Finaliza a instrución do Alvia imputando o maquinista e o exdirector de Seguridade de Adif

O titular do Xulgado de Instrución número 3 de Santiago de Compostela, Andrés Lago, deu por finalizada a investigación polo accidente do Alvia ocorrido o 24 de xullo de 2013 en Angrois, mantendo como únicos imputados ao maquinista, Francisco José Garzón, e ao director de Seguridade na Circulación de Adif cando entrou en funcionamento a liña, Andrés Cortabitarte. Para os restantes investigados, ordenou o arquivo provisional das dilixencias.

Nun auto emitido este luns, Lago Louro imputa ao maquinista e ao exdirector de Seguridade por 80 delitos de homicidio e 144 de lesións por imprudencia profesional grave, e acorda a continuación das dilixencias previas polos trámites de procedemento abreviado.

Do mesmo xeito, determina o sobresemento provisional e arquivo da causa contra os outros cinco investigados: tres membros da consultora pública Ineco, o exdirector de Seguridade de Renfe, Antonio Lanchares, e o xerente da área de seguridade na circulación do noroeste, Fernando Rebón. Tras a emisión deste auto, as partes teñen agora un prazo de 10 días para recorrer o peche da instrución, así como para elaborar os seus escritos de acusación ou solicitar que se practiquen dilixencias complementarias.

IMPRUDENCIA E INFORME DE RISCOS

Nun auto de 65 folios, dos que o maxistrado adica 40 a mencionar e debullar aos falecidos e feridos na traxedia, Lago Louro fai pivotar as responsabilidades do accidente no exceso de velocidade derivado da "imprudencia" do maquinista e na ausencia dun informe de avaliación de riscos por parte de Adif para esta infraestrutura, que determina como necesario vistos os informes periciais. En relación a Francisco José Garzón, o xuíz considera que a súa "imprudencia" froito da "condución desatendida" foi a causa "inmediata e directa" do descarrilamento, causado polo exceso de velocidade co que o convoi entrou na curva da Grandeira (de 179 quilómetros por hora aos 80 máximos indicados).

O auto recolle que o motivo desta "desatención" foi a chamada realizada polo interventor do tren, que durou os 100 segundos previos ao descarrilamento. Concretamente, o maxistrado non reprocha que Garzón Amo contestase esta chamada, dado que o interventor é o encargado de comunicar "incidencias de relevancia" ao maquinista. No entanto, si indica que a "sinxela cuestión" da chamada (coñecer se o tren podía entrar na vía 2 da estación de Pontedeume), "non require dun minuto e 42 segundos de conversación", e lembra que, en todo caso, é responsabilidade "exclusiva" do maquinista o atender ou finalizar esta chamada se "as circunstancias da condución así o esixían".

Con respecto aos "posibles defectos de sinalización da vía", tamén apelados polas partes, Lago Louro considera que "carecen de relevancia causal algunha na xénese do presente sinistro", dado que "o propio maquinista" recoñece na súa declaración os sinales que empregaba como marca para reducir a velocidade e que ese día non atendeu por atoparse mantendo a conversación co interventor.

AVALIACIÓN DE RISCOS

Tendo en conta os informes e declaracións dos peritos, continúa Lago Louro, pódese inferir, ademais, que, "polo menos por parte de Adif, non se fixo todo o posible para mitigar o risco que finalmente desembocou no resultado producido". Para o maxistrado, "pódese discrepar con respecto ás medidas que se puidesen adoptar de realizarse a avaliación deste risco", e mesmo "que nivel de risco sería admisible ou aceptable neste caso", dada "a variedade de criterios ou métodos que propoñen os peritos".

"Pero, desde logo, non podemos discutir é que a curva representaba un risco en si mesma, que ese risco fora detectado pola propia UTE e por Ineco, que fora comunicado a Adif explicitando as limitacións do subsistema proporcionado para mitigar ou conxurar o risco e que, finalmente, por parte de Adif, nada se fixo para avaliar e reducir este risco a parámetros de tolerancia, conforme ás esixencias das normas CENELEC", recolle o auto.

Por iso, para o xuíz, "todos cumpriron o seu deber excepto quen, en última instancia, tiña a capacidade de decidir como xestionar o risco de descarrilamento na curva por exceso de velocidade", isto é, Adif. No seu razoamento, Lago Louro conclúe que existen "indicios suficientes" para determinar que é a Dirección de Seguridade na Circulación de Adif a que ten a obrigación de realizar esta avaliación de riscos, un labor que "non cumpriu", "xerando e tolerando unha situación de risco que, finalmente, cristalizou no accidente que custou a vida e a saúde" a multitude de persoas.

Con iso, o xuíz apunta a Andrés Cortabitarte, quen "a pesar de ter coñecemento da situación de risco" en virtude dos informes da UTE e de Ineco, "non consta que faga ou ordene medida algunha destinada a avaliar e xestionar este risco", o que o fai posible responsable dos delitos de homicidio e lesións por imprudencia profesional grave.

SOBRESEMENTO

Finalmente, o xuíz acorda o sobresemento provisional da imputación aos outros cinco investigados. No caso dos técnicos de Ineco, Lago Louro estima que no marco das súas competencias non entraba a xestión dos riscos inherentes ao fallo humano, que "correspondía a Adif", mentres que de Fernando Rebón determina que, "máis aló da denominación do seu cargo" (xerente da área de Seguridade na circulación do Noroeste de Adif), "a verdade é que carece el mesmo de competencia algunha no ámbito da avaliación de riscos" que se investiga na causa.

Finalmente, con respecto ao exdirector de Seguridade de Renfe, Antonio Lanchares, o xuíz lembra que a súa imputación derivou da propia declaración de Cortabitarte e por mor de que as súas responsabilidades fosen similares ás do seu homólogo en Adif. Con todo, apunta, o marco de competencia de ambos é "loxicamente dispar", dado que a de Lanchares abarca "o material rodante e a formación do maquinista". "E, respecto diso, non consta que incorrese en incumprimento normativo ou técnico algún", precisa. De feito, engade, cando en xuño de 2012 se tomou a decisión de desconectar o sistema de seguridade ERTMS embarcado, que afecta ao material rodante, "tal decisión adóptaa o señor Cortabitarte, proba evidente de que o señor Lanchares, por si só, non podía facelo ao carecer da competencia sobre a infraestrutura e o subsistema de control, mando e sinalización".