As ideas non poden ser delicto

Nunha sociedade democrática o Dereito Penal é o derradeiro instrumento, a derradeira ratio. Só as condutas verdadeiramente graves en termos de dano aos bens xurídicos protexidos nunha democracia poden ser sancionados penalmente.

Por X.A. Pérez-Lema | A Coruña | 28/10/2018

Vivir en liberdade, vivir en democracia, presupón vivir nun réxime onde a expresión das ideas non pode ser perseguida penalmente. Evidentemente, o problema non está nas críticas construtivas, moderadas, sistémicas. Porque a liberdade de expresión o que xustamente defende é a difusión das ideas menos conformes co criterio social maioritario, as críticas máis acedas e mesmo menos fundadas a respecto dos Gobernos, Igrexas, Xefes de Estado e poderes económicos, sociais, políticos e relixiosos. Porque a liberdade de expresión conleva o dereito de refugar ácedamente calquera Autoridade ou calquera valor ou consenso maioritario.

Velaí a conveniencia de derrogarmos preceptos penais desaquelados e de moi dubidosa constitucionalidade, como os que penan as inxurias ao Xefe do Estado e restrinxir moi radicalmente o ámbito dos delictos contra dos sentimentos relixiosos ou de odio para penar só ás chamadas directas, unívocas e potencialmente eficaces na praxe a cometer delictos graves contra a Autoridade e os seus axentes e/ou contra minorías concretas por razóns discriminatorias. Na dúbida, nin acusar nin moito menos penar.

Caso especial é o da apoloxía do terrorismo etarra. Porque éste desapareceu no outono de 2011, mentres que as penas por apoloxía do terrorismo etarra medraron substancialmente dende o 2012. Absurdo, xa que a apoloxía só debe castigar as condutas que ameacen con accións terroristas concretas e xustifiquen directamente as mesmas. Sen banda terrorista non pode haber apoloxía efectiva.

Tampouco a ficción, a creación literaria ou artística, poden constituir delicto ningún. O caso Valtonyc ven de amosar que o Dereito Penal español neste eido choca coa aplicación europea do mesmo. Porque a función do bufón sempre foi a de criticar e mesmo ridiculizar ao Poder. Mais esta total despenalización da ficción cómpre non só que sexa aplicada na orde xurídico-penal senón tamèn na censura social do políticamente correcto. Nin Siniestro Total quería insultar aos musulmàns (“Ayatollah, no me toques la pirola…”) nin Loquillo (“La mataré”) ou Roberto Cantoral (“El preso nº 9”) querían xustificar o feminicido.

Ao final non é tan difícil. Trátase de se pór do lado do bufón. E, sobre todo, de aplicarmos o sentidiño.

Licenciado en Dereito e graduado en Administración de Empresas. Leva exercendo a avogacía máis de vinte anos e dirixe o seu propio despacho n’A Coruña, con nomeada adicación ao Dereito Administrativo e Mercantil . Foi profesor da Escola de Práctica Xurídica do Colexio de Avogados coruñés e da Facultade de Ciencias Sociais da Universidade de Vigio. Arestora imparte a docencia no primeiro programa de asesoría xurídica de empresa que se desenvolve en Galicia, no Instituto de Finanzas e Formación Empresarial (IFFE).Publicou varios traballos sobre temática xurídica. Foi xefe de gabinete do Conselleiro da Presidencia Pablo González Mariñas, sendo Presidente Fernando González Laxe e secretario xeral de Relacións Institucionais na Vicepresidencia da Xunta ás ordes de Anxo Quintana (2007-2009). Fpoi asesor xurídico do Consello da Xuventude de Galicia (1991-1997) e tivo unha intensa actividade na defensa penal de obxectores e insumisos até que se acadou a supresión do servizo militar obrigatorio. Colaborador da Radio Galega e da TVG e de varios xornais, revistas e emisoras de Radio e TV galegas.