“Mirar a alguén unha (mala) meiga” ou “caerlle unha mala fada”, algunhas equivalencias do castelán “mirar a alguien un tuerto”

Para dar conta de que unha persoa está a atravesar un período de continua mala sorte, un período en que case todo lle sae mal ou ás avesas, en castelán non é raro sentir que a esa persoa la miró un tuerto.

En galego contamos con non poucas secuencias fraseolóxicas que fornecen ese mesmo contido ou significado:

Haber mirado un tuerto unha persoa ou entidade

{= Fraseoloxismo que se lle aplica a unha persoa ou entidade –mesmo ás veces a algunha cousa– que está a atravesar un período máis ou menos continuado de mala sorte, un período en que case todo lle sae mal ou ás avesas.}

Ver # Mirar {EMPREGADOS EN TEMPO PASADO} a alguén unha meiga

Ver # Mirar {EN TEMPO PASADO} a alguén unha mala meiga

Caerlle {EN TEMPO PASADO} a alguén unha mala fada && Botarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén unha mala fada (enriba)

Ter alguén a meiga (enriba) && Botarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén a meiga (enriba)

Ter alguén a bruxa (enriba) && Botarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén a bruxa (enriba)

Ter alguén a/unha praga (enriba) && Botarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén a praga (enriba)

Ter alguén o/un meigallo (enriba) && Botarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén o meigallo (enriba)

Ter alguén a peste (enriba) && Botarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén a peste (enriba)

Ter alguén a negra (enriba)

Estar enmeigado

[E MAIS]:

Chamarlle {EN TEMPO PASADO} o demo as vacas

Ex.: El día que le daban el alta por lo de la pierna va, sale a la calle y lo atropella una moto. Ni que le hubiese mirado un tuerto.

O día que lle daban a alta polo da perna vai, sae á rúa e trónzao unha moto. Nin que o mirase unha meiga ‡ Parece que o vise unha mala meiga ‡ Seica lle caeu unha mala fada ‡ Nin que lle botasen (enriba) unha mala fada ‡ Parece que ten a meiga (enriba) ‡ Nin que alguén lle botara a meiga ‡ Nin que tivera a bruxa (enriba) ‡ Seica lle botaron a bruxa ‡ Nin que tivera unha praga ‡ Parece que lle botaran a praga (enriba) ‡ Nin que tivese o meigallo ‡ Seica alguén lle botou un meigallo ‡ Nin que tivera a peste (enriba) ‡ Parece que alguén lle botase a peste (enriba) ‡ Nin que tivera a negra ‡ Nin que estivera enmeigado ‡ Parece que lle chamou o demo as vacas.

Ex.: ¡A este edificio lo ha mirado un tuerto: cuando no hay goteras, hay grietas; cuando no se produce un incendio, se produce una inundación;... y así continuamente!

¡A este edificio viuno unha meiga ‡ A este edificio mirouno viuno unha mala meiga ‡ A este edificio caeulle unha mala fada ‡ A este edificio alguén lle botou unha mala fada ‡ Este edificio ten a meiga (enriba) ‡ A este edificio botáronlle a meiga ‡ Este edificio ten a bruxa (enriba) ‡ A este edificio seica lle botaron a bruxa ‡ Este edificio nin que tivera a praga ‡ A este edificio parece que lle botaran unha praga (enriba) ‡ Este edificio ten o meigallo ‡ A este edificio seica alguén lle botou un meigallo ‡ Este edificio nin que tivera a peste (enriba) ‡ A este edificio alguén lle botou a peste ‡ Este edificio ten a negra ‡ Este edificio seica está enmeigado ‡ A este edificio nin que lle chamase o demo as vacas: cando non hai pingueiras, hai regañas; cando non se produce un incendio, hai algún asolagamento;... e así seguido!

● Tamén:

Ver # Mirar {EN TEMPO PASADO} o demo a alguén && Andar o trasno con alguén && Andar o demo con alguén

Ex.: O día que lle daban a alta polo da perna vai, sae á rúa e trónzao unha moto. Nin que o mirara o demo ‡ Parece que anda o trasno con el ‡ Seica anda o demo con el.

● E inda tamén, asociadas a ámbitos de uso familiares e coloquiais, e a un rexistro que mesmo pode lindar o vulgar:

Estar alguien meado por los perros

Estar alguén mexado dun can # mexado dos cans && Mexarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén un can diante # un can por riba && Cagarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén un can diante # un can no camiño && Cagarlle {EN TEMPO PASADO} a alguén o demo no camiño && Pisar {EN TEMPO PASADO} unha merda

Ex.: O día que lle daban a alta polo da perna vai, sae á rúa e trónzao unha moto. Parece que está mexado dun can ‡ Parece que lle mexou un can diante ‡ Nin que lle mexase un can por riba ‡ Seica lle cagou un can diante ‡ Nin que lle cagase un can no camiño ‡ Parece que lle cagou o demo no camiño ‡ Nin que pisase unha merda.

● Mesmo tamén:

Torcerllas a alguén o demo && Traerllas a alguén o demo

Ex.: O día que lle daban a alta polo da perna vai, sae á rúa e trónzao unha moto. Nin que llas torcera o demo ‡ Parece que llas trae o demo.

● E incluso tamén, sobre todo aplicada a unha situación concreta de mala sorte ou en que algo sae mal:

Cangarlla o demo

Ex.: O día que lle daban a alta polo da perna vai, sae á rúa e trónzao unha moto. Nin que lla cangara o demo.

NOTAS:

1. Tal e como se pode apreciar nos exemplos, en moitas ocasións o fraseoloxismo aparece introducido por secuencias do tipo nin que, parece que, seica ou semellantes, que determinan, ademais, o emprego modal do verbo.

2. A locución castelá meado por los perros, tirada do DRAE, é propia, segundo esta mesma fonte, de Cuba e mais do Uruguai.

3. As expresións e solucións galegas están tiradas das seguintes fontes, ou inspiradas nelas:

- Recolleita propia da oralidade galega.

- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).

- Barbeito Lorenzo, María Dolores: “Frases feitas do Concello das Neves”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 7, 2005, páxs. 293-301. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Cerviño Ferrín, María Victoria: “Fraseoloxía e paremioloxía de Sebil, 1”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 14, 2012, páxs. 287-308. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Cerviño Ferrín, María Victoria: “Fraseoloxía e paremioloxía de Sebil, 3”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 18, 2016, páxs. 199-210. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Franco Grande, Xosé Luís: Manuel Leiras Pulpeiro. Obra Completa. Ed. Galaxia, 1970.

- García García, Nuria: “Breve achega á fraseoloxía do Couto de Oíns (Arzúa)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 24, 2022, páxs. 167-183. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Goce Denis, Amparo: “Parucadas: un ‘dialecto’ vivo nacido en Baiona”. Blog no enderezo de Internet http://parucadas.blogspot.com/.

- Hermida Alonso, Anxos: “Fraseoloxía de Matamá (Vigo)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 11, 2009, páxs. 283-304. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Ibáñez Fernández, José: Diccionario galego da rima e galego-castelán. Publicado en 1950.

- López Barreiro, Margarita: “Frases feitas do Cachafeiro (Forcarei)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 8, 2006, páxs. 317-327. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- López Ferro, Xosé María: “Locucións, fórmulas e paremias do concello das Pontes de García Rodríguez”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 17, 2015, páxs. 135-178. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Martínez [agora, Martíns] Seixo, Ramón Anxo (dir.): Dicionario fraseolóxico galego. Edicións A Nosa Terra, Vigo, 2000.

- Martíns [antes, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “O labor de fraseógrafo de Manuel Leiras Pulpeiro”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 4, 2003, páxs. 59-77. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Martíns [antes, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “120 locucións verbais galegas”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 12, 2010, páxs. 373-386. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Martíns [antes, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “Hai cousas que parecen lousas. Unha nova achega á fraseoloxía do Cachafeiro”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 18, 2016, páxs. 211-247. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Requeixo Cuba, Armando: “Sobre fraseoloxía galega: algunhas mostras da área mindoniense”. Cadernos de Lingua, 9, 1994, páxs. 89-110.

- Rodríguez González, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego castellano, vols. I (1958), II (1960) e III (1961). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Zamora Mosquera, Federico: Refráns e ditos populares galegos. Ed. Galaxia, 1972, Vigo.