Catro lousas e un funeral

Unha amiga que leva xa uns anos traballando en Euskadi contábame que ao día seguinte do anuncio de tregua definitiva de ETA chegou ela ao choio coa esperanza de que se comentase a xogada. Nin por esas. Seguiu sendo un tema tabú do que non se fala, sobre todo coa xente de fóra.

O’Gurugú

A guerra de Marrocos tivo unha importancia extraordinaria para as comunidades labregas. Milleiros de mozos campesiños morreron na loita colonial contra os rifeños. Aparte do sangue derramado, a experiencia para os sobrevivintes tivo moita importancia para modelar a cosmovisión da xente nosa.

Os indignados de Rochaforte

Antes do Nadal presentamos na casa dos veciños do barrio da Rocha un libro divulgativo editado polo Concello de Santiago dentro do proxecto de posta en valor do castelo, financiado polo Goberno de España. Eu son dos que pensa que os políticos, os técnicos e os investigadores temos que estar ao servizo da xente, do pobo, e non ao revés. De non ser así, adoitan pasar cousas como a Santa Irmandade de 1466.

Per a canviar-ho tot

O brillante historiador marxista francés Pierre Vilar deixou escrito que o que máis lle abraiou da súa estancia de estudos na Barcelona da IIª República fora constatar a existenza dun sentimento nacional transversal a todas as clases sociais: dende o burgués con chalé no Tibidabo até o proletario téxtil, todos tiñan consciencia de pertencer a algo diferente a Espanya. Isto non se acaba dde comprender en Madrid: a reivindicación catalanista xa non é unha cousa manexada politicamente por unha parte da burguesía. Na famosa cadea humana cabían todos, familias enteiras, okupas e empresarios, inmigrantes e labregos.

O Eco Franciscano

O outro día participei dunhas frutíferas xornadas no local da CNT no barrio de Conxo. As palestras trataban sobre os territorios deste país dende diferentes enfoques críticos e experiencias sociais. Unha das participantes agasalloume cun cartaz a prol do ensino laico nas escolas. Ela, anacorsindicalista, é profesora nun instituto galego. Quéixase da censura interna vixente no centro. Como se aínda existisen conserxes excombatentes da Divisón Azul, uns trasgos retiran sempre das cortizas a publicidade destas campañas de concienciación social.

A Ribeira, Patrimonio da Humanidade? "Su puta madre"

O encoro estaba baixo, aquel verán de comezos dos anos setenta, cando me levaron ver onde estivera a nosa ribeira. Só as cepas retortas semellaban desafiar a auga a ao tempo. Moito máis que as pedras e o tellado da adega, completamente esborrallados. Achegámonos até o lugar do Porto. Alí coincidimos cuns veciños que lles viñan mostrar aos seus fillos cal era a súa casa, inexistente. Só quedaba o resío. E, nel, unha especie de milladoiro, con paus atravesados a xeito de cruz.

Gael, o preso engaiolado pola arqueoloxía

Os rojos aloxados nos campos de concentración das rías galegas pavimentaron rúas, restauraron igrexas e adecentaron portos… mentres bebían auga de mar e morrían como alimañas. Pero o feixismo español, en versión nacionalcatólica, tamén empregaba a carnaza para outros mesteres. O feixismo español usou mao de obra escrava na Arqueoloxía de campo do Novo Estado.

O brazal de Tor

Era un día xeado polo mes de decembro de 1990 cando entrei por vez primeira canda meu pai no interior do pazo de Tor, nunha visita organizada polo concello de Monforte de Lemos. Abríanos as portas do seu pazo a última señora da casa, María Paz Taboada y Zúñiga. Gardo a lembranza da fidalga abrindo o armario dunha habitación e amosando vestidos decimonónicos que xa luciran as súas devanceiras. Aquilo era todo un museo vivo recreado pola inquilina pacega que nos transportaba á Galicia do Antigo Rexime en décimas de segundo. Hoxendía poucos pazos galegos están abertos ao público de xeito que alguén da familia explique ao visitante as vicisitudes históricas da súa casa. Outro exemplo abraiante neste sentido é o cercano pazo de Muíños de Antero, tamén en Monforte de Lemos.