As comunidades máis despoboadas esixen a reforma do financiamento de maneira "multilateral"

Os presidentes das comunidades máis despoboadas de España, o aragonés Javier Lambán, o galego Alberto Núñez Feijóo, o asturiano Javier Fernández, o castelán-manchego Emiliano García Page, o castelán-leonés Juan Vicente Herrera e o rioxano José Ignacio Ceniceros apelaron este luns ao principio constitucional de igualdade entre os españois para esixir que o novo modelo de financiamento autonómico se aprobe no seo do Consello de Política Fiscal e Financeira mediante o "consenso multilateral" e en ningún caso de forma bilateral.

Na Sala da Coroa do Edificio Pignatelli, sede do Goberno de Aragón, asinaron un documento polo que actualizan o texto que xa rubricaron varias comunidades meses atrás en León e no que reivindican o papel destas comunidades, que ocupan o 52 por cento do territorio nacional e nas que reside só o 21 por cento dos españois. Rexeitaron os nacionalismos periféricos e reivindicaron en todo momento a vixencia da Constitución de 1978, resaltando a progresión destes territorios nos últimos 40 anos.

Na súa intervención, o titular da Xunta lanzou "unha mensaxe de optimismo", resaltando que o seis presidentes representan aos dous partidos --PP e PSOE-- que "estiveron desde o principio da democracia até agora construíndo a España do Benestar". Expresou que tanto en España como no exterior, "parece que os políticos máis valentes son aqueles que defenden con máis intransixencia as súas ideas, expoñen as cuestións con máis fiereza e contundencia", pero o seis reunidos este luns teñen "unha opinión absolutamente distinta", posto que cren que "a política multiplica a súa utilidade se se abren novos espazos ao consenso".

"A política máis valente non é a que se acantona, é a que tende pontes", continuou antes de facer notar que alcanzaron unha posición común e que pretenden ser útiles aos cidadáns. Dixo que "no fundamental, non cambiou nada en España nos últimos meses" porque "as prioridades dos españois non cambiaron". Opinou que o fracaso en política vén cando a sociedade que gobernou está máis fracturada ao abandonar o cargo e resaltou o peso da dispersión poboacional no financiamento dos servizos públicos e asegurou que "o financiamento vai de contas, non de contos", propondo contar en función dos 47 millóns de cidadáns e non dos 17 territorios, sempre desde a multilateralidade.

GASTO REAL

O aragonés Javier Lambán considerou que o novo financiamento autonómico débese definir atendendo ás necesidades de gasto "reais" e, mentres tanto, tendo en conta os custos fixos, condicionados pola orografía, a superficie, a dispersión poboacional, a natalidade e o envellecemento, especialmente no relativo ao financiamento da sanidade, a educación e as políticas sociais. O presidente de Castela e León, Juan Vicente Herrera, resaltou que este seis comunidades representan a 9,6 millóns de españois, defendendo este "rabioso exercicio de autonomismo constitucional", que "pretende ser útil para as persoas, as familias, as empresas e os territorios" e quere ser "cooperativo".

Trátase de deixar atrás calquera dinámica de enfrontamento ideolóxico e de enfrontamento de autonomías co Goberno", continuou Herrera. Ao seu xuízo, a reforma do sistema de financiamento é "prioritaria e urxente", xa que se deben "reducir e corrixir o déficit de financiamento do modelo actual e garantir a suficiencia dinámica do sistema", sempre de forma "multilateral" para garantir a prestación de "niveis similares" de servizos de competencia autonómica, de maneira que todos os cidadáns poidan acceder "en condicións de igualdade".

Fixo fincapé no gasto sanitario, especialmente nas comunidades cun maior envejecimmiento poboacional e, por outra banda, propuxo abordar o financiamento local para pasar "da España baleira a unha España chea de posibilidades". Emiliano García-Page sinalou que este foro ten "vocación de permanencia" e opinou que a súa existencia significa que a Constitución "está viva e vai estar viva moito tempo, á marxe das posibilidades de mellora", manifestando que estes 40 anos de camiño constitucional poden facer sentir "orgulloso" ao pobo español, polo "enorme cambio operado".

O seis presidentes reunidos comparten un principio "que España e a parte do territorio que representamos están por diante dos intereses de cada un", o que "se di con relativa facilidade pero é complicado de xestionar día a día". Tamén coinciden en que "unha cousa son os intereses territoriais e outra os egoísmos territoriais". García-Page dixo que "non só representamos unha opinión territorial", senón que "somos parte do coro autonómico nun país no que parece que a política ten que ver co nivel de decibeis", é dicir, que "formamos parte desa pluralidade e non se pode expor a pluralidade de España coma se fose unha reclamación de patente de exclusividade ou privilexio", recalcando que a Constitución "impide os privilexios territoriais e establece un criterio de igualdade".

EN POSITIVO

O presidente castelán-manchego subliñou que a reunión "non se expón contra ninguén", senón que é "en positivo", lamentando que, no conxunto de España, "cando non hai maiorías absolutas ou acordos globais terminan mandando máis tres deputados que van ao Congreso non para pensar en España, senón no seu territorio", fronte ao que "os demais temos dereito e obrigación de facer valer as nosas formulacións". Sobre o financiamento, opinou que é un asunto que "non pode deixarse escondido no caixón" porque dela "dependen outras moitas cousas", recomendando unha reforma con "sentido común" porque "a xente ten dereito á igualdade de oportunidades".

Defendeu que se atenda ao gasto real dos servizos: a provincia de Cuenca necesita ter abertos 50 centros de saúde para atender ao mesmo número de habitantes que a localidade madrileña de Fuenlabrada, que dispón de cinco, é dicir, que "o territorio ten que pesar". "A factura social, económica e financeira do despoboamento é enorme para o conxunto do Estado", avisou. Considerou "lexítimos" os desexos de reformar a Constitución, pero aseverou que "ata que teñamos outra moito mellor, esta é estupenda", expondo que "non pode haber 17 réximes bilaterais".

SEN PRIVILEXIOS

José Ignacio Ceniceros comentou que o financiamento autonómico é unha das prioridades da Rioxa, xa que da mesma provén o 80 por cento dos seus ingresos. Defendeu a igualdade de dereitos de todos os españois con independencia de onde vivan e que as diferenzas entre Estatutos de Autonomía "non poden carrexar privilexios", apostando por uns servizos públicos de "calidade", tendo en conta os custos fixos e reais, desde a "lealdade institucional" e aplicando mecanismos de solidariedade interterritorial, propondo que os territorios forais intégrense nestes mecanismos.

Dixo que o Fondo de Cohesión Interterritorial debe ter unha dotación "adecuada" e que a repartición debe ser "equitativo". Os desequilibrios demográficos requiren un "compromiso e unha resposta puntual e clara" desde España e Europa. O asturiano Javier Fernández sinalou que as diferenzas entre comunidades autónomas expoñen unha "esixencia de nivelación" nun asunto "controvertido, crucial e difícil en calquera Estado complexo" como é o financiamento autonómico, chamando a atención sobre os nacionalismos interiores, que presentan "un elemento de distorsión".

RETO DEMOGRÁFICO

O presidente aragonés Javier Lambán reclamou que se cumpra o acordo da Conferencia de Presidentes e o Executivo central presente "canto antes" a Estratexia contra o despoboamento, o que Lambán espera que ocorra en febreiro ou marzo de 2019, indicando que "non temos tempo que perder". Pediu ao Goberno de España que traslade á UE a necesidade de repartir os Fondos de Cohesión europeos conforme a criterios de despoboamento. O castelán-leonés Juan Vicente Herrera indicou que "empezamos a alarmarnos" ao saber que, inicialmente, a nova distribución dos Fondos de Cohesión non tiña en conta algúns criterios de despoboamento "nun Vello Continente cada vez máis vello". Propuxo que a repartición non se faga 'per capita', senón tendo en conta a evolución do despoboamento e que se doten partidas específicas para as zonas de envellecemento e despoboamento.

O castelán-manchego Emiliano García-Page dixo que o despoboamento e a dispersión é un problema "real" en Europa, en boa parte do mundo e no conxunto de España, manifestando o seu "desasosego e preocupación polo problema da migración cara a Europa", subliñando que "en España tamén se producen migracións dunhas zonas a outras". O rioxano José Ignacio Ceniceros indicou que "estamos a traballar" desde o inicio da lexislatura para implementar medidas que permitan facer fronte a "este desafío que tanto nos preocupa" e que é "prioritario". O asturiano Javier Fernández dixo que o da España baleira é un fenómeno "moi complexo" e estreitamente vinculado ao envellecemento poboacional, sendo "algo que se debe atender con urxencia, sabendo que non ten solución salvo articulando --medidas-- a curto, medio e longo prazo".

O presidente galego, Alberto Núñez Feijóo, manifestou a súa preocupación pola evolución demográfica en Europa e deixou claro que segue sendo un asunto prioritario en España, engadindo que estas seis rexións queren participar no deseño do futuro da España autonómica, expondo que "sería incomprensible que nunha comunidade --de propietarios-- para decidir se se instala un ascensor só falase co do primeiro piso".