O comezo da nova orde trumpista

Agora, 50 anos mais tarde, Donald Trump decidiu establecer un arancel do 46% a todos aqueles produtos elaborados en Vietnam que chegan ao mercado norteamericano. Resulta moi reveladora a secuencia histórica: despois de acometer, no pasado, unha destrución militar sistemática do país asiático, o novo presidente dos Estados Unidos pretende erosionar o nivel de desenvolvemento económico acadado por unha sociedade que foi quen de protagonizar un esforzo espectacular para saír do "inferno" no que estaba colocada naquel inesquecíbel 1975.

 

A pesar de que algúns analistas non o crían, finalmente D. Trump decidiu comezar unha guerra comercial contra a case totalidade dos países do mundo. Estamos, sen dúbida, ante unha mudanza substancial no modelo de globalización dominante durante as últimas décadas: non se respectan as normas regulatorias establecidas para o comercio internacional nin se aceita o papel da Organización Mundial do Comercio (OMC) como ferramenta multilateral. O presidente norteamericano racha a lóxica sobre a que se edificou a hexemonía do su país no concerto económico mundial. Aínda que non saibamos, polo momento, todas as consecuencias prácticas desta ruptura en cada un dos territorios e sectores produtivos concernidos, pódese afirmar que a nova Administración dos USA quere neutralizar as dinámicas negativas que padece o seu sistema económico para evitar unha perigosa tendencia á perda do poder que mantén na escena internacional. Diversos expertos están a sinalar algúns dos obxectivos concretos buscados por esta nova política proteccionista: reducir o déficit comercial, afortalar a reindustrialización do tecido produtivo norteamericano (mediante o retorno e/ou a nova implantación de empresas anteriormente deslocalizadas), conseguir unha maior recadación fiscal no exterior que lle permita reducir os impostos interiores... E como complemento: evitar que unha elevada cotización do dólar dificulte a consecución desa redución do déficit comercial.

 

Xa estamos observando algúns dos impactos inmediatos que vai provocar esta involución "trumpista": creación dun clima de incertidume xeralizado que desestabiliza os mercados financeiros e paraliza algunhas decisións investidoras. A lóxica capitalista é fondamente refractaria á carencia de seguridades no funcionamento das institucións vixentes no sistema. As medidas de Trump alimentan unha desconfianza que se pode traducir nun estancamento ou recesión das economías e no medre de procesos inflacionistas nalgunhas das mais influíntes. Tal vez non ocorra nas dimensións que algúns prognostican pero o risco está servido. E o que resulta mais significativo: este proceso desestabilizador non deriva das dinámicas anteriores rexistradas  no universo económico mundial senón que é consecuencia directa da decisión unilateral do inquilino da Casa Branca.

 

D. Trump quere mudar a correlación de forzas entre os catro principais actores que dominan o panorama internacional: USA, Rusia, China e a UE. Polos indicios revelados dende o pasado mes de xaneiro, semella que desexa un reparto de áreas de influenza con Putin e a simultánea marxinación da República chinesa  e dos 27 Estados que configuran o club comunitario europeo. A pesar de que sorprende a belixerancia verbal utilizada contra as autoridades de Bruxelas -esquecendo a participación norteamericana na reconstrución posterior á II Guerra Mundial e a teórica concordancia nos principios inspiradores dos respectivos sistemas políticos- a deriva autoritaria do "trumpismo" -eliminando, de facto, os contrapesos democráticos vixentes na tradición norteamericana- coloca á UE ante un reto decisivo: afirmar a súa independencia en todos os ámbitos  fronte aos USA  e construír unha referencia solvente na defensa dos valores democráticos e do benestar público nas relacións entre as sociedades e os Estados.

 

Estamos, sen dúbida, ante un cambio de época no que existen poucas certezas e moitas interrogantes. Entre estas últimas, convén sinalar unha moi relevante: cal vai ser a dimensión da resposta da sociedade norteamericana fronte á involución autoritaria de Trump? Podemos considerar que as primeiras mobilizacións rexistradas son síntoma dunha futura perda da cativa maioría electoral que propiciou a chegada deste persoeiro aos despachos da Casa Branca?