Freixanes destaca ao Casares conversador: “Podía atrapar un auditorio e telo apresado horas”

"Un conversador fantástico, un contador de historias e anécdotas incribles. Podía atrapar a un auditorio e telo apresado durante horas sen parar". O recentemente elixido presidente da Real Academia Galega (RAG), Víctor Freixanes, debuxa así a personalidade de Carlos Casares, case marionetista de audiencias, cuxo talento como narrador estendíase a todas as facetas da súa experiencia vital.

"Sempre dicía: cando teño que explicar unha cousa, conto unha historia", lembra con agarimo o profesor, editor e escritor, nunha entrevista concedida a Europa Press.

Tras facerse co temón da principal institución dedicada ao estudo e promoción da lingua galega o pasado 28 de marzo, o profesor Freixanes asumiu á súa vez o reto de encabezar os actos do ano Casares, protagonista das Letras Galegas, percorrendo o país xunto ao resto de académicos para levar a palabra do polifacético autor a través de conferencias, homenaxes e iniciativas culturais.

Todo iso converxerá no municipio ourensán de Xinzo de Limia este 17 de maio, cun acto público e institucional e un plenario non que intervirán académicos como Henrique Monteagudo, Fina Casalderrey ou o ex-presidente da Academia Xesús Alonso Montero.

Freixanes destaca a "capacidade de convocatoria cada vez maior" desta efeméride e o seu paso dunha iniciativa "case clandestina" tras o seu arranque en 1963 a unha auténtica "celebración de impacto social", co traballo "organizativo" que iso implica para tentar dar resposta ás accións "privadas e públicas" nas que se require a presenza da Academia.

"Con Casares pasa ou mesmo que con Manuel María o ano pasado. Son autores con moito público e públicos moi variados. Desde os máis novos, unha das súas maiores preocupacións á hora de ofrecer material e ferramentas e traducindo a autores como Hemingway e obras como 'O Principiño', ata públicos adultos e de todo tipo", di Freixanes.

"UN DOUS GRANDES CONTEMPORÁNEOS" 

A sombra do homenaxeado alcanza, ademais, tanto a narrativa, cunha "produción novelística importante", como a literatura infantil e xuvenil, o ensaio e a súa "dimensión" na prensa escrita, que o consagra como "un dos grandes autores contemporáneos", afirma o presidente da RAG.

Ao mesmo tempo, destacaba pola súa proximidade. "Tiña unha relación persoal con moita xente, que o lembra con agarimo", insistiu, pondo o acento na súa "gran preocupación" polos lectores, sobre todo "cando escribía en prensa" e "para aqueles que empezaban a ler".

A obra de Casares era "moi esixente estrutural e estilísticamente" e "as súas novelas non son fáciles", sobre todo 'Deus sentado nun cadeira de brazos azul' e 'Os escuros soños de Clío', onde predominan os "xogos históricos" e "literarios", o humor e onde o autor "non fai concesións".

"Tiña ou seu propio estilo, o seu universo literario, que funcionaba moi ben. Logo había obras como 'Ilustrísima' ou 'Vento Ferido' que pasaron polas mans de xeracións enteiras de estudantes que hoxe son adultos, algo parecido ao que pasou con 'Memorias dun neno labrego'. Iso tamén referencia á xente", comenta Freixanes.

Existe unha figura contemporánea que recolla a testemuña deste legado? Freixanes teno claro. "A literatura galega, afortunadamente, estase a renovar constantemente. Temos que ter perspetiva e hoxe hai narradores, e moi especialmente narradoras, e un catálogo de editoriais cheo de autores de primeiro nivel".

PREOCUPACIÓN POLO IDIOMA

Máis aló do seu papel como narrador, Casares emprendeu un traballo intenso a favor da lingua galega, coa atracción de lectores novos, a súa participación no proceso de elaboración dá Lei de Normalización Lingüística, a propia creación da CRTVG e o impulso de institucións como o Consello da Cultura Galega.

Tendo en conta esta premisa, Freixanes urxe acertar coa receita para "implicar" ás novas xeracións na "causa da lingua galega", apostando por emprender "un traballo serio de dinamización" que require da responsabilidade de "todos".

"É un tema moi complexo. O que se está producindo na sociedade galega é que perdemos cuantitativamente falantes e gañamos cualitativamente. Pero non é suficiente para o cambio", advirte.

Outro dous retos da RAG será recuperar a conexión coa cidadanía, obxectivo no que se avanzou durante a presidencia de Xosé Luís Méndez Ferrín e unha tarefa na que será necesario "escoitar á sociedade".

"Non digo que non se escoite, pero é necesario habilitar canles máis directas para falar co conxunto da sociedade. Os propietarios da lingua son os galegos, non é duns poucos, e o futuro da lingua está en que esa sociedade estea disposta a exercer falando o idioma, vivindo o idioma e esixindo a institucións, autores e produtores culturais que o fagan de modo moderno e competitivo", destacou.

A pesar diso, considera que a Academia debe "articular fórmulas para dar a coñecer o que está a facer" e "visibilizar o seu traballo", que "ás veces é tan silencioso, tan calado, que a sociedade non o percibe", e así "abrir as portas" da institución para que os cidadáns entendan "o que significa ter un idioma propio".

"Este dicionario -dispoñible na web da RAG- é un dous máis activos das linguas españolas, con consultas de entre 62.000 a 65.000 visitas diarias. A xente cre que cae do ceo e é o resultado de equipos que manteñen o idioma constantemente vivo, no sentido de limpo, moderno", sinala.

"OS DEBATES SEMPRE SON ÚTILES"

A Academia volveu vivir momentos tensos nos últimos comicios internos, derivados de feridas que aínda se manteñen nalgúns académicos a raíz a disputa producida hai catro anos que levou á dimisión de Méndez Ferrín. Esta situación provocou o fracaso das negociacións para lograr unha candidatura de consenso e integradora entre as distintas sensibilidades da institucióin.

Freixanes cre, non entanto, que as augas están acougadas na actualidade, aínda que defende que "os debates sempre son útiles" para "tomar nota". "Na discrepancia tamén hai razón que hai que escoitar", considerou.

Neste sentido, valorou a implicación dos académicos 'críticos' coa institución, "traballando en seminarios e en áreas de lingua desde o primeiro día e dos máis activos e máis traballadores".

Tamén se referiu aos seus recentes encontros con representantes como o presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, ou o presidente da Cámara, Miguel Ángel Santalices, que se limitaron a encontros "institucionais" e "para falar da filosofía da lingua", e non do orzamento da RAG.

"Non iamos a iso", insistiu. Así, realizou un chamamento a "unir esforzos" para tentar "superar as diferenzas", que "non deben ser un atraso da acción a favor da lingua", e buscar "un espazo de encontro por encima das etiquetas e formulacións políticas".

A pesar diso, recoñeceu que o que se practica a través da "retórica" hai que "defendelo, usalo e animalo", e "dotalo de recursos políticos e económicos". "E niso estamos".