Falan os veciños de Chandebrito: “Foi un caos. Non se trata de botar culpas, pero isto non se pode repetir”

Non vai esquecer nunca ese domingo 15 de outubro de 2017. Víctor Manuel ten moi presente todo o que aconteceu e non quere darlle moitas voltas. A responsabilidade, di, foi dos pirómanos, pero tamén bota en falla que a Policía non tivese unha actitude "máis tranquila". "Estaban moi nerviosos", lembra. Da Xunta agarda que non veña facerse a foto e insiste en destacar e en felicitar a actitude do Concello de Nigrán, en especial, do concelleiro membro do GES --agora en excedencia pola súa adicación ao concelllo-- de Val Miñor, que estivo cos veciños nos peores momentos. Agora toca seguir adiante, avaliar os danos --"que son de milleiros de euros"-- e evitar que isto volva acontecer.

Viviches en primeira persoa o que aconteceu o pasado domingo. Cóntame que pasou en Chandebrito?

Que nos vimos acorralados polo lume, literalmente.

E ninguén vos informou da evacuación?

Viñeron dotacións da Garda Civil e da Policía e avisaron á xente de que o lume viña por varios frentes. Cando viñeron aquí estaba entrando polo lado sur e, co vento e a seca, pois espallouse rápidamente e a xente comezou a temer o peor.

Como foi ese desaloxo?

Foi terrible en moitos aspectos porque perigaban as vidas, as casas... e pola impotencia que sentiamos por quedar illados en reductos en distintas partes da parroquia. O lume e o fume impedían  que uns veciños nos poideramos socorrer uns aos outros. Iso é moi angustioso. Non se vía a seguridade que tiñamos que ter. A Policía tiña que ter unha actitude máis serea da que tiveron. E iso é o máis reprochable. Pero axudaronnos a dicir de onde viñan focos e a organizarnos.

E como fixo a xente?

Pois como presidente da asosiciación de veciños teño un grupo de 150 persoas e foi co whatsapp como nos organizamos. Manbamonos mensaxes e audios do que pasaba e tamén estabamos informados por xente da parroquia que estaba fora e que non podía acceder porque estaba todo cortado. E mandamonos whassap e así foi o xeito de comunicarnos e tentar organizarnos e calmar os nervios.

Hai un punto aínda escuro de todo o que alí pasou que foi a tráxica morte das dúas veciñas. Como foi iso?

Pois os efectivos da Policía que había estaban esperando que lle dixeran como saír da parroquia. Dixéronlles sobre as 20.00 horas como saír e montouse un operativo cooperando a Policía, Garda Civil e asociación de veciños. Tamén chegou unha dotación de bombeiros do grupo GES, e con ela un concelleiro de Nigrán que traballa no serveizo. Veu arriscando a súa vida. Logo apareceu outra patrulla de bombeiros nun todoterreo pero sen mangueira. O GES decidiu gastar a auga só no punto necesario.

Logo se lle informou á Policía que había un vial aberto desde a parroquia a Vincios e se formou a caravana. Diante ían coches policiais, pero entón deron a volta porque o paso comezou a pecharse a consecuencia dun cambio de vento. Foi un caos. Detrás dos policías formárase unha caravana moi grande de coches e, ao dar a volta, chocaban cos outros tentando dar a volta. Nun momento dado, o vehículo no que ían Maximina e Angelines saíu da estrada e caíu nunha tomada. Co caos que había, a condutora non puido axudalas, nin outros cohes e elas foron quen de saír dos coches. 

Que tensión e que angustia debeu pasar esa muller...

Ela non é da parroquia pero sae cun chaval de aquí e cando se desaloxaron as vivendas e fomos a un sitio céntrico da parroquia, ela levou o seu coche e logo brindouno para desaloxar aos veciños porque era unha furgoneta e era amplia. Logo do acontecido, a chavala subiu arriba e dirixiuse a min. Viña co mozo, moi nerviosoa, dicindo que ela cria que lle quedara xente no coche. Miramos e faltaban Maximina e Angelines. Entón dixenlle de ir a Policía e comentar o tema. Lóxicamente non se podía ir alí naquel momento. Cando puidemos xa vimos o que pasara. 

E esta muller supoño que está recibindo agora apoio psicolóxico?

Si, si. Por suposto.

De quen cres que foi responsabilidade todo o que pasou?

A responsabilidade foi dos pirómanos. E tamén que había unha circunstancia atmosférica moi prexudicial, cunha longa seca e moito vento, que foi o que provocou o desastre. Un tema como este foi tan sobredimensionado que non houbo capacidade de resposta adecuada porque foi todo moi excepcional. En todo caso, se me preguntas que tería agradecido en todo isto... Pois unha actitude máis serea dos axentes para que nos trasmitiran tranquilida. Entendemos que tiveran tensión porque son persoas pero...

Estaban moi nerviosos?

Si, e a súa actitude foi a de non ter claro o que facer. O que querían era abandonar canto antes a zona.

E que sensación hai agora entre a xente?

A sensación que hai é de total abatemento, de tristeza... pero tamén de alivio porque a morte destas dúas persoas nos afecta moito. Pero logo de ver a dimensión que foi este suceso, pois agradecidos de que non fora a maiores. Puido ter sido máis grave Puideron ter ardido máis casas e ter morto máis xente. E nese operativo de dar para atrás aos coches, que eramos 50 coches, pois puido ter sido peor e ter morto moita máis xente. Por iso estamos agradecidos e aliviados... Como se houbera un Deus que nos botou unha man.

Supoño que logo do que pasáchedes o que menos queredes é ver políticos preto, non?

Queremos que veñan pero que nos veñan con solucións. Traer solucións que son evidentes e non a facer a foto e con cara de preocupación. O de sempre de: "Estivemos aquí e xa está". Nós queremos que veñan, que vexan de primeira man o que hai na parroquia e nos dean solucións. Iso a nivel da Xunta porque non apareceron aínda. A nivel do concello, estamos moi agradecidos. O concelleiro do GEAS actuou moi ben, moi ben. E logo o concello meteunos no polideportivo de Nigrán con comida e tamén en hoteis. Estamos moi agredecidos porque, a posteriori, tamén viñeron arriba para ver como quedara a parroquia. Mandaron camiñóns de auga porque cos lumes secounoso manantial que tiñamos.Tamén se preocuparon pola luz, limparon nos sitios que se precisaba. Sempre preguntando e chamandonos. Sentimos ese apoio. A nivel da Xunta esperamos que o vaiamos ter. Non se trata de botar a culpa a ninguén pero isto non se pode volver repetir.

Xa estivheces evaluando os danos nos montes. Que foi o que viches?

A avaliación na masa forestal, que é variada, pois a verdade e que se queimou un 97 ou 98% da masa arbórea da parroquia. Unha secará e outra parece que a árbore non morreu. Pero hai máis danos en traidas privadas de auga, que se derretiron as tubaxes. Tamén infraestruturas deterioradas como o local social. Algunha casa que sufriu serios desperfectos, aínda que foron as mínimas. Chandebrito é un sitio que tivo moita canteira e, agora, ao morrer a vexetación e se ven chuvia moi forte, pois pode haber desprendimentos.

E na parroquia, que danos hai?

Dúas casas con desperfectos serios, incendiadas parcialmente. Outras con persianas, galpóns. Destas serán 20 casas.

E sabes canto é iso en cartos, os danos en montes e na parroquia?

Non sei. Milleiros de euros. Non che podo facer evaluación pero a perda é moita.

Como cres que hai que facer a partir de agora?

O que hai facer, ao meu modesto entender, é concienciarnos todos, desde os gobernos, cidadanía e comunidades de montes, de mellorar as medidas para que montes e tomadas teñan condicións que non se repite un caso como este. Que haxa axudas, que se apliquen as leis, que haxa coordinación...

Será difícil voltar á normalidade...

Agaro estamos en doo, tristes. Pero temos que seguir traballando e ver o que se nos queimou, para recuperalo. E pensar que estamos vivos, que é o máis importante.