Un estudo galego identifica un xen clave para o uso seguro de células nai con fins terapéuticos

Un estudo desenvolvido na Universidade de Santiago de Compostela (USC) mostra novas vías para regular os distintos estados das células nai, contribuíndo así á optimización de métodos que permitan o seu uso seguro no ámbito clínico. O traballo desenvolvido polo investigador Miguel Fidalgo, responsable do Grupo Stem Cells & Human Diseases (Células Nai & Enfermidade en Humanos) do Centro Singular de Investigación en Medicina Molecular e Enfermidades Crónicas da USC (CiMUS), acaba de ser publicado na revista Cell Stem Cell, informa a USC.

O estudo demostra por primeira vez como un novo factor (denominado Zfp281) desempeña un rol esencial no control químico do material xenético sen alterar a súa secuencia, resultando decisivo no momento no que unha célula nai decide dar o paso dun estado naive a outro primed. A proteína localizada revelouse así capaz de regular sutilmente no ADN a función oposta de dous enzimas clave (coñecidas como Tet1 e Tet2), que presentan importantes funcións coñecidas na transformación tumoroxénica cando se atopan desreguladas. 

As células nai pluripotentes son un tipo celular único, xa que dan lugar a todos e cada un dos distintos tipos celulares que conforman un organismo adulto. Trátase dun grupo de células moi concreto que conta coa capacidade de propagarse de forma ilimitada, o que o converte nunha fonte de material inesgotable en multitude de aplicacións, desde os aspectos máis básicos ata o seu posible uso con fins terapéuticos. 

Con todo, e malia o seu enorme potencial en biomedicina, os científicos foron ata agora moi cautos ante a posibilidade de empregalas no ámbito clínico, debido principalmente ao risco que entraña o seu uso ante a posibilidade de desenvolver tumores. Unha cautela que, non obstante, ten avivado a curiosidade entre a comunidade científica nos últimos anos, sendo numerosas as liñas de investigación abertas para profundar no coñecemento destas células tan singulares. 

O esforzo colectivo permitiu aos investigadores avanzar significativamente no coñecemento dos mecanismos moleculares que gobernan a pluripotencia. Así, describiuse que cando este tipo de células son cultivadas en modelos animais baseados en roedores existen dous estados pluripotenciais: un máis primixenio ou ‘plástico’ e outro destinado a proporcionar unha orixe celular concreta.

Lamentablemente, o proceso de obtención de células humanas ex vivo (é dicir, á marxe dun organismo vivo) con características similares ás naive atopadas en ratos non se puido culminar con éxito polo de agora, a pesar dos enormes esforzos dedicados pola comunidade científica nos últimos anos.

Agora, o traballo de Fidalgo desenmascarou a existencia dun patrón de expresión único –unha sorte de pegada dixital, conservada ao longo da evolución en especies como o rato e a raza humana– que permitiu atopar novos factores á hora de decidir se unha célula nai é máis ‘plástica’ ou se, pola contra, está determinada a participar nun estadio máis avanzado do crecemento. 

Os resultados deste traballo abren a porta ao desenvolvemento de novas estratexias na procura do ansiado estado pluripotencial naive en células nai humanas, o que suporía, entre outras cousas, unha enorme vantaxe á hora de corrixir danos no xenoma ou facilitar a modelización dunha determinada enfermidade na busca dunha cura. 

Segundo afirma Fidalgo, primeiro autor do traballo, “ese sería o noso Santo Grial, o gran paso que nos permitiría avanzar cara o obxectivo último”. Para o investigador, “o máis importante é lograr que estas células sexan seguras, para facer posible a súa utilización na clínica e poder ao fin desenvolver o enorme potencial terapéutico que albergan”.