O plenario da RAG celebrarase no Córgomo para homenaxear en Valdeorras a Delgado Gurriarán

A Aira dos Birlos de Córgomo, no municipio ourensán de Vilamartín de Valdeorras, acollerá este 17 de maio a sesión extraordinaria e pública da Real Academia Galega con motivo do Día das Letras Galegas, para homenaxear ao autor valdeorrés máis ilustre, Florencio Delgado Gurriarán (1903-1987).

O acto, que se programou nun lugar cargado de simbolismo na vida e obra do autor homenaxeado, consistirá en tres intervencións sobre o poeta a cargo do académica Rosario Álvarez Branco e dos académicos Ramón Villares e Xesús Alonso Montero. Pechará o pleno o presidente da RAG, Víctor F. Freixanes. As intervencións poderán seguirse en directo pola web academia.gal.

A celebración será unha festa aberta a todos os veciños nun espazo no que o autor homenaxeado adoitaba xogar aos birlos, unha tradición que inmortalizó nas páxinas de 'Galicia infinda' (1963) cos versos: 'Os birlos ralban louxados, / a bóla ralba penedos... / É que xogan, mau a mau, / o Severino i o Ferros'. Forman parte do poema titulado 'Córgomo de Valdeorras', que dedicou xa desde o exilio en México. Ademais, na Aira dos Birlos tamén se sitúa a actual Casa do Pobo, que no seu día foi tenda da aldea, rexentada polo seu tío Manuel.

HOMENAXE AO EXILIO MEXICANO

O historiador Ramón Villares realizará un percorrido pola biografía de Florencio Delgado Gurriarán, cuxa figura encarna o activismo cultural dos galegos que tiveron que exiliarse en México e que tenderon pontes co exilio interior. Na súa persoa réndese homenaxe por primeira vez nas Letras aos que formaron parte da diáspora mexicana: o cineasta Carlos Velo, o editor Alexandre Finisterre, o profesor Luís Soto, o arquitecto Xosé Caridade Mateo, o escultor Uxío Souto, Ramiro Illa Couto, Elixio Rodríguez, Xermán Rañó, Carlos Tomei ou o pintor Arturo Souto.

Todos estes compañeiros foron nomeados polo propio Delgado Gurriarán no discurso que pronunciou ao ser recibido como académico correspondente da RAG, nun acto celebrado no Barco de Valdeorras en 1981. Lembraba en primeira persoa como tivo que fuxir a México xunto a outros que pensaban como el, onde mostraba o seu agradecemento cun país que acolleu a tantos exiliados tras a Guerra Civil. Ademais, daba conta do seu labor en Padroado dá Cultura Galega de México e en iniciativas como as revistas Saudade e Vieiros (1959-1968).

Pola súa banda, Rosario Álvarez centrarase na fala de Valdeorras e na construción dun modelo de galego supradialectal escrito moderno. Da parte literaria ocuparase Xesús Alonso Montero, que xunto con Carlos Casares foi o primeiro académico en reivindicar as Letras para o autor a comezos deste século.

DE CÓRGOMO PARA O MUNDO

Desde que tiveron coñecemento desta homenaxe, os veciños da pequena aldea de Córgomo, de pouco máis de 200 habitantes, puxéronse ao choio para embelecer a localidade e enchela de referencias ao seu veciño máis ilustre.

"Está a situarnos no mundo da cultura, está a facernos visibles a un concello que é pequeno, como o noso", dixo en declaracións a Europa Press, o alcalde de Vilamartín, Enrique Álvarez. Para o que foi o poeta "do viño, da terra, dos camiños, das viñas, de Córgomo e de Valdeorras", destaca o rexedor, os veciños envorcáronse na celebración.

CONCERTO DAS LETRAS

A véspera da efeméride, como é tradicional, celebrarase o Concerto das Letras, organizado polo Consello da Cultura Galega, que este ano terá lugar no Barco de Valdeorras e no que se interpretarán diferentes composicións de músicos galegos exiliados, así como a estrea de 'Diásporas', para voz e quinteto, composta por Carme Rodríguez sobre textos de Delgado Gurriarán.

Seguindo coa música, o 17 de maio, o Museo do Castro de Viladonga, en Castro de Rei, acollerá un concerto de música tradicional a cargo de Leña Verde de Mosteiro. En Vilanova dous Infantes, en Celanova, tamén o Día dás Letras, terá lugar a Romaría Etnográfica Raigame.

Ademais, haberá propostas deportivas e de participación social. En concreto, o día 17 celebrarase o VIII Carreira das Letras, entre o Pico Sacro e a Cidade da Cultura, en Santiago. No ámbito do teatro, o 17 de maio concluirá no Barco a xira de 'Tras os vieiros de Florencio', unha peza de Fantoches Baj con poesía do homenaxeado que pasou xa por outras localidades galegas.

NO EXILIO

A figura de Delgado Gurriarán terá, ademais, o seu espazo en actividades dos diferentes centros galegos no exterior, que reflectirán a importancia que tivo para o galeguismo no exilio. Así, por exemplo, o centro galego de Salamanca programa durante toda a semana do 17 de maio actividades como unha descrición biográfica realizada por Alba Rozas, unha actuación da coral do Centro Galego e a lectura de poesías de Florencio Delgado, entre outras.

Pola súa banda, o Centro Galicia de Buenos Aires desenvolverá, ata o 21 de maio, unha conferencia sobre as Letras e Delgado Gurriarán, unha lectura pública de textos, un taller de creación poética colectiva, xogos poéticos para nenos, ou un coloquio virtual, entre outros proxectos; mentres que a Federación de Sociedades Galegas en Cuba acollerá o concurso 'Pintando a Galicia' e un acto conmemorativo.

TELEVISIÓN E RADIO GALEGA

Finalmente, TVG e Radio Galega tamén se sumarán a esta celebración. En concreto, na Televisión de Galicia, o espazo informativo cultural ZigZag do día 17 será unhas 'Especial Letras' que profundará na vida e obra de Florencio Delgado Gurriarán e que se emitirá pola primeira canle. O programa de reportaxes 'Vivir aquí' prepara tamén un especial 'O galego está de moda', sobre a lingua dentro e fóra das fronteiras de Galicia.

Tamén o Día dás Letras, en prime time, a TVG estreará a Tanxuverbena, unha verbena articulada ao redor da figura das Tanxugueiras na que estará tamén Esther Estévez, presentadora do 'Dígocho eu'. O cinema galego tamén estará presente na Televisión de Galicia nesta data coa estrea da película 'Ons', de Alfonso Zarauza, e a emisión de 'Sempre Xonxa'.

Na Radio Galega, o día 17 emitirase un Galicia por Diante monográfico e un Diario Cultural dedicado en especial á vida e obra de Delgado Gurriarán. Durante toda a semana, a radio emitirá microentrevistas en profundidade ao redor desta figura, mentres que a Televisión programará as micropiezas 'Polos vieiros de Florencio', con contido cedido pola Real Academia Galega.

Florencio Delgado Gurriarán, autor homenaxeado nas Letras Galegas de 2022. RAG