Expresións en galego equivalentes á castelá “hablar por los codos”

Para dar conta daquelas situacións en que temos para nós que unha persoa fala moito e decontino –e mesmo non poucas veces de xeito tal que pode resultar cargoso, pesado ou molesto para quen o escoita–, en castelán é bastante habitual botar man do fraseoloxismo hablar por los codos.

En galego dispomos tamén de fraseoloxismos abondos que cobren semanticamente esas mesmas situacións, como deseguido imos ver:

Hablar por los codos

Hablar por las coyunturas

{= Falar en exceso.}

Falar polos cóbados # polas orellas # polos cotobelos

Falar os sete falares

Ex.: Os aseguro que no me vuelvo a sentar a su lado, que habla por los codos y no te deja un momento de respiro.

Asegúrovos que non volvo sentar ó seu lado, que fala polos cóbados ‡ fala polas orellas ‡ fala polos cotobelos ‡ fala os sete falares e non che deixa nin encherte de alento.

● Tamén:

Hablar a destajo

Falar sempre e mais despois && Falar un mundo # sete mundos && Falar por un sarillo && Falar máis ca sete && Falar sen cancelas

● Tamén:

Hablar más que siete

Falar por sete [por dez # por vinte # por cen...]

● Tamén:

Hablar más que [Hablar como] una cotorra # un loro # una urraca

Falar máis ca [Falar coma] unha gralla # un papagaio # unha lingua de trapo # unha lingua de sete palletas && Falar máis ca un barbeiro (os sábados) # ca un sacamoas # ca un avogado # ca vinte costureiras # ca unha martabela # ca unha tarabela dos paxaros # ca un crego no altar # ca un escribán # ca unha radio && Falar por si e mais por cen && Falar por si e mais polo resto && Ter máis leria ca un batán

● Mesmo tamén, naqueles contextos en que, ó falar moito, se é indiscreto e imprudente no falar:

Falar o seu e mais o alleo

● Inda tamén, asociadas a contextos de uso familiares e botando man de secuencias lingüísticas empregadas no discurso para encarecer ou ponderar o que se di no enunciado:

Falar máis ca pouco # máis ca dicilo && Falar máis ca eiramá && Falar máis ca Deus # cá virxe # cós santos # ca María santísima && Falar que ser moito falar (de Deus # da virxe # dos santos # de María santísima # do noso señor) && Falar coma el[ela, ti, nós, vós...] só(s)/soa(s)

● Tamén, igualmente a miúdo asociadas a rexistros máis ben coloquiais e ámbitos de uso familiares:

No callarse ni debajo del agua

Non calar nin debaixo da auga && Ter máis lingua ca unha vaca rabo && Ter unha lingua coma a vaca rabo && Non lle quedar [conxugado en tempo verbal pasado] a lingua presa ó cu da nai # pegada ó cu da nai

Ex.: Asegúrovos que non volvo sentar ó seu lado, que non cala nin debaixo da auga ‡ que ten máis lingua ca unha vaca rabo ‡ que ten unha lingua coma a vaca rabo ‡ que a ese non lle quedou a lingua presa ó cu da nai e non che deixa nin encherte de alento.

● Tamén, adaptada a cada contexto concreto:

(Parecer que) Haber comido lengua

(Parecer que) Comer [conxugado en tempo verbal pasado] lingua

● Mesmo nalgún ca noutro contexto moi marcado e específico, gardando relación con estas expresións, mais indicando que alguén é un lingua de trapo que fala moito pero sen xeito ou sen tino:

Dicir o que sabe e non saber o que di

NOTAS:

1. Como xa practicamente todo o mundo deduciría, os fraseoloxismos falar polos cóbados e falar polos cotobelos veñen, en última instancia, a ser o mesmo, pois as palabras que marcan a diferenza entre eles (cóbados e cotobelos) non son senón sinónimas.

2. As expresións do terceiro “Tamén” que comezan por hablar más que (en castelán) ou falar máis ca/que (en galego) presentan así mesmo a posibilidade de comezar por hablar como (en castelán) ou falar coma/como (en galego):

Ex.: Vámonos ahora, que ahí viene el tipo ese que habla como una cotorra.

Vámonos agora, que aí vos vén o paisano ese que fala coma unha gralla ‡ coma un papagaio ‡ coma unha lingua de trapo ‡ coma unha lingua de sete palletas ‡ ...

3. As expresións galegas están tiradas das seguintes fontes, ou inspiradas nelas:

- Recolleita propia da oralidade galega.

- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).

- Castro Otero, Salvador et alii: “Outros lances nos laños do Morrazo. Nova recollida de unidades fraseolóxicas”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 14, 2012, páxs. 273-286. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Ferro Ruibal, Xesús: “Cadaquén fala coma quen é. Reflexións verbo da fraseoloxía enxebre”. Discurso de ingreso do profesor Ferro Ruibal na Real Academia Galega o 4 de maio de 1996.

- Ferro Ruibal, Xesús: “Locucións e fórmulas comparativas ou elativas galegas”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 8, 2006, páxs. 179-264. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- García, Constantino & González González, Manuel (dirs.): Dicionario castelán-galego da Real Academia Galega. Colección Galicia Viva / Real Academia Galega. Fundación Pedro Barrié de la Maza, ano 2004.

- Goce Denis, Amparo: “Parucadas: un ‘dialecto’ vivo nacido en Baiona”. Blog no enderezo de Internet http://parucadas.blogspot.com/

- Graña Núñez, Xosé: Vacilacións, interferencias e outros “pecados” da lingua galega. Ir Indo Edicións, Vigo, 1993.

- Groba Bouza, Fernando: “Nas uñas, nas mans ou nos pés has saír a quen es”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 16, 2014, páxs. 357-437. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Guerra Otero, Pilar: Así falan en Trasar (1 e 2). Obra á que se pode acceder, a través da internet, no enderezo seguinte: https://www.ogalego.eu/exercicios_de_lingua/exercicios/pilar11.html.

- Hermida Alonso, Anxos: “Fraseoloxía de Matamá (Vigo)”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 11, 2009, páxs. 283-304. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- López Ferro, Xosé María: “Locucións, fórmulas e paremias do concello das Pontes de García Rodríguez”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 17, 2015, páxs. 135-178. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- López Taboada, Carme & Soto Arias, Mª Rosario: “Sete catas na orixe da fraseoloxía”. En Estudos de Lingüística Galega, 2, 2010, páxs. 221-233. Instituto da Lingua Galega.

- Martínez [agora, Martíns] Seixo, Ramón Anxo (dir.): Dicionario fraseolóxico galego. Edicións A Nosa Terra, Vigo, 2000.

- Martíns [antes, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “120 locucións verbais galegas”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 12, 2010, páxs. 373-386. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades

- Martíns [antes, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “Hai cousas que parecen lousas. Unha nova achega á fraseoloxía do Cachafeiro”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 18, 2016, páxs. 211-247. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Otero Álvarez, Aníbal: “Hipótesis etimológicas referentes al gallego-portugés”, CEG XVII, pp. 273-292. Ano 1954.

- Real Academia Galega: Dicionario da Real Academia Galega (versión en liña).

- Requeixo Cuba, Armando: “Sobre fraseoloxía galega: algunhas mostras da área mindoniense”. Cadernos de Lingua, 9, 1994, páxs. 89-110. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Rodríguez González, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego castellano, vols. I (1958), II (1960) e III (1961). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Vázquez Saco, Francisco: Refraneiro galego e outros materiais de tradición oral. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 5, 2003. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Ventín Durán, José Augusto: “Fraseoloxía de Moscoso e outros materiais de tradición oral”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, anexo 1, 2007.