Case 100 concellos galegos en risco de despoboamento
O Consello de Contas recomenda establecer unha definición "máis homoxénea" do reto demográfico, máis cooperación e menos carga administrativa.
Por Europa Press / Redacción | SANTIAGO | 18/12/2024 | Actualizada ás 14:02
O Consello de Contas alertou sobre o perigo que supón o despoboamento para case un cento de localidades galegas, afectadas pola dificultade de acceso a servizos básicos como a sanidade ou o transporte público. O órgano fiscalizador publicou este mércores un informe no que pon o foco tamén no acentuado desequilibrio territorial de Galicia, dado que os municipios con maior risco de desaparición atópanse en Lugo e Ourense (fronte á columna atlántica).
Para o Consello, estes municipios comparten certas características: un censo inferior a 5.000 persoas, un crecemento vexetativo negativo de polo menos o 10 %, unha taxa de variación de habitantes entre o 2016 e o 2021 do 0 % ou menos e unha densidade de poboación do 20 % ou inferior. Aseguran que a problemática en Galicia non afectaría maioritariamente a municipios despoboados, senón a municipios con poboación na media de habitantes de Europa, sendo case o 70 % dos seleccionados entre 1.000 e 5.000 habitantes, concentrando o 85 % dos municipios seleccionados nas provincias de Ourense e Lugo.
En todo caso, os municipios seleccionados supoñen o 5,28 % da poboación total de Galicia en datos do ano 2021 e o 5,23 % con datos de 2022. En base ao Plan Estratéxico de Galicia, cuxo impacto orzamentario, lembran, para o reto demográfico ascenderá a máis de 6.000 millóns de euros anuais a partir de 2028, avalían as medidas desde o punto de vista da execución, impactos e sustentabilidade nos municipios estudados, o catro deputacións provinciais e a Xunta de Galicia.
RECOMENDAN UNHA DEFINICIÓN HOMOXÉNEA E MÁIS COOPERACIÓN
Con esta análise, realizan unha serie de conclusións entre as que destaca que non exista unha definición en Galicia de 'municipio en situación de reto demográfico e/ou risco de despoboamento', como tampouco indicadores agregados nos órganos ou departamentos administrativos, que permitan observar unha evolución das magnitudes máis relevantes e valorar os efectos das políticas adoptadas. Así, animan ás administracións públicas competentes a establecer unha definición homoxénea dos requisitos e/ou parámetros para ter a condición de territorio en situación de Reto demográfico, "planificando as medidas precisas en función das peculiaridades que concorren nos devanditos territorios da comunidade".
O Consello de Contas destacou ademais que as deputacións de Ourense e Lugo indicaron unha información de actuacións e orzamento executado "menor e menos desagregada" que as que remitiron a Deputación da Coruña e Pontevedra. Respecto da resposta da Xunta de Galicia, informa que remitiron datos globais na maioría das respostas das consellerías, sen achegar información diferenciada para os municipios en situación de Reto demográfico. Nas axudas e actuacións que remite información separada, "non foi consecuencia da previsión de medidas concretas para os devanditos municipios, senón que o parámetro de menos de 5.000 habitantes foi o único criterio empregado nalgunha das convocatorias". Aseveran tamén que a coordinación multinivel en relación a este problema non foi, na planificación inicial das necesidades e recursos, "correctamente realizada nin documentada".
"EXCESIVA CARGA ADMINISTRATIVA"
Así mesmo, consideran que debería modificarse o importe do Fondo de Cooperación Local, incrementando a contía e repartición entre municipios e aproveitarse a modulación que permite o Fondo Adicional para incluír extremos de relevancia en relación ao reto demográfico. Alternativamente, podería configurarse un 'fondo de cohesión territorial' destinado ao financiamento do incremento da capacidade institucional de resposta das áreas en risco de despoboamento co para incrementar a súa sustentabilidade económica, pero tamén social e ambiental. Insisten en que debe modificarse o réxime de convocatoria e transferencia de fondos aos municipios para axilizar a entrada de financiamento anual, en particular en financiamento que na actualidade concédese por concorrencia non competitiva ou concesión directa.
Para o Consello de Contas, prodúcese unha "excesiva carga administrativa" para presentar solicitudes de axuda e xustificalas. "As limitacións de persoal e orzamentarias que afectan os municipios, en maior medida aos de menor poboación, permite concluír a existencia dunha posible barreira para obter financiamento para a xestión das súas competencias polos municipios", argumentan. Sobre isto, sinalan que os municipios do reto son o 30 % do total de localidades de Galicia pero obteñen un 13,78 % dos fondos europeos en 2021, sendo beneficiarios dos devanditos fondos un 70,20 % dos mesmos fronte ao 93,20 % dos municipios de 'non reto'.
Aos devanditos efectos, aconsellan que se elabore e publique, no último mes de cada ano, o Plan Estratéxico de Subvencións da comunidade e das distintas deputacións, engadindo medidas concretas para mellorar o financiamento das actuacións. "O financiamento supramunicipal debe obedecer a necesidades xerais e reais que deben satisfacerse para todos os municipios, e non articularse por medio de convocatorias que concentran os recursos nas entidades locais con mellor disposición ou estrutura de persoal para a participación nas convocatorias", conclúen.
