Novos consensos médicos no tratamento dietético de persoas con diabetes

Médicos internistas presentarán, no marco do '42º Congreso Nacional da Sociedade Española de Medicina Interna' (SEMI), que se celebra do 24 ao 26 de novembro no Palacio de Exposicións e Congresos de Galicia, en Santiago de Compostela, unha actualización no tratamento dietético da prediabetes e a diabetes mellitus 2.

Estes novos consellos dietéticos, elaborados por SEMI xunto á Sociedade Española de Diabetes (SED) e a Sociedade Española de Arterioesclerose (SEA), detallan as modificacións na dieta que deben seguir as persoas afectadas por ambas as condicións clínicas, baseadas nas últimas evidencias científicas. O documento está destinado a profesionais para que o utilicen nas consultas con estes pacientes.

A prediabetes e a diabetes mellitus tipo 2 (DM2) son patoloxías cuxo crecente incremento na poboación se converteu nun serio problema de saúde pública en todo o mundo. Actualmente, o 13,8 por cento da poboación española padece DM2, pero, das persoas afectadas, só o 7,8 por cento están diagnosticadas.

Cada ano diagnostícanse 11,6 casos por 100.000 habitantes, o que supón 385.000 novos casos de DM2. O 23 por cento da poboación española padece obesidade (o 60 por cento obesidade abdominal) e o 80 por cento das persoas con DM2 teñen sobrepeso ou obesidade; e sábese que a obesidade, sobre todo a obesidade abdominal, é o principal factor determinante da aparición do DM2 (diabesidad).

O 50 por cento das persoas con diabetes tipo 2 que ingresan nos hospitais españois faino por unha enfermidade cardiovascular (infarto, ictus, insuficiencia cardíaca ou unha enfermidade arterial periférica), segundo datos achegados pola doutora Juana Carretero, vicepresidenta primeira da SEMI e membro do Grupo de Traballo de Diabetes, Obesidade e Nutrición da SEMI.

ESTILO DE VIDA SAUDABLE

Desde o punto de vista clínico, o control destas alteracións metabólicas incide directamente na morbimortalidade cardiovascular, o que obriga a expor estratexias eficaces de prevención e tratamento. "Os cambios no estilo de vida están intimamente relacionados coa modificación ou redución dos factores de risco cardiovascular asociados á preDM/DM2, fundamentalmente a hipertensión arterial, a dislipemia e a obesidade. Estes cambios do estilo de vida deben basearse na realización de exercicio físico de forma habitual, un patrón de dieta saudable, non fumar e manter unha boa hixiene do sono", detalla a experta.

A doutora Carretero engade que "a base deste beneficio, á parte da composición da dieta, está no mantemento dun peso saudable en caso de normopeso ou en promover a perda ponderal en caso de sobrepeso/obesidade". "Perdas ao redor de 5-10 por cento do peso basal asocian melloría no control glucémico ou cifras de presión arterial. Con perdas de peso superiores ao 15 por cento de peso basal podemos mesmo falar de remisión da diabetes tipo 2", agrega respecto diso.

O doutor Vicente Pascual, médico de familia (Centro de Saúde Palleter de Castelló), expón que "dado o elevado risco cardiovascular que presentan as persoas con diabetes tipo 2 e prediabetes, débese avaliar o risco cardiovascular (RCV) global co obxectivo de realizar un tratamento o máis precoz e personalizado posible".

MELLORAR A CALIDADE NUTRICIONAL DA ALIMENTACIÓN

"Ademais, débese mellorar a calidade nutricional da súa alimentación, substituíndo os alimentos con maior efecto diabetoxénico e ateroxénico, por outros de efecto máis saudable. Recoméndase consumir legumes, cereais integrais, froitos secos, verduras e froitas (alimentos de maior riqueza en hidratos de carbono (HC) complexos e fibra dietética); reducir a inxesta de sal; e evitar o consumo de produtos con azucre engadido ou outros alimentos refinados ou procesados", apunta o doutor.

Pascual subliña que "cabe destacar que as novas evidencias no campo da nutrición fan fincapé non no consumo de nutrientes senón no de alimentos, e sobre todo no de patróns alimentarios". "Esta aproximación é especialmente válida nas persoas con prediabetes ou DM2, dado que non existen evidencias da porcentaxe ideal de calorías que deben proceder de HC, graxas ou proteínas. En cambio, hai unha sólida evidencia de que os patróns alimentarios de base vexetal, baixos en acedos grasos saturados, colesterol e sodio, cun alto contido en fibra, potasio e acedos grasos insaturados, son beneficiosos e reducen a expresión dos factores de risco cardiovascular nestes suxeitos. Neste contexto destaca especialmente a dieta mediterránea", resalta.

DOCUMENTO

No documento que se presenta no congreso de SEMI realizouse unha revisión actualizada que achega evidencias útiles e recomendacións xerarquizadas por niveis, utilizando as evidencias dos ensaios clínicos, estudos observacionales sobre evidencias clínicas ou marcadores subrogados e consensos de expertos. Tamén inclúe aspectos novos relacionados como a necesidade urxente de adoptar un modelo de alimentación sustentable, que sexa saudable para a poboación humana e tamén para o propio planeta.

O doutor Pablo Pérez-Martínez, coordinador de investigación de SEMI, especialista en Medicamento Interno do Hospital Reina Sofía de Córdoba, director científico do Instituto Maimónides de Investigación Biomédica de Córdoba (IMIBIC) e catedrático de Medicamento da Universidade de Córdoba, sinala que "na actualidade existe unha sólida evidencia de que os patróns alimentarios de base vexetal, fundamentalmente a dieta mediterránea, a dieta vegano vexetariana, a dieta DASH (baixa en sal e rica en froitas) e a dieta baixa en hidratos de carbono, constitúen a base sustantiva do tratamento para mellorar o control dos factores de risco e reducir a elevada morbimortalidade cardiovascular os pacientes con diabetes".

E, respecto ao futuro, avanza que "nos últimos anos está a exporse a necesidade urxente de transformar o sistema alimentario, adoptando un novo modelo que, ademais do concepto tradicional de que sexa saudable para a poboación humana, tamén o sexa para o propio planeta". "Neste sentido, en liña coas recomendacións de múltiples corporacións e avalado cientificamente pola Lancet Comission, propúxose un modelo de Alimentación Saudable Planetaria capaz de preservar o ecosistema planetario e reducir as enfermidades non transmisibles, entre elas o DM2", detallou.