Científicos galegos participan no maior estudo xenético sobre o cancro de próstata no mundo

O cancro de próstata é o segundo máis frecuente entre os homes, con aproximadamente 1.276.106  novos casos ao ano no mundo. E é un dos máis mortíferos: segundo datos do Observatorio do Cancro da AECC, en España diagnosticáronse 31.728 novos casos de cancro e 6.061 persoas faleceron por esta causa en 2018.

Ao igual que acontece noutros tipos de cancro, estudos científicos atoparon cambios no ADN das células que poden ser adquiridos ou herdados por factores xenéticos. De feito, sábese que o cancro de próstata é uhna enfermidade altamente hereditaria.

Até agora foran identificados 183 xenes relacionados con esta enfermidade, pero un novo estudo internacional con participación galega eleva a 269 as variantes xenéticas relacionadas co cancro de próstata, tras identificarse 86 novas.

O estudo foi coordinado por científicos do Centro de Epidemioloxía Xenética de da Universidade do Sur de California (Estados Unidos) e do Instituto de Investigación do Cancro de Londres (Reino Unido), coa colaboración de máis de 230 investigadores de varios países, entre eles, o doutor Antonio Gómez Caamaño, xefe do Servizo de Oncoloxía Radioterápica do Hospital Clínico de Santiago, e as doutoras Laura Fachal e Ana Vega Gliemmo, da Fundación Pública Galega de Medicina Xenómica.

A investigación reuniu datos da maioría dos estudos de cancro de próstata xenómico a nivel mundial sobre máis de 200.000 homes de ascendencia europea, africana, asiática e hispana de todo o planeta, sendo o estudo de análise xenética máis grande e diverso xamais realizado para esta doenza e, posiblemente, para calquera outro cancro. Os resultados veñen de ser publicados na revista científica Nature Genetics.

Os autores identificaron 86 novas variacións xenéticas que aumentan o risco de cancro de próstata, non descubertas até agora, o que eleva a 269 o número total de variantes de risco de sufrir a enfermidade.

Aplicando un modelo para avaliar o risco de cancro de próstata baseado na interacción destes factores xenéticos, os investigadores demostraron que os homes de ascendencia africana herdan de media, aproximadamente, o dobre do risco de sufrir este tipo de cancro en comparación cos de ascendencia europea, mentres que nos de ascendencia asiática o risco é tres cuartas partes que nos europeos. Isto, segundo os expertos, evidencia que a xenética xoga un papel nas diferenzas na frecuencia con que ocorre o cancro en diferentes grupos étnicos.

Os resultados son transcendentes porque supoñen un paso cara á aplicación da medicina de precisión para a detección temperá da enfermidade.

AVANCE PARA A DETECCIÓN TEMPERÁ

A partir de aquí, o obxectivo dos científicos é desenvolver unha escala de risco con estas 269 variantes que se poida utilizar para determinar o perigo de padecer cancro de próstata nun individuo. “Os homes con maior risco poden beneficiarse de exames de detección máis temperáns e frecuentes, de modo que a enfermidade se pode identificar cando é máis tratable”, destacaron os autores do estudo.

Isto permitiría identificar un 10 % dos homes que ten cinco veces máis risco de padecer un cancro de próstata que a media da poboación, o que posibilitaría realizar probas de diagnóstico precoz con maior frecuencia a este grupo de risco, cada seis meses ou cada ano, segundo os científicos.

Tamén facilitaría identificar outro 10 % dos homes cuxo risco de cancro de próstata é a cuarta parte que a media, polo que estes individuos non necesitarían someterse nunca a unha proba de diagnóstico precoz.

"Non só atopamos novos marcadores de risco, senón que tamén demostramos que, ao combinar información xenética entre poboacións, podemos identificar un perfil de risco que se pode aplicar en todas as poboacións”, explicaron os responsables do estudo, que salientan “o valor de agregar múltiples poboacións raciais e étnicas aos estudos xenéticos”.

As pautas de detección actuais para o cancro de próstata suxiren que as persoas de 55 anos ou máis cun risco medio poden optar por facerse a proba do antíxeno prostático específico en consulta cos seus médicos (o antíxeno prostático específico é unha proteína producida polas células normais así como por células malignas da glándula  prostática). Os niveis altos están asociados co cancro de próstata, pero a proba tende a detectar tumores de crecemento lento. E un uso xeneralizado, con demasiada frecuencia, conduce a tratamentos innecesarios.

Os investigadores consideran que a utilidade desa proba como ferramenta de detección deste cancro aumentaría se se implementase de maneira selectiva para as persoas que se atopan no grupo de alto risco na puntuación de risco xenético. De feito, aqueles cun risco particularmente alto poderían mesmo comezar a facerse as probas antes dos 55 anos.