas aplicacións e plataforas que amplían as maneiras de vulnerar a integridade moral, psicolóxica e física dos nosos menores
Por Moncho Mariño | SANTIAGO DE COMPOSTELA | 08/02/2025 | Actualizada ás 22:00
COMO É O AGRESOR E COMO É A VÍTIMA?
A resposta máis simple é: todos e todas. O anonimato que permiten as redes, mesmo suplantando identidades, transformounos a todos e a todas en potenciais acosadores e acosadoras. O mesmo sucede co lado contrarios, calquera pode ser vítima do acoso desde a Rede. Que significa isto? Pois que “calquera pode ser acosador” como di Manoli del Palacio, psicóloga e orientadora. Se nalgún tipo de delitos as autoridades poden perfilar quen pode ser o autor ou autora, no caso da Internet non existe un perfil, pode ser calquera, e isto inclúe aos e ás compañeiras de aulas.
A internet está sacando o noso lado acosador? Non se pode responder de maneira categórica a esta pregunta, mais si podemos dicir que o ciberacoso é moi doado. Se falamos de acoso entre menores, a maioría de adolescentes que acosan a algún compañeiro ou compañeira poden alegar que non caen na conta de que as súas accións teñen consecuencias. Tamén se recorre á postura de “son cousas de nenos, non é para tanto”, etc. “Estas posturas e respostas non valen”.
Pola súa parte, o mozo ou moza acosada reacciona maioritariamente con medo, silencio e vergoña. Así, diante dunha repetición continua no tempo de accións intimidatorias dentro das redes vai mostrando a desigualdade de forzas entre quen acosa e quen é acosado. Hai unha busca permanente de menosprezar á persoa mesmo retirándolle a súa condición de persoa dentro da Internet. Danse casos tan graves como a suplantación de personalidade collendo ou pirateando as contas doutras persoas e desde aí iniciar o acoso contra o auténtico posuidor da conta e tamén contra outras persoas.
RISCOS
Existen unha serie de factores de risco que poden poñer en perigo a integridade psicolóxica e mesmo físca da persoa acosada. Segundo o informe 'Derechos #Sin Conexión' da ONG Save the Children, existen uns factores de risco que poñen en perigo aos adolescentes e menores ante o ciberacoso. O primeiro é a 'vulnerabilidade emocional na adolescencia' ligada á formación da identidade persoal e social do adolescente que reflicten no uso das redes sociais.
'Deshumanización', ligada ao anonimato e que permite a interacció de maneira diferente a como o farían en persoa. Neste punto, as redes serven como elementos onde expresar pensamentos sobre as persoas que logo non mostraría en nunha interacción persoal. Un insulto, un comentario sobre o aspecto físico, etc., pode aparecer na rede social de turno mais a moza ou mozo que o dixo non sería capaz de reproducilo cara a cara.
'Soidade' porque moitas veces a interacción cibernética faise mediante aparellos electrónicos sen necesidade de contacto físico coa outra persoa. A soidade pode traducirse na falta de resposta da persoa acosada porque non sabe a quen recorrer, isto debido á perda de habilidades sociais que pode traer o illamento cibernético.
Por outra parte, se o mundo online está funcionando 24 horas seguidas, é moi posible que os usuarios máis novos acaben entrando en webs pornográficas, tomándoas como “referentes de educación sexual”. O acceso aos sitios porno pode ser fonte de “contactos non desexados” cando se interactúa mediante chats con descoñecidos. Isto pode traer o perigo de hackeo e a partir de aí o uso das redes sociais do adolescente para controlar onde está e o que fai. E por último, o risco de quedar nalgún lugar con alguén descoñecido e co risco que pode supoñer isto.
QUE FACER?
Actualmente, Galicia conta co 'Protocolo Educativo para a Prevención, a Detección e o Tratamento do Acoso e do Ciberacoso Escolar', onde se especifican unha serie de puntos para a actuación fronte estas situacións.
En primeiro lugar, coa vítima. Debe garantirse a protección, seguridade e apoio emocional mantendo, modificando ou ampliando as medidas máis inmediatas de protección. Traballar o reforzo da autoestima para eliminar o sentimento de culpabilidade e traballar a comunicación asertiva así como as habilidades sociais. Isto necesita de titorías individualizadas para tratar o estrés postraumático incluíndo a derivación a servizos sanitarios se fose necesario. Reforzar os vínculos cos grupos de amigos e amigas do centro e a separación do grupo acosador (se a vítima pide o contrario non se fará).
Segundo. Os agresores recibirán actuacións educativoas para a mellora da convivencia no centro. Asistirán a titorías individualizadas ademais de iniciar un procedemento corrector. Por outra parte, é necesario deixar claro que non se tolerará ningunha conduta contraria á convivencia ademas de que o agresor reflexione sobre as súas accións e reparar o dano feito. Incluirase a este menor en programas de colaboración, cooperación manexo e control da agresividade e da ira, así como as habilidades sociais e a empatía.
Por outra parte, os expertos consideran fundamental que durante o proceso de formación do profesorado exista unha área onde aprendan ferramentas psicolóxicas para afrontar este tipo de situacións, mesmo para evitar riscos potenciais de acoso.
