A mina de litio en Beariz recibirá o apoio da UE por ser unha das materias primas críticas en Europa

A Comisión Europea impulsará o proxecto mineiro de litio en Mina Doade, no concello de Beariz, como un dos 47 estratéxicos de explotación de materias primas críticas como cobalto, litio ou magnesio para o abastecemento destes minerais no continente europeo, dos cales sete deles están en España. Segundo a información da web de Mina Doade, este é un proxecto impulsado por Recursos Minerais de Galicia (empresa propiedade de Grupo Samca) que contempla a escavación dunha mina subterránea e a construción dunha planta de minerais nun monte de Doade, na parroquia de Xirazga, municipio de Beariz, provincia de Ourense.

A roca obxectivo desta mina é a pegmatita, rica en minerais de litio, da que se obterán ademais concentrados de moscovita e concentrados de feldespatos para cerámica. Os principais usos do litio é a fabricación de baterías recargables para mobilidade eléctrica e dispositivos portátiles, un dos metais máis demandados para a descarbonización da enerxía. Emprégase na industria da cerámica e o vidro, na fundición do aceiro, ademais de ser compoñente esencial na fabricación de lubricantes, entre outros.

Esta mina abarca unha superficie de 13,6 hectáreas en montes son propiedade da comunidade de montes veciñal Lama, Cega e Bisticobo. O permiso de investigación (PI) Alberta I (1ª fracción) abarca municipios pontevedreses e ourensáns de Cerdedo, Forcarei, Avión, Beariz e A Lama. Trátase dunha ampla extensión de terreo (1.690 hectáreas) na que a Administración galega autorizou a Recursos Minerais de Galicia a tomar mostras e explorar o subsolo ata 2025.

A empresa prevé extraer no monte de Doade 500.000 toneladas anuais de roca durante 42 anos, con base nas reservas probadas. O proxecto está deseñado para producir ao ano 93.000 toneladas de concentrado de minerais de litio. Así, extraerase roca dura nunha mina subterránea (unha pegmatita con minerais ricos en litio), unha roca que se transformará por medios físicos (triturado, flotación) na mesma boca da mina. O investimento do proxecto é de 120 millóns de euros. A compañía prevé xerar 320 postos de traballo, entre directos e indirectos.

En xaneiro de 2025, Recursos Minerais de Galicia informou da presentación de solicitude de concesión de explotación ante a Xunta. Segundo explicaba por entón, a documentación achegada á Conselleria de Economía e Industria será avaliada pola Administración galega nun prazo de 18 meses. Previamente, en agosto de 2024, Mina Doade xa presentara a súa candidatura como proxecto estratéxico para a Unión Europea.

"QUE O LITIO CHINÉS NON SEXA O GAS RUSO DE MAÑÁ"

A lista elaborada por Bruxelas contempla proxectos de minaría en 13 Estados membros do bloque, cos que cobre 14 materiais críticos dos 17 que fixou como prioritarios na súa directiva. Do total de proxectos identificados, 22 iniciativas céntranse no litio, 12 no níquel, 11 de grafito, con outros 10 relativos ao cobalto e 7 ao manganeso, elementos crave para a industria automobilística e as baterías eléctricas. En rolda de prensa desde a capital comunitaria, o vicepresidente de Estratexia Industrial da Comisión Europea, Stéphane Sejourne, defendeu que sen materias primas críticas "non pode haber descarbonización", polo que sinalou que a produción doméstica é clave para evitar que a UE diversifica as súas subministracións e non pasa de depender dos hidrocarburos rusos ás materias primas chinesas.

"Para evitar que o litio chinés non sexa o gas ruso de mañá, a Unión Europea estableceu un marco lexislativo para evitar esa dependencia e agora debemos extraer máis e abrir máis minas en Europa", defendeu Sejourne, quen expuxo "consolidar a cadea de valor europea de materiais críticos" para conseguir os obxectivos fixados para 2030. En todo caso, o comisario francés recoñeceu que hai "traballo político" por diante para garantir que a explotación mineira sexa "socialmente aceptable", apuntando que os dirixentes políticos teñen que facer pedagoxía e profundar na narrativa do interese xeral nacional e europeo. "Hai que facer un pouco de traballo político. Isto significa estar en contacto coas empresas, obviamente, e cos empregados, pero tamén coa xente", admitiu.

CONDICIÓNS PARA BENEFICIARSE DE APOIO FINANCEIRO

Así as cousas, o plan pasa por apoiar distintas fases da cadea de valor, xa que de todos os proxectos identificados, 25 contemplan actividades de extracción de minerais, mentres que outros 24 céntranse no procesamiento de materiais, 10 na reciclaxe e dúas na substitución de materias primas críticas. Esta lista de proxectos beneficiaranse do apoio coordinado da Comisión, os Estados membros e as institucións financeiras para impulsar a súa entrada en funcionamento, á vista do investimento estimado duns 22.000 millóns que se necesita para lanzar os proxectos. Igualmente poderán contar con disposicións simplificadas en materia de permisos, co obxectivo de garantir a previsibilidad para os promotores das iniciativas.

Detrás desta lista está a intención do Executivo comunitario de garantir a seguridade da subministración de materias primas estratéxicas da Unión. Os proxectos foron seleccionados por ser "tecnicamente viables ou ter potencial para selo nun prazo razoable, mostrar os volumes de produción previstos e executarse de forma sustentable". Esta lista de proxectos estratéxicos de minaría na UE segue a lei de materias primas críticas aprobada en 2023 coa que Bruxelas quere diversificar as importacións de materiais críticos para garantir que a partir de 2030 a UE non consegue máis do 65% deles dun único terceiro país como China. Actualmente, o bloque obtén o 97% do seu magnesio en China, mentres que o 63% do cobalto mundial, utilizado en baterías, extráese na República Democrática do Congo.

A estratexia europea establece 2030 como o ano para que a capacidade da UE poida aproximarse ou alcanzar polo menos o 10% da demanda nacional de materiais estratéxicos para a minaría e a extracción, polo menos o 40% para a transformación e o refinado, e polo menos o 15% para a reciclaxe. Desta iniciativa poderanse beneficiar tamén proxectos en terceiros países, unha lista que polo momento non se coñece, pero que Sejourne avanzou que se fará pública nas próximas semanas, sen descartar a explotación en Ucraína e Groenlandia. "Isto forma parte das nosas estratexias globais e, ademais, o obxectivo é reducir riscos, tamén mediante a diversificación", afirmou, sen profundar en polémicas tras os plans de Estados Unidos para o territorio autónomo danés.

UN TOTAL DE SETE PROXECTOS PRIORITARIOS EN ESPAÑA

Do total de proxectos seleccionados por Bruxelas, sete atópanse en España, na súa maioría relacionados coa extracción de minerais. Ademais de Mina Doade, o proxecto mineiro das Navas, en Estremadura, para a extracción de litio; a P6 Metals, en Estremadura, para extracción e procesamiento de wolgframio; e ao proxecto mineiro A Moto, en Castela-A Mancha, centrado en wolgframio.

Ademais outras explotacións prioritarias en territorio español son a iniciativa de extracción e procesamiento de cobre de Cobre as Cruces, en Andalucía; a mina Aguablanca para a subministración de cobalto, cobre e niquel en Estremadura; e o proxecto de reciclaxe mineira Circular, con sede en Andalucía, para contribuír ao abastecemento de cobre, níquel e metais platinos.

SOS SUÍDO SEIXO RECORRERÁ A DESIGNACIÓN

A plataforma SOS Suído Seixo recorrerá ante a Comisión Europea a designación de Mina Doade como "proxecto estratéxico" anunciada este martes, ao considerar que este título eximirá á empresa responsable de "respectar certas normas ambientais" coa construción desta futura mina de litio en Beariz.

A organización considera que Recursos Minerais de Galicia (filial do Grupo Samca e impulsora de Mina Doade) terá "carta branca para contaminar masas de auga e danar os espazos naturais protexidos próximos". Tamén sinala que a denominación outorgada, dentro dun total de 47 proxectos, "forza" unha tramitación "exprés" das autorizacións.

Por estes motivos, SOS Suído Seixo anunciou, mediante nota de prensa, que xa traballa nun recurso de revisión ante a Comisión Europa, como paso previo a levar o caso ante o Tribunal de Xustiza da Unión Europea.

A plataforma critica a "opacidade" en relación ao outorgamento deste estatuto por "non permitir" a participación pública e "impedir" o acceso á documentación presentada pola empresa e aos informes encargados pola Comisión. Segundo argumenta a agrupación, tanto o organismo europeo como o Ministerio para a Transición Ecolóxica e Reto Demográfico denegaron as solicitudes de información por "suposto 'secreto empresarial'".

O recurso exporá o "amplo historial de malas prácticas" da mineira, entre os que citan a "omisión" no 2020 de someter o proxecto á avaliación de impacto ambiental, os "impedimentos" da participación pública, a "falta de transparencia" ou a "posible afectación" dos recursos hídricos.

A plataforma estende a crítica en relación á desatención das solicitudes de documentación á Xunta de Galicia.

Ademais, SOS Suído Seixo denuncia que o Regulamento de Materias Primas Fundamentais outorgará "acceso privilexiado" a fondos públicos, co que convertería ao territorio en "zona de sacrificio". Nesta liña, o colectivo apunta que España é o Estado europeo con máis candidaturas de proxectos extractivos (10) fronte a un único destinado á reciclaxe.