A UE protexe o Banco de Galicia

O Banco de Galicia, un monte submarino profundo situado a 180 quilómetros da costa galega, xa é un espazo protexido pola Unión Europea, que aprobou a súa declaración como Lugar de Importancia Comunitaria (LIC) da Rede Natura 2000.

O Diario Oficial da Unión Europea publica esta declaración, na que se inclúen outros oito LIC do Estado español que se integran, todos eles, na Rede de Áreas Mariñas Protexidas, no marco do proxecto Life+ Indemares e que, xunto coas 39 Zepas, supoñen un total de 7 millóns de hectáreas de superficie da Rede Natura 2000 e multiplica por oito a superficie mariña protexida.

A protección do Banco de Galicia chega en boa medida grazas aos traballos que fixeron na zona o Instituto Español de Oceanografía (IEO) e a Coordinadora para o Estudo dos Mamíferos Mariños-CEMMA. Tras os traballos, o IEO elaborou o informe final do proxecto INDEMARES-Banco de Galicia, no que participaron investigadores dos centros oceanográficos de A Coruña, Santander, Xixón e Madrid. 

Neste informe, os seus autores detallan as características deste espazo agora protexido. Así, salientan que o Banco de Galicia é un monte submarino profundo situado a 180 quilómetros da costa galega, cunha cima situada entre os 650 e os 1.500 metros de profundidade e rodeado de zonas abisais de máis de 4.000 metros de profundidade.

O relevo das montañas submarinas interactúa coa circulación oceánica modificando as condicións de oligotrofismo imperantes no mar profundo. O cambio de dirección das correntes mariñas, ao chocar co banco, produce as chamadas columnas de Taylor que teñen como consecuencia xiros sobre a cima e finalmente un enriquecemento das augas que bañan o banco, o que inflúe, a través da cadea trófica, nas especies de cetáceos, aves e tartarugas. Estas condicións, xunto ao illamento destes bancos, converten a estes bancos en puntos quentes de biodiversidade. Esta teoría viuse corroborada polos estudos realizados no proxecto INDEMARES, baseados en dúas campañas de investigación, onde se atopou unha elevada biodiversidade e a presenza de hábitats vulnerables.

Novas especies
Os investigadores teñen identificado até 793 especies, con taxóns que superan as 100 especies, como son moluscos, peixes (con especial énfase nos elasmobranquios), crustáceos e cnidarios. Este inventario inclúe unha vintena de especies novas para a ciencia, primeiras citas para augas españolas e europeas, e especies de gran interese científico e bioxeográfico. 

Os científicos tamén concluíron que a gran distancia do banco respecto dos principais focos de presión e a ausencia case total de presión pesqueira fan que o seu grao de conservación sexa moi alto, puidéndose falar dun ecosistema practicamente prístino. 

Como se formou?
Segundo explica o propio IEO orixe do Banco de Galicia está relacionada co proceso de rift continental que deu lugar á apertura do océano Atlántico. Durante esta fase de tectónica extensiva, xeráronse na marxe continental unha serie de bloques de cortiza fallados e basculados. A área do Banco de Galicia quedaría configurada a partir de entón como unha rexión elevada respecto ao resto, aliñada cos bancos de Vasco dá Gama, Vigo e Porto, formando parte dunha barreira relativamente paralela á costa. Esta rexión de bancos submarinos separa a Conca Interior de Galicia, tamén coñecida como collado de Val-Inclán, da Chaira Abisal Ibérica. 

Os propios investigadores do IEO lembran que até que se iniciou o seu proxecto, en 2009, a información sobre esta zona era escasa. Porén, previamente o afundimento en novembro de 2002 do petroleiro Prestige na parte suroeste do banco centrou o interese nesta zona e promoveu a realización de estudos sobre a xeoloxía e a circulación oceánica. Sen embargo, o coñecemento sobre a bioloxía e ecoloxía da zona era moi reducido. Agora, grazas ás campañas do IEO, o Banco de Galicia non só é un espazo coñecido e de gran interese científico, senón tamén un lugar protexido pola Unión Europea.