É evidente que o panorama económico e a situación internacional non é a mellor. Venezuela, a súa aliada estratéxica, está pasando unha crise profunda. Mentres que o neoliberalismo avanza en todo o continente americano, con golpes brandos parlamentarios ou desestabilizacións. O triunfo de Trump é, tamén, outra mala noticia para Cuba. A morte de Fidel foi un feito asumido, aínda que non desexado. O límite de tempo que se impuxo Raúl Castro, para seguir gobernando, tamén é unha decisión acertada, a pesar do destacado papel que está realizando e que seguirá xogando. En todo este tempo, en Cuba iniciar un proceso de transición xeneracional. Existen miles de cadros políticos formados no pensamento martiano e revolucionario.
A revolución cubana pasou por distintas etapas, sempre dentro de condicións moi difíciles impostas polos EEUU: especialmente polo inhumano embargo económico. Pero tamén a caída dos países socialistas do leste foi un duro golpe que afectou o benestar de toda a sociedade durante o que se chamou “o período especial”, do cal aínda quedan consecuencias e visibles pegadas na Illa. Os países socialistas que lograron subsistir elixiron novas vías de desenvolvemento económico, combinando formas socialistas con métodos capitalistas de produción. Este é o caso de Chinesa, Vietnam etc. O crecemento económico destes países foi evidente, a costa da explotación de millóns de traballadores. No caso de Cuba, o último Congreso do PCC tomou medidas importantes para corrixir erros e facer unha planificación económica a longo prazo. Son archicoñecidas as virtudes da revolución cubana. Aínda que tamén se cometeron erros como en todo proceso de transformación. Ás veces por culpas propias, outras por culpas herdadas ou impostas. O certo é que Cuba ten dúas opcións moi claras: avanzar cara a unha liberación da súa economía con control estatal, achegándose ao modelo Chinés ou profunda a súa revolución socialista. A primeira xa coñecemos os resultados: recreación das formas capitalistas. A segunda debe estar inspirada no pensamento de Guevara, cuxos análises económicas aínda están vixentes. Para iso necesítase desterrar o flaxelo da burocracia encostrada no aparello administrativo, xerar unha forte motivación colectiva, desterrar as formas de corrupción, que xeran as economías paralelas e potenciar a productividade dentro do método socialista.
O proceso coreano demostrou que é posible un desenvolvemento socialista sostenible. Dicíalle o Che nun discurso á mocidade: “Porque o socialismo agora, nesta etapa de construción do socialismo e o comunismo, non se fixo simplemente para ter as nosas fábricas brillantes, estanse facendo para o home integral, o home debe transformarse conxuntamente coa produción que avance, e non faremos unha tarefa adecuada si soamente fósemos productores de artigos, de materias primas, e non fósemos á vez productores de homes.”
O Propio Raúl Castro no VII Congreso do PCC sinalou: “Non somos inxenuos nin ignoramos as aspiracións de poderosas forzas externas que apostan ao que chaman o empoderamento das formas non estatais de xestión co fin de xerar axentes de cambio para acabar coa Revolución por outras vías”. A miña modesta opinión inclínase pola segunda opción, a que marcou Guevara nas súas propostas económicas. Moitos me preguntan sobre si hai que facer cambios en Cuba e sempre respondo que Sí, rotundamente, e agrego: estes cambios deben ser para profundar a revolución. Aínda que son os cubanos os que teñen que construír o seu propio destino.