O noso fogar en chamas

O mundo arde, e non en sentido figurado. O planeta que habitamos, o noso único fogar no vasto universo, atópase nunha encrucillada crítica, e o roteiro que tomemos neste momento definirá o destino de centos de millóns de vidas, quizais mesmo a supervivencia da nosa civilización tal como a coñecemos. Nos últimos anos, a emerxencia climática intensificouse de maneira que os científicos só previran nos seus peores escenarios, e con todo, malia a evidencia abafadora e o consenso case unánime entre os expertos, atopámonos atrapados nunha espiral de inacción, mantidos á marxe polas mesmas forzas económicas e políticas que saquearon o noso planeta durante décadas.

 

O climatólogo Johan Rockström, na súa recente avaliación do estado do planeta, preséntanos unha verdade inquietante: a Terra está a aquecer a un ritmo moito máis rápido do anticipado, e os sistemas naturais que algunha vez absorberon o noso exceso de carbono están a fallar. Estamos a chegar a un punto de non retorno, un limiar catastrófico tras o cal a estabilidade dos ecosistemas que sosteñen a vida humana non poderá recuperarse. Porén, fronte esta crise existencial, seguimos sendo prisioneiros dun sistema económico que antepón a cobiza e o beneficio inmediato á supervivencia colectiva.

 

O capitalismo, coa súa insaciábel sede de recursos e a súa dependencia do crecemento constante, é o motor do desastre climático que se aveciña. Este sistema creou unha desigualdade abismal, onde o poder se concentra en mans dunha elite que controla os recursos, a política e a economía global. Esta elite, que se beneficia enormemente do statu quo, non ten incentivo ningún para promover un cambio real, porque calquera transición cara a unha economía sostíbel poría en perigo os seus privilexios. É por isto que as solucións que temos ao noso alcance —enerxías renovábeis máis baratas, economías circulares, e tecnoloxías verdes— vense constantemente bloqueadas ou atrasadas.

 

O capitalismo demostrou ser inherentemente incapaz de abordar a crise climática, porque facelo implicaría desafiar os seus principios fundamentais: a acumulación de riqueza e a explotación de recursos. En lugar de fomentar un progreso político e tecnolóxico que realmente enfronte a magnitude da emerxencia climática, vemos como se adoptan falsas solucións. As Conferencias das Partes (COP) convertéronse nun espectáculo baleiro, onde os líderes mundiais prometen metas ambiciosas que logo non cumpren. A captura de carbono e a intelixencia artificial, aínda que presentadas como avances revolucionarios, son, en realidade, ferramentas de distracción que permiten que as industrias máis contaminantes continúen coas súas actividades destrutivas.

 

A ironía máis cruel é que mentres as solucións reais existen e están ao noso alcance, os subsidios aos combustíbeis fósiles continúan fluíndo en cantidades exorbitantes: máis de 7 billóns de dólares a nivel mundial. Este fluxo ininterrompido de fondos asegura que as industrias do petróleo, o gas e o carbón manteñan o seu dominio, mentres que as enerxías renovábeis e as iniciativas ecolóxicas reciben migallas en comparación. É unha traizón flagrante ao futuro do noso planeta, unha decisión consciente de priorizar as ganancias duns poucos sobre o benestar de todos.

 

E así chegamos a un punto no que as institucións nas que algunha vez confiamos para liderar o cambio fracasaron rotundamente. Os gobernos, capturados por intereses corporativos, non poñen en marcha nin desenvolven as políticas necesarias para evitar o colapso climático. As grandes empresas, obsesionadas cos beneficios a curto prazo, non investirán en tecnoloxías limpas a menos que poidan ver un retorno inmediato. A única esperanza que nos queda radica nos movementos de masas, na mobilización de persoas comúns e correntes que entenden a urxencia do momento e están dispostas a loitar por un futuro diferente.

 

Os movementos activistas como Extinction Rebellion (XR) e outros grupos climáticos demostraron ser os únicos motores efectivos de cambio nesta era de parálise política. Estas organizacións, impulsadas pola desesperación ante a inacción gobernamental, levaron adiante accións directas que expoñen a hipocrisía dos líderes mundiais e o destrutivo poder do capital. As protestas, bloqueos, e actos de desobediencia civil que organizan non son simples xestos simbólicos; son chamados á acción que procuran interromper o curso da historia antes de que sexa demasiado tarde.

 

En Sudáfrica, por exemplo, os rebeldes de XR tomaron unha postura firme contra a expansión de minas de carbón, malia as promesas de novos empregos que se lles ofreceron como un cebo envelenado. Estes activistas comprenden que o verdadeiro custo destas minas non se mide en termos económicos inmediatos, senón na devastación ecolóxica e a perda de vidas que inevitabelmente seguirán. En Francia, unha alianza de activistas está a utilizar tácticas creativas para opoñerse á privatización da auga, unha loita que vai máis aló da simple protección dun recurso vital e convértese nunha batalla pola xustiza social e ambiental.

 

O novo colectivo global Oil Kills, que inclúe a grupos de XR, logrou causar interrupcións en aeroportos de todo o mundo, esixindo que os gobernos asinen un tratado de non proliferación de combustíbeis fósiles. Estas accións non son soamente disruptivas; son necesarias. Porque mentres continuemos permitindo que as industrias de combustíbeis fósiles operen sen restricións, estaremos a condenar a millóns de persoas a un futuro de sufrimento, desprazamento e morte.

 

Roger Hallam, cofundador de XR e recentemente encarcerado, describiu este momento como un punto de inflexión na historia humana. Nunha declaración feita desde o cárcere, Hallam afirmou que o seu activismo non é só unha loita contra o cambio climático, senón contra “o maior proxecto de morte da historia da humanidade”. Esta descrición, tan crúa como precisa, pon en perspectiva a magnitude do desafío que enfrontamos. Non estamos simplemente tentando reducir as emisións de carbono; estamos a loitar contra un sistema que desencadeou unha maquinaria de destrución que, se non se detén, acabará con gran parte da vida na Terra.

 

Porén non podemos permitirnos ser fatalistas. A pasividade non é unha opción; de feito, a inacción equivale a complicidade. Cada día que pasamos sen actuar é un día en que contribuímos á deterioración do noso planeta. Non podemos seguir delegando a nosa responsabilidade nos gobernos e corporacións que nos fallaron repetidamente. Debemos asumir o control do noso futuro e actuar coa urxencia que esta crise demanda.

 

A acción climática non pode ser relegada a un puñado de activistas dedicados; debe ser un movemento de masas que sacuda os cimentos da orde actual. Debemos forzar aos nosos líderes, boicotear ás empresas que continúan danando o planeta, e, sobre todo, debemos mobilizarnos nas nosas comunidades para construír alternativas ao capitalismo destrutivo. Isto significa apoiar e expandir as economías locais sostíbeis, investir en enerxías renovábeis e demandar xustiza climática para as comunidades máis vulnerábeis.

 

O cambio que necesitamos é inmenso, pero non imposíbel. A historia demostrou que os movementos populares teñen o poder de derrubar sistemas opresivos e construír algo novo no seu lugar. A loita contra o cambio climático é a loita da nosa era, e debemos abordala coa mesma determinación e coraxe que aqueles que loitaron contra a tiranía, a opresión e a inxustiza no pasado.

 

En última instancia, a decisión recae en nós: permitiremos que o capitalismo continúe o seu curso de destrución, ou levantarémonos para esixir un futuro onde a vida humana e a natureza poidan prosperar xuntas? O tempo para a indecisión terminou. Non podemos permitirnos máis atrasos, escusas ou compromisos a medias. A emerxencia climática require unha resposta que estea á altura da súa gravidade. É hora de que cada un de nós asuma o seu papel nesta loita, porque na batalla polo futuro do noso planeta, a pasividade non é só perigosa, é mortal.

 

A inacción fronte ao cambio climático é unha traizón ás xeracións presentes e futuras. É un acto de complicidade na destrución do noso fogar e dos sistemas que sosteñen a vida na Terra. Non podemos permitirnos ser espectadores mentres o planeta se derruba. Debemos actuar, e debemos facelo agora. A historia xulgaranos polo que fagamos neste momento crítico. Se non actuamos, seremos lembrados como a xeración que tivo a oportunidade de salvar ao mundo, pero elixiu mirar cara a outro lado. Non deixemos que ese sexa o noso legado. Actuemos con decisión, actuemos con valor, e xuntos, forxemos un futuro no que a vida na Terra poida florecer unha vez máis.