“Quen te pariu que te arrole”, equivalente, entre outras, á castelá “que te aguante tu madre”

Hai veces en que, nunha conversa ou relación cunha persoa, chega un momento en que esta nos enche tanto que emitimos cara a ela algunha expresión de rexeitamento, indicándolle que nos resulta insoportable ou inaguantable, e mesmo en ocasións dándolle a entender que se acabou a conversa ou a relación que estabamos a ter nese momento. En castelán unha desas expresións é (¡) que te aguante tu madre(!).

Para o galego dispomos tamén de secuencias expresivas abondas que dan conta desa mesma significación, como a continuación amosamos:

(¡)Que te aguante tu madre(!)

{= Expresión de rexeitamento que se lle dirixe a alguén para indicarlle que é insoportable ou inaguantable, e mesmo tamén, en non poucas ocasións, que se acabou a conversa ou a relación que estaban a ter nese momento.}

(¡)Quen te pariu que te arrole(!)

(¡)Quen te pariu que te empane(!)

(¡)Quen te pariu que te lamba(!)

(¡)Quen te pariu que te manteña(!)

[E MESMO]:

(¡)Quen te pariu que te arrole, e quen te fixo que axude(!)

Ex.: ¡Ya está bien, chico! ¡Que te aguante tu madre, que me tienes hasta la coronilla!

¡Xa vale, paisano! ¡Quen te pariu que te arrole ‡ que te empane ‡ que te lamba, que me tes ata as tapas!

● Tamén:

(¡)Que te ature/aguante/soporte túa nai(!) && (¡)Que te ature/aguante/soporte quen te pariu # quen te fixo(!) && (¡)Que te ature/aguante/soporte Cristo bendito(!) && (¡)Que te ature/aguante/soporte quen non te coñeza(!)

● Tamén, en contextos, xa que sobre todo dan a entender que nos atopamos ante unha persoa que non é de fiar, que non é trigo limpo ou que, como pouco, ten malicia ou vicios ou defectos agochados (véxase a nota número 1):

(¡)Quien no te conozca que te compre(!)

(¡)Quen te pariu que te merque(!) && (¡)Quen te pariu que te pape(!) && (¡)Quen te pariu que te manteña(!)&& (¡)Quen te pariu que te manteña, e se non que te venda(!) && (¡)Quen te pariu que te manteña; (e) se non te quere manter, que te leve á feira a vender(!) && (¡)Quen te leve que te ferre(!) && (¡)Quen non te coñeza que te compre # que te merque (!)&& [E INDA, NESTA MESMA LIÑA]: (¡)Méé, fillo de ovella, quen te pariu que te manteña; (e) se non te quere manter, que te leve á feira a vender(!)

● Mesmo tamén, en situacións asociadas a contextos de uso coloquiais, e tendo en conta que nestes casos tamén se podería botar man das expresións recolleitas nos artigos “Mandar ó nabizo”, equivalentes, entre moitas outras, á castelá “mandar a freír espárragos” (1ª parte) e mais “Mandar ó nabizo”, equivalente, entre moitas outras, á castelá “mandar a freír espárragos” (2ª parte): (¡)Piérdete(!) && (¡)Vete a tomar viento(!) && (¡)Vete a tomar (el) aire(!) (¡)A rañala(!) && (¡)Vaina rañar # Vai rañala(!) && (¡)Vai dar unha volta/voltiña(!) && (¡)Vai tomar o aire(!)&& (¡)Pérdete(!)   ● Tamén, en contextos: (¡)Pasa de mí(!) && (¡)Olvídame(!) (¡)Pasa de min(!) && (¡)Esquéceme(!)   ● E inda tamén, en contextos, e posiblemente con maior carga de coloquialidade e máis asociadas a unha linguaxe vulgar ou procaz: (¡)Que te jodan(!) && (¡)Que te follen(!) (¡)Que te fodan(!) && (¡)Que che dean(!)&& (¡)Que che vaian dando(!)

NOTAS:

1. Nótese que (bardante das expresións que se inclúen no primeiro “Tamén” e mais nesta táboa do final) as secuencias reflectidas para galego poden dar conta así mesmo dun significado que se viría a corresponder co enunciado castelán (¡)quien no te conozca que te compre(!), enunciado co que basicamente se dá a entender que a persoa de referencia non é de fiar, non é trigo limpo ou, como pouco, ten malicia ou vicios ou defectos agochados. Ex.:

Ex.: ¡¿Pero con que excusas baratas me vienes ahora, chaval?! Mira, quien no te conozca que te compre, pero a mí no me la das más.

¡¿Pero con que escusas de mal pagador me vés agora, meu home?! Mira, quen non te coñeza que te compre ‡ quen non te coñeza que te merque. && Mira, quen te pariu que te arrole ‡ que te empane ‡ que te lamba ‡ que te manteña ‡ que te merque ‡ que te pape ‡ que te manteña; (e) se non te quere manter, que te leve á feira a vender. && Mira, quen te leve que te ferre. && Mira: méé, fillo de ovella, quen te pariu que te manteña; (e) se non te quere manter, que te leve á feira a vender.

2. Como non é difícil de notar, as secuencias das que demos conta poden mudar a persoa de referencia, de xeito tal que se pode pasar desde unha segunda persoa de singular a unha terceira persoa singular ou a outras. Ex.:

(¡)Quen a pariu que a arrole(!)

(¡)Quen o pariu que o empane(¡)

(¡)Quen as pariu que as lamba(¡)

Etc.

De feito, e como meros exemplos, na “Fraseoloxía de Moscoso e outros traballos de tradición oral”, de José Augusto Ventín Durán, recóllense as seguintes expresións:

O neno, quen o pariu que o arrole, e se non, que volva ó fole

Fillos.... quen os pariu que os arrole, e se non, pasar sen home

3. No traballo “Largando aparellos nos caladoiros do Morrazo”, de Salvador Castro Otero e outros, recóllense tanto as secuencias expresivas o que # quen os pariu que os lamba e mais quen pariu que abane como enunciados con que se manifesta que a persoa que ten fillos debe coidalos, sen pretender delegar noutras persoas ese labor. Ex. (tirado tal cal do dito traballo):

Ex.: Sabes que che digo? O que os pariu que os lamba, non tes por que cargar a túa tía cos teus fillos, e menos para ir de festa.

4. As expresións e solucións galegas están tiradas das seguintes fontes, ou inspiradas nelas:

- Recolleita propia documental (artigos de prensa, artigos ou comentarios na Rede, obras escritas, folletos publicitarios, etc.).

- Castro Otero, Salvador et alii: “Largando aparellos nos caladoiros do Morrazo”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 22, 2020, páxs. 231-256. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Da Cerna: “Ditos, frases feitas e refráns”, no blog “Da Cerna”, accesible no enderezo https://dacerna.blogspot.com/p/ditos-e-frases-feitas.html.

- Martíns [antes, Martínez] Seixo, Ramón Anxo: “108 fórmulas galegas”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 9, 2007, páxs. 235-246. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Real Academia Galega: Dicionario da Real Academia Galega (versión en liña).

- Rodríguez González, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego castellano, vols. I (1958), II (1960) e III (1961). Consultado no Dicionario de Dicionarios da lingua galega (dirixido por Antón Santamarina).

- Vázquez Saco, Francisco: Refraneiro galego e outros materiais de tradición oral. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, 5, 2003. Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades.

- Ventín Durán, José Augusto: “Fraseoloxía de Moscoso e outros materiais de tradición oral”. En Cadernos de Fraseoloxía Galega, anexo 1, 2007.