Sobe o risco de pobreza en Galicia entre mulleres e nenos e alcanza o 52% de fogares monoparentais

Case 690.000 persoas residentes en Galicia, o 25,5% da poboación, está en risco de pobreza e exclusión social, 50.000 persoas máis que o ano anterior, unha situación que se ceba especialmente coas mulleres e os nenos e que alcanza ao 52,7% dos fogares monoparentais na Comunidade.

Así o reflicte o último informe sobre o 'Estado da Pobreza en Galicia', elaborado por EAPN Galicia e presentado este xoves na sede da Valedora do Pobo. O texto baséase nos últimos datos completos, de 2023, un ano no que os indicadores de pobreza, risco de pobreza e exclusión social volveron crecer na comunidade.

En concreto, se o informe anterior reflectía un descenso no índice Arope en Galicia, que pasaba do 25,2% dos fogares ao 23,6%, en 2023 as familias galegas en risco de pobreza e exclusión social repuntaron de novo, ata o 25,5%. Aínda que se mantén por baixo da media nacional, neste período reduciuse a distancia entre ambos os datos -o galego e o estatal-, que era de 2,4 puntos o ano pasado e de só un punto este.

En canto á caracterización do risco de pobreza, o director de EAPN Galicia, David Silva, sinalou que se incrementan os índices de pobreza e de carencia material, pero non así o indicador de baixo nivel de emprego. Con iso, apunta, evidénciase que "non chega cun traballo para saír da pobreza".

"Ante o discurso político de que 'A mellor política social é o emprego', nós dicimos que depende", dixo Silva, xa que un terzo das persoas en situación de pobreza "teñen traballo, pero aínda traballando, os seus ingresos non lles permiten saír" desta situación. "Non chega o emprego, ten que ser de calidade e digno, e hai que complementalo con políticas de vivenda e de ingresos mínimos", sentenciou.

FEMINIZACIÓN DA POBREZA

Por outra banda, os indicadores de pobreza e exclusión social, segundo o informe de EAPN, cébanse en Galicia coas familias monoparentais, que están lideradas, nun 80%, por mulleres. Isto, unido aos casos de mulleres pensionistas, leva a unha forte "feminización da pobreza", que tamén afecta en maior medida aos menores. Así, no caso das mulleres, o risco de pobreza e exclusión social crece do 25 ao 27,4%, a cifra máxima dos últimos 10 anos, mentres que nos homes sitúase no 23,5%.

Os datos, dixo David Silva, están fortemente influenciados polas familias monoparentais, cuxa situación é "urxente". Segundo recolle o informe, o 52,7%, máis da metade, de familias cun só proxenitor e fillos está en risco de pobreza.

Con iso, en Galicia crece tamén a pobreza infantil e dos fogares con menores: o 27,1% deles está en risco de pobreza e exclusión social, fronte ao 24,3% dos que non teñen fillos. Por grupos de idade, os menores de 18 anos son tamén os que presentan un Arope máis alto, do 28,2%. "Ter fillos segue sendo un factor de empobrecimiento en Galicia", dixo Silva, algo que "choca frontalmente cos discursos políticos" de apoio á natalidade.

PRIVACIÓN MATERIAL E PENSIÓNS

En canto ás pensións, os responsables de EAPN lembraron que, en Galicia, o 48% de recibe unha pensión "por baixo do limiar da pobreza". No entanto, estas achegas están a ser claves nun contexto de fraxilidade das economías familiares.

En concreto, as pensións que se reciben en Galicia reducen un 8,8% a pobreza nos menores de 65 anos. Noutras palabras, hai 175.000 persoas que non caen na pobreza grazas ao achegue das pensións.

En canto á privación material e social severa, o informe sitúaa en Galicia no 8,2% da poboación, a maior de toda a serie histórica, o que se traduce en case 230.000 persoas. Con todo, destacaron desde a Rede, máis da metade das persoas en carencia material e social severa "non son pobres".

"É dicir, en Galicia hai 122.000 persoas que, non estando en situación de pobreza, viron aumentada a súa vulnerablidad", destacou a presidenta de EAPN Galicia, Ana Pardo.

Entre os indicadores que están presentes neste ítem están o non poder irse de vacacións fóra de casa polo menos unha vez ao ano --o 38,2% dos fogares galegos--, non ter capacidade para afrontar gastos imprevistos --o 29,2%--, non poder substituír mobles deteriorados ou vellos --o 27,7%--, ou non poder manter a súa vivenda a unha temperatura adecuada no inverno --algo que afecta ao 21,6% dos fogares e que experimentou un repunte o último ano--.

POBREZA E POBREZA SEVERA

A taxa de pobreza en Galicia aumentou entre os dous últimos informes de EAPN, pasando do 18% dos fogares ao 19,4%, co que afecta a máis de medio millón de persoas na Comunidade. No entanto, como tendencia positiva, a taxa de pobreza severa mantense estable e afecta a unhas 189.000 persoas. O dato de pobreza severa en Galicia é o sétimo máis baixo entre as comunidades.

Neste efecto, de incremento de persoas en risco de pobreza ou taxa de pobreza pero non de pobreza severa, tiveron impacto cuestións como o Ingreso Mínimo Vital, o mantemento da Risga ou a alza das pensións, destacou David Silva.

De feito, o informe de EAPN apunta que, sen axudas públicas --de Estado, Xunta ou concellos--, a situación de pobreza en Galicia chegaría case á metade dos fogares, concretamente ao 46,6%. Esta cifra implicaría que estarían en situación de pobreza 735.000 galegos máis, ata 1.258.000.

Con todo, desde a entidade apuntan a que este ano "as transferencias públicas reducen menos a pobreza que o ano anterior" e que no últimos tres anos "o impacto das medidas estatais, autonómicas e locais reduciuse practicamente á metade".

Para concluír, o informe sinala que "a emerxencia da vivenda continúa". O 22% das persoas en pobreza dedican máis do 40% da súa renda a gastos de vivenda e os fogares con atrasos nos pagos incrementáronse lixeiramente.

ESFORZO DE TODAS AS ADMINISTRACIÓNS

Tendo en conta estes datos, a presidenta de EAPN Galicia reclamou ás administracións de todos os niveis "un esforzo" e "os orzamentos necesarios" para avanzar na erradicación da pobreza. A vivenda, destacou, "segue sendo un dos factores máis importantes no empobrecimiento da poboación galega", aínda que eloxiou que se conseguiu "pór dentro da axenda política" esta cuestión.

En particular, EAPN Galicia reclamou medidas urxentes para as familias monoparentais, cuxa situación "non é admisible". "Moitos nenos e adolescentes seguen vivindo esta realidade que non deberían", dixo Ana Pardo.

A loita contra a pobreza, lembrou "é compartida por todos" e nela deben implicarse "todos os departamentos da Xunta", así como do Goberno e dos concellos. "Poucas actitudes parécennos máis deplorables e ridículas que estar a trasladar a responsabilidade duns a outros sen asumir unha cuestión que debe ser compartida", dixo.

Entre os elementos de futuro que reclaman, os responsables da entidade pediron medidas fiscais que permitan aumentar os ingresos das persoas en situación de risco, un compromiso orzamentario en materia de vivenda ou que a nova empresa pública de enerxía teña "entre as súas prioridades" atallar a pobreza enerxética. Do mesmo xeito, como en anteriores ocasións, apostaron por "non reducir se non aumentar" os fondos para axudas de primeira necesidade como a Risga.

MECANISMO DE RECUPERACIÓN DA UE

A eurodeputada do BNG, Ana Miranda, denunciou que o Mecanismo de Recuperación e Resiliencia da Unión Europea "non contribúe" á loita contra a pobreza. Así o sinalou na pregunta que trasladou á Comisión Europea sobre a "baixa contribución" deste mecanismo para loitar contra a pobreza en xeral e a estratéxica en particular. A este respecto, lembrou que en Galicia unha de cada catro persoas atópanse en situación de risco de pobreza ou exclusión social, ao redor do 2,4% da poboación ou 8.000 persoas.

"Sabemos que en Galicia o número de persoas con privación material social e severa, pero que non están nunha situación de pobreza, é do 55,2% e estas cifras so dramáticas e inaceptables", destacou Miranda, que apuntou ademais a que pensionistas, nais solteiras, estudantes ou familias con empregos precarios ou sen emprego estable coas que teñen "grandes dificultades" para pagar un aluguer ou unha hipoteca.

Para a eurodeputada nacionalista, o feito de que Vigo e A Coruña concentren a metade das demandas de vivenda protexida é un dato "moi significativo" da situación social actual (con 5.800 e 3.000 solicitudes respectivamente). No documento remitido á Comisión Europea, Miranda sinala que en Europa hai un total de 94,6 millóns de persoas pobres e familias que dedican o 40% do seu salario para pagar a súa vivenda.