As represalias de Europa a Trump fixaranse este luns

Os ministros de Comercio da Unión Europea tratarán este luns de fixar as "directrices políticas" da represalia que deseña o Executivo comunitario de Ursula von der Leyen á guerra arancelaria lanzada polo presidente de Estados Unidos, Donald Trump; unha resposta que é competencia de Bruxelas pero ante a que os 27 queren mostrar unidade, a pesar das súas diverxencias internas respecto dos tempos e o alcance das contramedidas posibles. Os ministros daranse cita en Luxemburgo nun encontro previsto inicialmente no mes de maio para abordar de maneira máis xeral as dificultades nas relacións coa nova Administración Trump e as tensións comerciais con China, pero que finalmente se decidiu adiantar con carácter extraordinario ante o consenso de que a UE non podía esperar máis a abordar a situación, antes mesmo de que se desatase o pulso arancelario.

A resposta máis inmediata será a lista de produtos gravados pola UE tras a primeira quenda de aranceis americanos, un catálogo que o comisario de Comercio, Maros Sefcovic, espera presentar aos técnicos dos 27 este mércores, para a súa adopción a tempo de que entren en vigor o 15 de abril. Bruxelas ten a competencia en materia comercial polo que os gobernos só poderán frear esta lista se forman unha maioría de bloqueo de polo menos 15 delegacións que representen máis do 65 % da poboación. Se se cumpre ese calendario, o primeiro bloque de contramedidas cun impacto de 8.000 millóns de euros --baseado na lista utilizada na crise de 2018-- empezarase a recadar desde o mesmo 15 de abril. A segunda quenda, cunha recadación potencial de ata 18.000 millóns, non se poderá activar ata o 15 de maio, de acordo aos prazos que marcan os procesos da Organización Mundial do Comercio (OMC).

A primeira onda de contramedidas europeas busca "golpear onde máis doe" aos americanos, explicaron funcionarios comunitarios, e por iso están dirixidas a marcas emblemáticas como Harley-Davidson ou Levi's ou producións instaladas en estados de maioría republicana para os que a UE poderá atopar facilmente alternativas noutros lugares "minimizando" o seu impacto nas economías europeas. "Encántanos a soia norteamericana pero poderemos comprar tamén en Brasil", apuntan, profundando así noutra das claves das consecuencias a longo prazo desta crise, que é impulsar a estratexia de "diversificación" nas relacións comerciais dos 27 con outras rexións e socios "fiables", por exemplo acelerando a ratificación do acordo con Mercosur ou o reto de pechar un acordo de libre comercio con India antes de que acabe o ano.

En todo caso, os europeos buscan o equilibrio entre a "firmeza" dunha resposta "forte e proporcionada" á primeira rolda de aranceis de Estados Unidos xa en vigor dun 25 % sobre o aceiro e o aluminio e a vontade de manter como prioridade o "diálogo" con Washington para evitar unha escalada e frear o outro 20 % indiscriminado a todas as importacións procedentes da UE (a partir do 9 de abril) e do 25 % ao automóbil e compoñentes (desde o 3 de abril). Trump, ademais, avisou de que estudan máis taxas sectoriais que poderían afectar en próximas datas ao sector farmacéutico ou de semiconductores.

O alcance deste último golpe está a ser aínda analizado en detalle en Bruxelas para avaliar o seu dano e "calibrar" a represalia, polo que non se esperan decisións firmes inmediatas, segundo advirten distintas fontes europeas. De acordo aos primeiros cálculos de Bruxelas, os gravames estadounidenses afectarán a un 70 % das exportacións europeas a Estados Unidos, é dicir a un volume de intercambios de 370.000 millóns de euros, o que permitiría á facenda estadounidense recadar ata 81.000 millóns de euros en aranceis á UE cada ano, fronte aos ao rededor de 7.000 millóns de agora. Con todo, os expertos comunitarios advirten de que estas cifras se basean nos números actuais de exportacións que dificilmente se manterán coas barreiras comerciais en vigor.

DIPLOMACIA E SANCIÓNS

En todo caso, aínda que a Unión Europea insiste en buscar a negociación con Washington para evitar unha guerra comercial, tamén asume que non haberá unha saída inmediata á crise e en Bruxelas conceden que a posta en marcha de represalias contundentes será un proceso de "meses", aínda que insisten na firmeza da UE e en que "todas as opcións están sobre a mesa". "Ninguén traballa cun escenario no que (Trump) suspenda os aranceis", dixo unha alta diplomática europea nas primeiras horas tras o último anuncio da Casa Branca, descartando así que a UE teña opcións de obter un acordo similar ao de Canadá ou México. Ao mesmo tempo, fontes comunitarias subliñaron que a UE non recorre ás represalias como un "castigo", porque "non é un fin en si mesmo", explican, senón un "medio para evitar a escalada" e poder "negociar".

Así as cousas, e a falta de que Bruxelas expoña formalmente as opcións, unha das bazas que se exploran é o mecanismo anticoerción que prevé sancións contra países terceiros que recorren á presión económica para prexudicar os intereses europeos ou forzar cambios regulatorios, como parece que tenta Washington ao sinalar en declaracións públicas o IVE nos países europeos ou os altos estándares fitosanitarios, ambientais e novas regras para os servizos dixitais na UE, por exemplo. Trátase probablemente da medida máis potente pero nunca se utilizou ata agora e ademais prevé un proceso de varias fases polo que as súas consecuencias non son inmediatas, polo que a súa activación segue baixo estudo e xera distintas reaccións nas capitais, entre quen piden cautela e insistir na negociación e quen, como Francia, apunta xa a gravar os servizos dixitais norteamericanos, incluídas as cinco grandes plataformas, as "GAFAM" --Google (Alphabet), Apple, Facebook, Amazon, Microsoft--.

A gama de accións de defensa previstas neste mecanismo --que o propio regulamento establece que deben ser o "último recurso" se fracasa o diálogo para buscar acordos que cesen a coerción-- van desde a imposición de restricións ás importacións e exportacións de bens e servizos ata limitacións nos dereitos de propiedade intelectual e no acceso de investimento estranxeiro directa. Tamén poderían os 27 decidir pechar o mercado comunitario a sectores concretos, por exemplo impedindo a empresas estranxeiras acceder á contratación pública na UE ou introducir restricións ao comercio de determinados produtos con arranxo a normas químicas e sanitarias.

Trump, novo presidente dos Estados Unidos | Fonte: EP - Arquivo