Que pasou nos fatídicos 5 segundos?... As renovables no punto de mira do apagamento
Red Eléctrica descarta un ciberataca ou un fenómeno meteorolóxico como apuntou o luns a súa homóloga de Portugal. O sucedido foi algo "extraordinario" que algúns expertos apuntan que ten que ver coa fontes renovables de enerxía, principalmente, a solar, e, en menor medida, a eólica. Outros, insisten na teoría da conspiración da "potencia extranxeira".
Por Xurxo Salgado | MADRID | 29/04/2025 | Actualizada ás 14:02
Ás 12.33 horas deste luns e durante cinco segundos desaparecesen "súbitamente" 15 xigavatios (GW) da rede eléctrica, o equivalente ao 60% da enerxía que se estaba consumindo nese momento. Isto provocou unha desconexión de todo o sistema de electricidade provocando un apagamento masivo que deixou sen luz á Península Ibérica.
Pero, que pasou neses cinco segundos?. Os expertos difiren e, polo momento, evitan facer conxeturas pero apuntan ás fontes desa enerxía eléctrica, especialmente, ás renovables, como factor desencadenante do desastre. Red Eléctrica aínda non detectou, ou non quere falar aínda dunha causa, pero si descartaron outras: o ciberataque e causas atmosféricas.
Segundo explicou Eduardo Prieto, director de servizos para a operación de Red Eléctrica, o sistema atopábase "estable" en todas as súas variables e en condicións de seguridade. Xusto despois detectaron "un evento no sistema eléctrico compatible coa perda de xeración" na rexión suroeste da península que perturba frecuencia e tensión e que se estabiliza. Un segundo e medio despois prodúcese outro evento "compatible coa perda de xeración" que afectou de novo a estas variables e degradou o sistema. Isto desembocou 3,5 segundos despois en grandes oscilacións e a desconexión do sistema co francés.
PERTURBACIÓN EXTREMA
Todo ocorreu en cinco segundos. O sistema non foi quen de sobrevivir a esta perturbación tan extrema e orixinouse o cero. Rede Eléctrica tamén confirmou "rotundamente" que non houbo unha orde que suplantara a Rede Eléctrica para desconectar fontes de xeración. A identificación concreta das estacións de xeración principais (despois desconectáronse máis ata que caeron todas), a súa localización exacta, únicamente se poderá coñecer unha vez que recibisen toda a información dos centros de control. E, quizais, cando teñan esa información poderán dar un diagnóstico final.
"É prematuro" facer calquera tipo de pronunciamiento", apuntou Prieto, que tamén fixo un chamamento a "non especular" sobre as orixes e desenvolvemento do incidente. En todo caso, o mix de xeración anterior ao incidente era de ao redor de 17.000 ou 18.000 MW fotovoltaicos, con tamén importante presenza de eólica e nuclear.
AS RENOVABLES?
E, precisamente, é neste punto onde algúns expertos ven a orixe do problema. Este luns, en declaracións en Onda Vasca, o físico, matemático e experto en Enerxía do CSIC Antonio Turiel, que foi moi claro, e apuntaba directamente a unha integración masiva de enerxía renovable no sistema. "O problema fundamental non é tanto a caída como a inestabilidade da rede, que este é un problema que levamos explicando xa desde hai tempo. A razón é que se integrou moita enerxía renovable sen os receptivos sistemas de estabilización que se terían que colocar e que ademais por normativa agora é obrigatorio colocar".
No momento no que se produciu o apagamento, explica Turiel, "estaba a producirse moita enerxía fotovoltaica que, polas súas características técnicas, reacciona mal aos cambios de demanda". No sistema eléctrico peninsular hai que ir anticipando os cambios de demanda e a fotovoltaica non é moi flexible nese sentido. "Pero iso compénsase se pos unha serie de aparellos que obviamente son caros e que serven para estas veces, para que isto poida funcionar así", sinala.
"Como non se fixo, nun momento dado, a maior parte da electricidade de España estaba a fornecerse con fotovoltaica, que é un pouco inflexible e non se soubo adaptar e entón, que pasou? Que empezaron a caer uns sistemas e produciuse unha caída en fervenza", engade o experto. Con todo, Turiel non entende como puido producirse esta caída de todos os sistemas porque" cando un sistema se sobrecarga, pode desconectar unha subrede para protexerse, para non queimarse". "Pero no canto diso, neste caso, o que foi facendo foi pasar o fardo dunhas a outras e foron caendo todas en fervenza porque non podían asumir iso".
O ELEMENTO "DESESTABILIZADOR"
E neste punto, hai outras teorías que apuntan, a pesar de ser negado xa de xeito oficial, a acción dunha "potencia extranxeira" para desestabilizar todo o sistema eléctrico peninsular aproveitando, precisamente, ese momento de debilidade do sistema.
