Xavier d’Ors Lois, universitario (1948-2024)

Somos santiagueses os dous, e do mesmo ano, pero eu non me lembro de ter tratado a Xavier ata o 1975, cando fun á Universidade de Navarra e don Álvaro d’Ors colleume baixo o seu paraugas, como facía con todo novo galego. 

Considérome un privilexiado por ter sido discípulo «extravagante», elevado á categoría de amigo, do mestre Álvaro d'Ors; por ter sido alumno do seu cuñado, o polifacético sabio don José Lois Estévez, e por ter sido compañeiro en dúas facultades de Xavier d'Ors. Aínda máis privilexiado porque algunha das veces que estiven invitado a comer na casa d'Ors, dona Palmira fíxome sentar no sitio de Xavier; para envexa de algún que outro confrade orsiano.

É do común coñecemento que Xavier adicou a súa vida ao que ten que ser para un profesor unha vida chea, cumplida: dar clase, estudiar, investigar e facer escola. Foi un universitario de raza; pura raza que víñalle de familia. Deixounos un modelo, un espello para que se miren nel os profesores novos. Cós tempos que corren e có abafante e constrinxente formateo das carreiras académicas, ignoro se o mirarán ou non, pero él puxo o norte ben claro porque non traballaba de profesor: era profesor. A Universidade era a súa vida e non me sorprendería que fora profesor mesmo a durmir, igual que era fillo, irmán, amigo e cristián as 24 horas do día porque a súa era unha vida dunha peza, auténtica unidade de vida. Aínda que, iso si, todo ao seu xeito, serio, con gravitas case romana. Don Álvaro dicía: "Os d'Ors non somos simpáticos". Curiosamente, sendo sobrio na expresión e non moi faladeiro, Xavier deixou unha forte pegada e unha boa morea de amigos, incluso alumnos que lles costou moito superar o Dereito Romano e que, pasado o tempo, volvían para facerlle unha visita. Foi non só respectado por tirios e troiáns senón moi querido: adicaba a cada estudante todo o tempo do mundo, como se non tivera máis que facer, pero despois os suspendía se non sabían; auténticas clases particulares, se as querían, pero sen baixar o listón.

Era moi discreto. Como parte da súa discreción, odiaba molestar. Debía de ser de familia. En Pamplona, don Álvaro non se deixaba levar en coche da Universidade á casa (unha boa tirada para a que collía o transporte público), e eu tiña que insistirlle: "Don Álvaro, por favor, déixeme levalo, que preciso méritos para o meu curriculum vitae". Como el, o seu fillo, que se lle parecía mesmo fisicamente, servía sen deixarse servir.

"No man is an island", como dixo John Donne (1624). Non era Xavier d'Ors nada «hidropónico». “Casar en Galicia é casar cunha familia”, dicía don Álvaro, que dou exemplo; máis dunha vez dixo de sí mesmo ser galego. Xavier formou parte dunha saga familiar vinculada á nosa Facultade de Dereito: sumando os anos de don Álvaro, os de don José Lois e os de Xavier, non ha faltar moito para sumar un século. Xavier tiña abondo vencellos e raigaños persoais e territoriais. 

Nas súas últimas semanas visiteino un par de veces có amigo común, e antigo alumno, Iván Arias. O luns, 18, diante da miña insistencia en raparlle pelo e barba, que lle daban a pinta imaxinable tras tanto tempo de hospital (xusto a el, sempre tan elegante), díxome: "Pesado". Esa resposta á miña brincadeira fíxome pensar que non estaba tan mal, pero cada un sabe o seu, e el o sabía. O mércores 20, de mañanciña, pasou o seu exame final; seguro que moi sobradamente. 

En maio do 2018 coincidíramos no cemiterio de Boisaca cando o pasamento de Gonzalo Diéguez Cuervo, tamén Catedrático de Dereito Laboral da nosa Facultade, tamén ilustre mestre, tamén orsiano. "Venit mors velociter", di o noso himno gremial, o Gaudeamus; sen particular amarguexo nin retorcemento, pero o di ben claro. Seis anos despois soterrabamos a Xavier, casualmente, a poucos metros de Gonzalo.

Xavier, descansa en paz no recuncho celestial dos universitarios composteláns. Pero non descanses demasiado, que nestes tempos de delirante revoltallo tecno-capitalista, inzado de chatgpts e ignorancias dixitais, esta Universidade, coa que fundiches a túa vida, precisa que fagas algo dende aí arriba. 

Carlos Pereira, discípulo «extravagante» de don Álvaro d'Ors