Marilar Aleixandre entre os asinantes dun artigo en 'Science' que pide deixar a "lóxica racista" ao investigar en xenética

Docentes e investigadores de universidades de varios países, entre eles a profesora do Departamento de Didáctica Aplicada da Universidade de Santiago de Compostela (USC) Marilar Aleixandre, publicaron na revista 'Science' un artigo que reclama que a ciencia teña en conta os factores sociopolíticos e abandone a "lóxica racista" ao investigar a xenética.

Trátase do artigo 'O sociopolítico no ensino da xenética humana', que asinan once persoas que traballan en universidades de Estados Unidos, Alemaña, Israel, Suíza, Suecia e Reino Unido. No texto, denúnciase que os métodos de investigación da xenética e os seus resultados están influídos "pola dinámica de poder e privilexio da sociedade en xeral".

Isto implica que se contribúe á actual dinámica existente "de apoiar as afirmacións sobre supostas diferenzas entre grupos e a prevalencia de trazos concretos en determinados grupos". "A realidade é que parte da xenética humana moderna continúa baseándose na mesma lóxica racista", insisten os autores.

Neste sentido, lembran que as ciencias sociais estableceron que a raza é unha categorización social e politicamente construída que sustenta o racismo, o que ten "consecuencias devastadoras" para os grupos racialmente oprimidos. "Por iso é preocupante o uso continuado da raza como indicador para describir a variación xenética humana", aseguran.

Os investigadores fanse eco para este artigo do recente informe das Academias Estatais de Ciencias, Enxeñaría e Medicamento (Nasem), que insta o persoal científico a analizar e xustificar o uso de "raza, etnia e ascendencia xenética" como descritores poboacionais na investigación xenética e xenómica.

Do mesmo xeito, o informe reclama un cambio na práctica científica que teña en conta a natureza sociopolítica da investigación xenética no que respecta a descrición das poboacións e a medición das contornas.

Os autores do artigo de 'Science', entre eles Aleixandre, defenden que unha boa educación xenética "ten que ser antirracista, non pode ser neutral con respecto á raza". Por tanto, un dos principais obxectivos de aprendizaxe do ensino da xenética humana debería ser "a comprensión de que nin a contorna nin as definicións científicas das poboacións xenéticas son neutrais, senón que están determinados polos contextos históricos, sociais e políticos nos que existen".

Pon como exemplo as persoas negras que viven en EEUU, que mostran unha maior carga alostática --carga acumulada de tensión crónica-- en comparación coas persoas brancas, unhas diferenzas que equivalen a envellecer case unha década máis rápido debido á discriminación e á opresión continua.

Por iso, conclúen que o racismo sistémico intervén na configuración tanto da contorna como das respostas fisiológicas e a través de xeracións, que logo influirán na xenética.

En definitiva, os autores suxiren aos científicos que introduzan o contexto histórico e teñan en conta a contorna sociopolítico nos seus descubrimentos de xenética, así como que reflexionen sobre os obxectivos da investigación habitual neste campo e sobre quen se vai a beneficiar ou prexudicar polos enfoques adoptados.

PROXECTO EDUCATIVO 'GALIMAP'

Por outra banda, este xoves presentouse o proxecto 'Galimap', un mapa interactivo que reúne materiais didácticos de todo tipo, desde libros e contos ata cadernos de campo, aplicacións móbiles e xogos que foron creados por persoas e institucións en Galicia.

Na presentación, que tivo lugar na Facultade de Ciencias da Educación, xorde no marco dunha primeira convocatoria liderada polos docentes Jesús Rodríguez Rodríguez, Josefa da*Carmen Fernández da Igrexa, Silvia López Gómez e Ana Rodríguez Guimeráns.

En concreto, a selección de materiais realizouna o alumnado da materia Experiencias e Recursos en Educación Social, mentres que a súa difusión vai a cargo dos estudantes de Tecnoloxía Educativa, ambos os do segundo curso do Grao en Educación Social da USC.

Marilar Aleixandre. REAL ACADEMIA GALEGA